به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، استان تاریخی کرمان سرزمینی شگفت‌انگیز، بی‌نظیر و گردشگرپذیر است با داشته‌های ارزشمند که گوشه گوشه آن میزبان موهبات منحصر به‌فرد الهی است و مجموعه‌ای غنی و بی‌نظیر از آثار باستانی را در خود جای داده است.
این آثار که هر یک به خودی خود آیینهای از زمان گذشته در دوران ماست، در سالهای متمادی توجه گردشگران بسیاری را از چهار گوشه جهان به خود جلب کرده است، به عنوان نمونه می‌توان از این میان به تنهاترین و بزرگترین موزه مردم‌شناسی زرتشتیان جهان، دومین موزه بزرگ هنرهای معاصر ایران، نخستین و تنها موزه مطبوعات ایران و موزه ادوات نظامی که بزرگترین موزه تجهیزات نظامی ایران است، اشاره کرد.
موزه دفاع مقدس کرمان:
موزه دارای تالارهای مختلفی است که در هر کدام به بخشی از وقایع جنگ پرداخته است در تالار عبرت اسناد بی‌کفایتی حکومت‌های قبلی در پاسداشت از کشور ایران و مردم آن آمده است، در دیگری اسناد مربوط به آغاز جنگ به وسیله حکومت بعث عراق آمده و گزارش تحرکاتی که دشمن قبل از جنگ داشته و کمبود امکانات و عدم تجهیز نیروهای مردمی در آغاز جنگ و بی‌مسئولیتی برخی که موجب شد، دشمن گستاخانه به شهرهای کشور یورش آورد.
در یک تالار هم به جنگ نابرابر ایران و عراق جنگ نامتعارف که همراه با بمباران شیمیایی و ... بود، اشاره کرده است و برخوردهای نامناسب عراقی‌ها با اسرای ایرانی و انواع شکنجه‌هایی که به اسرای ما تحمیل شده و در مقابل صبر و استقامت نیروهای ایرانی که فرماندهان عراقی را به ستوه آورده بود.
در قسمتی از تالار هم عکس‌هایی مربوط به کمک‌های مردمی در پشت جبهه‌ها، دست ساخته‌های اسرا و ابتکارات آنها در حین اسارت قرار گرفته است، در راهروها تابلوهای نقاشی نصب شده که حماسه هشت سال دفاع مقدس را به تصویر کشیده است و در بخش‌هایی هم عکس‌هایی از شهدا، لوازم شخصی آنها، دست نوشته‌ها، نامه‌ها، وصیتنامه‌ها و تجهیزاتی که رزمندگان از دشمن مزدور به غنیمت گرفته‌اند برای بازدید قرار گرفته است.
تنها موزه مردم‌شناسی زرتشتیان جهان:
این موزه در آتشکده زرتشتیان کرمان واقع در خیابان زریسف جای دارد، آتشکده خیابان زریسف، خیابان میرزا برزوآمیغی آخرین آتشکده شهر کرمان محسوب می‌شود که در باغی مصفا واقع شده است.
این مکان در گذشته منزل مسکونی جهانگیر اشیدری بوده و با تغییراتی به صورت آتشکده درآمده است، آتش موجود در این آتشکده بر اساس نظر موبدان زرتشتی،همان آتش چند هزار سالهای است که از هند به آتشکده محله شهر و از آنجا به این آتشکده به روز سروش از ماه شهریور 3652 یزدگردی انتقال یافته است.
قدمت این آتشکده بیش از 90 سال است و در حال حاضر بزرگترین موزه مردم‌شناسی زرتشتیان جهان در آن جای گرفته است، فکر بنیانگذاری این موزه عظیم از سال 1362 همزمان با راه‌اندازی کتابخانه انجمن زرتشتیان کرمان جان گرفت.
ساختمان موزه در دهه 1370 به کوشش بهدینان فرزانه، هرمزدیار اشیدری و مهیندخت سیاوشیان پی‌ریزی و در سال 1380 پایان یافت و در همان سال پرویز وخشوری رئیس انجمن زرتشتیان به همراه مهران غیبی سرپرست وقت کتابخانه، اشیای میراث فرهنگی زرتشتیان را گردآوری کرده و تا امروز نیز آثار دیگری به آن افزوده‌اند و این موزه در سال 1384 به صورت رسمی از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گشایش یافت.
