اسماعیلی: جانمایه اصلی شعر انقلاب ترسیم آرمان‌های دینی است

به گزارش خبرگزاری فارس از جنوب استان تهران به‌ نقل از روابط‌ عمومی آستان امام‌خمینی (ره)، رضا اسماعیلی شاعر انقلابی و مدرس ادبیات دانشگاه تهران با اشاره به تعریف شعر و ادبیات انقلاب گفت: شعر انقلاب شعری است که در آن شاهد تجلی ارزش‌ها و آرمان‌های انقلابی هستیم و در این نوع شعر، فراز و نشیب‌های تاریخ انقلاب اسلامی توسط شاعران به تصویر کشیده شده است و شاعران درک کردند که سیمای روشن رهبری، انقلاب و تاریخ انقلاب اسلامی را با زبان شعر بازگو کنند.

وی خمیر مایه اصلی شعر انقلاب را ترسیم آرمان‌های انقلاب اسلامی خواند و افزود: خمیر مایه و جانمایه اصلی شعر انقلاب، ترسیم آرمان‌های انقلاب، روایت حماسه‌آفرینی‌های ملت ایران و رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس و همچنین تبیین آرمان‌ها و ارزش‌های مقدس انقلاب است.

اسماعیلی در پاسخ به این سئوال که شعر بر انقلاب تأثیر گذاشته است یا پیروزی انقلاب اسلامی بر شعر اثرگذار بوده، اظهار داشت: هر دو حالت را می‌شود بیان کرد، یعنی این تأثیر متقابل بوده است و شعر و ادبیات از انقلاب تأثیر پذیرفته و هم انقلاب بر شعر و ادبیات معاصر اثر گذاشته است. 

به عقیده این مدرس ادبیات دانشگاه تهران، بعد از پیروزی انقلاب، نسلی از شاعران انقلابی متولد شدند که پایگاه اصلی آن‌ها حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی که در آن زمان به حوزه اندیشه و هنر اسلامی شهرت داشت، بود.

وی با بیان این‌که هسته اولیه شعر انقلاب در حوزه هنری شکل گرفت، تصریح کرد: نسل اول شاعران انقلاب اسلامی با جلساتی که در حوزه برگزار می‌کردند و با نمونه‌سازی‌هایی که انجام می‌دادند، مسیر شعر انقلاب را هموار کرد و راه را برای شاعرانی که می‌خواهند بعد از خودشان طی طریق کنند، نشان دادند.

اسماعیلی میزان تأثیرپذیری شعر انقلاب اسلامی از شاعران و ادبیات را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد: ما در ادبیات قبل از انقلاب بیشتر درباره شعر نیمایی و سپید حرکت می‌کردیم و شعر سنتی و کلاسیک مهجور واقع شده بود و جوانان استقبال چندانی از این اشعار نمی‌کردند.

این شاعر پیشکسوت کشورمان ادامه داد: در آن دوران بیشتر شعرها نیمایی و سپید بود، از این رو اگر انقلاب اسلامی به وقوع نمی‌پیوست، این جریان ادامه پیدا می‌کرد و قالب‌های اصیل شعر فارسی همچون غزل، مثنوی، قطعه، قصیده، دوبیتی و رباعی که در حاشیه قرار داشتند، همچنان در مظلومیت به سر می‌بردند.

بازگشت شاعران انقلاب به اصالت‌های فرهنگی و دینی

وی ادامه داد: چون انقلاب اسلامی بازگشت به اصالت‌های ملی و مذهبی بود و قالب‌های اصیل فارسی جزو سرمایه کلان ادبی بودند و بیشتر شاهکارهای ادبی ما در قالب کلاسیک سروده شده و قله‌های ادبی ایران چون فردوسی، حافظ و مولانا در قالب‌های کلاسیک شعر سروده‌ و در این حوزه شعرهای فاخری را عرضه کرده‌اند؛ از این رو ذات انقلاب اسلامی که احیای ارزش‌های دینی بود و بر آموزه‌های وحیانی و قرآنی استوار شده بود، سعی کرد قالب‌های ادبی فارسی را احیا کند.