کتاب دست‌نویس گاتاها با پیشینه‌ای بیش از 200 سال و یک عدد آتشدان دستی با تاریخ حک شده 1207 از جمله قدیمی‌ترین آثار نگهداری شده در این موزه است.
در گوشه‌ای از این موزه لباس‌های زنانه‌ای با دیرینگی 50 تا 150 سال و پیشینه‌ای که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می‌شود گویای پوشش زنان زرتشتی است، مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع آن بوده و از زیبایی ویژه‌ای برخوردار هستند.
از دیگر بخش‌های ارزشمند این موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای سرشناسانی چون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بین آنها ارزش بسیاری دارد.
هر سال در روزهای نوروز شماری از جوانان فرهیخته کرمانی از بامداد تا پاسی از شب به دادن راهنمایی به بازدیدکنندگان نوروزی آتشکده و موزه زرتشتیان می‌پردازند.
این جوانان در طول سال در کلاس‌های آموزشی موزه با هدف هماهنگ‌سازی و یکپارچه شدن گفته‌هایی که در دو بخش موزه و آتشکده بیان می‌شود، شرکت می‌کنند و آگاهی‌هایی که این جوانان در بخش آتشکده، درباره آتش، آتشکده، آیینهای دینی و سنتی زرتشتیان و در بخش موزه درباره اشیا، فرتورها و جامه‌های سنتی می‌دهند، سبب شده که آتشکده کرمان در روزهای نوروز از پربازدیدکننده‌‌ترین مکان‌های گردشگری کرمان باشد.
به کوشش این جوانان امسال برای نخستین‌بار جایگاه بازدید افراد غیر زرتشتی از جایگاه نیایش آنان جدا شده است تا پیروان این دین کهن بتوانند در محیطی آرامتر به نیایش بپردازند.
موزه مردم‌شناسی گنجعلیخان:
این موزه در حمام گنجعلیخان در سمت راست بازار سنتی کرمان واقع شده است، مجموعه‌ای از تلفیق هنر معماری و کاربرد مصالح گوناگون با فضایی متناسب و مردم‌وار است، این حمام اثری بدیع با کاشی‌کاری‌های زیبا، نقاشی‌ها، گچ‌بری‌ها، مقرنس‌کاری‌ها و کاربندی‌هایی است که هر بیننده را به تحسین وا می‌دارد.
حمام گنجعلیخان در سال 1005 ه.ق (دوره صفوی) به دستور گنجعلیخان حاکم وقت کرمان و معماری سلطان محمد معمار یزدی آغاز و در سال 1020 به پایان رسید.
حمام تا حدود 75 سال پیش دایر بوده است، اما در حال حاضر نقش و کارکرد توریستی پیدا کرده و به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است.
مجسمه‌هایی توسط استاد میربابایی و نشان تانیک از اساتید دانشکده هنر و دانشگاه تهران طراحی و در قسمت‌های مختلف حمام قرار داده شده تا به این وسیله صحنه‌هایی از استحمام به شیوه سنتی به معرض نمایش عموم گذاشته شود.
نخستین چیزی که هنگام ورود به حمام توجه هر بیننده را به خود جلب می‌کند، تزیینات گچبری و نقاشی‌های سردر حمام است که به دو بخش تقسیم می‌شود، بخش بالایی مقرنس مربوط به دوره صفویه و دارای تزئینات گل و بوته و گچبری بسیار زیبا که در سال 1374 توسط همکاران میراث فرهنگی استان کرمان مرمت شده است و بخش پایین مربوط به دوره قاجاریه است که بر روی تزئینات دوره صفویه سردر حمام کشیده شده است.
از جمله موضوعات این نقاشی‌ها که به شکلی ساده و بدون رعایت اصول نقاشی پهلو به پهلوی هم کشیده شده‌اند، می‌توان به تصاویر بهرام گور، خسرو و شیرین، شاهان در حال شکار، کاروان شتر و حیوانات درنده اشاره کرد در قسمت پایین زیرنقاشی‌ها دور تا دور کتیبه‌ای از مرمر سبز رنگ مشاهده می‌شود که با خط نستعلیق اشعاری بر آن کنده‌کاری شده است و تاریخ آن را 1020 ه .ق (1611 م ) تعیین می‌کند.
موزه سکه:
ضرابخانه یکی از عناصر مجموعه گنجعلیخان کرمان است، بنای ضرابخانه با 400 سال قدمت تاریخی در ضلع شمالی میدان گنجعلیخان و در داخل این مجموعه کم‌نظیر دوران صفوی جای گرفته است.
بادگیر زیبای مدرسه ابراهیم‌خان از داخل میدان بر فراز آن خودنمایی می‌کند که تقابل آن با گنبد چهارسوق، زیبایی خاصی به فضا بخشیده است.
نقشه بنا به شکل مربع است که مشتمل بر یک گنبد مرکزی و چهار طاق‌نمای کم‌عمق است که چهار اطاق در چهار گوشه آن قرار دارد، گنبد رفیع آن در وسط قرار گرفته و انعکاس نور ملایمی که از کلاه‌فرنگی به درون آب حوض زیر آن می‌تابد، روشنایی ملایمی به همراه تنوع در فرم و فضا و معماری ساختمان ایجاد می‌کند.
تزئینات داخل بنا شامل گچبری به شکل آجر کاذب و بندکشی آجرها به رنگ اخرایی است، طاق‌نمای آن ضربی و کف بنا از سنگ‌های مربع شکل مفروش است که به آبریز حوض منتهی می‌شوند.
سردر ساده این بنا و معماری خاص آن مبین سادگی، بی‌ریایی و بزرگ منشی سازندگان آن است، در هنگام تعمیر و مرمت بنا، مقداری سکه در این محل به دست آمده است که مؤید کاربری این مکان به عنوان ضرابخانه در زمان صفویه است.
سایر تزئینات بنا شامل یک رشته گچبری‌های کاذب «طرح آجری» است و سقف آن کاربندی شده است و نورگیری در مرکز سقف آن وجود دارد، شکل بنا بیشتر به زورخانه شباهت دارد اما به نظر می‌رسد در دوره‌های خاص از آن به عنوان ضرابخانه استفاده می‌شده و به همین نام در اذهان عمومی جای گرفته است.
در سال 1370 همزمان با برگزاری بزرگداشت خواجوی کرمانی، این مکان به عنوان موزه سکه مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، در این موزه مسکوکات متعلق به ادوار مختلف تاریخی از قبیل اشکانی، ساسانی، اموی و ... و قاجاری و پهلوی به همراه اطلاعات مربوط در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.
موزه تخصصی سکه کرمان مکان مناسبی برای محققان، پژوهشگران و گردشگران علاقمند به بازدید از اشیای کوچک و ظریف سیمین و زرین است.
باغ موزه بزرگ باغ هرندی:
مجموعه باغ موزه هرندی و بنای موجود در آن مربوط به اواخر دوره قاجار است، این مجموعه توسط مرحوم عدل‌السطان بنا و در سال 1313شمسی به مرحوم ابوالقاسم هرندی فروخته شده است. این باغ تمام ویژگی‌های یک باغ عمارت ایرانی را دارا است از جمله قسمت‌های باغ می‌توان، ساختمان اندرونی، بیرونی، بهارخواب، حمام آشپزخانه و اتاق‌های مستخدمان، گاوگرد (گاوچاه) حوض و آب‌نما، اصطبل و درختان میوه را نام برد که بر اثر مرور زمان دستخوش تغییرات زیادی شده که می‌توان به تخریب اصطبل و انبارها، تبدیل آشپزخانه به ساختمان اداری اشاره کرد.
هم‌اکنون ساختمان موجود در این باغ به عنوان موزه منطقه‌ای استان کرمان مورد بهره‌برداری است و همچنین در طبقه همکف این ساختمان موزه، سازهای سنتی استاد مسعود و در طبقه فوقانی آن موزه باستان‌شناسی قرار دارد.