اسماعیلی در تبیین گفته خود اظهار داشت: در این راستا شاعران انقلاب به نوعی به اصالت‌های فرهنگی باز گشتند که روشنفکران دینی ما از این موضوع به عنوان بازگشت به خویشتن نام می‌بردند.

این شاعر انقلابی، سید جمال‌الدین اسد‌آبادی، محمد عبده، سید قطب، شهید مطهری و جلال آل‌احمد را از جمله کسانی که نهضت بازگشت به خویشتن را آغاز کردند یاد کرد و افزود: این افراد در فضای روشنفکری دینی جامعه، نهضت بازگشت به خویشتن را آغاز کردند و حرف‌شان این بود که ما باید اصالت‌های ملی و دینی خود را احیا کنیم.

وی اظهار داشت: این افراد تأکید داشتند که باید از خودباختگی در برابر غرب فاصله بگیریم و به یک نوع خودباوری ملی برسیم. به همین دلیل روی سنت‌ها و اصالت‌های ملی و دینی تأکید کردند و یکی از گام‌های بلندی که برداشتند احیای قالب‌های اصیل فارسی بود.

پیروزی انقلاب، تلفیق خجسته بین شعر نیمایی و اصیل ایجاد کرد

این مدرس ادبیات ادامه داد: زنده‌یاد سیدحسن حسینی، قالب رباعی را بعد از انقلاب احیا کرد و ابیات بسیار زیبایی با مضامین اسلامی و دینی عرضه کرد که در مجموعه شعرش موجود است.

وی همچنین از قیصر امین‌پور یاد کرد که در این راستا به فعالیت پرداخت و گفت: در این حوزه افرادی همچون نصرالله مردانی قالب غزل را احیاءکردند و غزل حماسی وامدار این شاعران است و دیگر شاعران انقلاب اسلامی نیز در همین مسیر طی طریق کردند.

اسماعیلی تصریح کرد: شاعران نسل اول انقلاب با حفظ و بهره‌برداری از ویژگی‌ها و قابلیت‌های ادبی شعر نیمایی و نو، با دمیدن روح نوآوری در قالب غزل، قصیده، مثنوی و رباعی، تلفیقی هنرمندانه‌ بین شعر نیمایی و شعر اصیل فارسی ایجاد کردند و هر چند یک شاعر که در قالب غزل شعر گفته، ولی گویش و لهجه نیمایی در آن قابل رصد است؛ یعنی زبان شعر بسیار باطراوات و امروزی است، اما کسی که این شعر را سروده، از قابلیت‌ها و توانمندی‌های قالب‌های نیمایی و شعر آزاد بهره برده است.

وی در ادامه با اشاره به این تلفیق خجسته، عنوان کرد: تلفیق خجسته‌ای که بین ارزش‌های شعر نیمایی و اصیل ایجاد شد، تلفیق مبارکی بود و سبب بالندگی شعر و ادبیات شد و تأثیری بود که ادبیات انقلاب اسلامی از ادبیات پیش از انقلاب و از شاعران آزادسرا و نیمایی‌سرا گرفت و بر روی ادبیات معاصر نیز تأثیر گذاشت.

اسماعیلی با اشاره به آشتی شاعران با آموزه‌های دینی، گفت: کسانی که تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با دین قهر کرده بودند و با ارزش‌ها و سنت‌های ملی بیگانه بودند و ورود به این حوزه را کسر شأن می‌دانستند که از اسلام، مردم و خدا صحبت کنند، با پیروزی انقلاب و مشاهده احیای جامعه توسط دین و قابلیت داشتن اداره جامعه توسط دین، رویکردشان تغییر کرد.

شاعر انقلابی و مدرس ادبیات دانشگاه تهران تصریح کرد: این گروه از شاعران با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی شعر سرودند و شاعرانی که شعر نیمایی و منثور می‌گفتند و در قالب‌های آزاد طبع‌آزمایی می‌کردند، از دفاع مقدس و انقلاب تأثیر پذیرفتند که نشانه‌های این تأثیرپذیری در آثار آن‌ها قابل ردیابی است.

انتهای پیام/2462/م30