باغ هرندی که اکنون باغ موزه هرندی و موزه ساز کرمان در آن قرار دارد، مربوط به اواخر قرن 13 ه. ق. است و در کرمان، خیابان فردوسی واقع شده است، این اثر در تاریخ 18 آذر 1354 با شمارهٔ ثبت 1170 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این باغ موزه با معماری خاص خود و فضای مناسبی که دارد از مهم‌ترین باغ موزه‌های کشور است، آبرسانی درختان این باغ از چاه و گاوگرد باغ تامین می‌شده که گاوگرد و همه تجهیزات آن در گوشه ضلع غربی باغ هرندی موجود است.
همچنین اتومبیلی که عنوان می‌شود، رضاخان در زمان حضورش در کرمان از آن استفاده می‌کرده است، پس از بازسازی در این باغ در معرض دید عموم قرار گرفته است.
موزه سازهای سنتی:
موزه سازهای سنتی کرمان در سال 1381 افتتاح شده است و در آن سازهایی از قبیل قیچک، سنتور، قانون، رباب و عود که از جمله کارهای هنرمندانه اساتیدی چون یحیی، نریمان و سعود است به نمایش گذاشته شده است.
250 ساز در موزه ساز نگهداری می‌شوند که بخشی از این سازها اهدایی استاد حسین مسعود بنیانگذار موزه ساز و بخش دیگر مجموعه شخصی آقای توحیدی است که حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش است و یک مجموعه نیز متعلق به کیوان پهلوان است که در سه بخش سازهای ملی، سازهای مقامی (محلی) و سازهای بین‌المللی گنجانده شده‌اند.
این سازها در نوع خود بی‌نظیر هستند و توسط بهترین استادان این رشته ساخته شده‌اند.
موزه بزرگ هنرهای معاصر صنعتی کرمان:
معماری زیبای آن را استاد علی محمد راوری به شیوه قاجاریه ساخت که متشکل از یک طاق گهواره‌ای است که فضایی به عنوان فضای ورودی می‌پوشاند، سردر که تلفیقی از معماری ایرانی و فرنگی است دارای نمای آجری با آجر تراش و با برجی‌ها و ازاره سنگی و پیشانی طرح سنتوری است که با کمی دخل و تصرف شکل گرفته است.
معماران آن روزگار در پیشانی سر در تلفیقی از آجر و کاشی فیروزه‌ای و نقش‌های اسلیمی استفاده کرده‌اند، نوع برجی‌ها و شیوه ساخت سردر الگویی فرنگی دارد، اما تزیینات و شیوه آجرکاری از هنر ایرانی برخوردار است.
موزه کتابخانه که در سمت چپ ورودی موزه قرار گرفته است در سال 1341 توسط عبدالحسین صنعتی‌زاده فرزند مرحوم حاج‌اکبر بنا شد، این کتابخانه در اوایل به صورت دو طبقه بوده و از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های عمومی است.
در بازسازی موزه این کتابخانه نیز مرمت شده و اکنون به عنوان کتابخانه تخصصی هنر با منابع ارزشمندی از کتاب‌های نفیس هنری پذیرای پژوهشگران، اساتید و هنرمندان است.
موزه مطبوعات کرمان(تنها موزه مطبوعات کشور):
موزه مطبوعات استان کرمان که تنها موزه مطبوعات در سطح کشور است در مرداد ماه 1384 به پیشنهاد چند تن از نویسندگان و ادب دوستان این مرز و بوم و تلاش رئیس وقت خانه مطبوعات استان کرمان دایر شد.
مکان این موزه که در میان اهالی کرمان به «مقبره سیدعلوی» مشهور است، بیش از 200 سال قدمت دارد و بنایی از یادگارهای دوره قاجاریه محسوب می‌شود، مستندات بسیاری در تاریخ آمده است دال بر اینکه آن هنگام که آقا محمدخان به پشت دروازه‌های کرمان آمده و دست به کشتار خونین مردمان این دیار زده بود، سیدعلوی با به شهادت رساندن خود سبب متحول شدن آقامحمدخان و عامل نجات مردم می‌شود.
موزه مطبوعات که تا چند سال قبل مکانی متروکه بود در سال 1370 از سوی سازمان میراث فرهنگی استان مورد توجه قرار گرفت و بعد از بازسازی و مرمت به یک مجموعه و کتابخانه تخصصی میراث فرهنگی یا همان کتابخانه سیدعلوی تبدیل شد.
در سال 1384 این مکان به پیشنهاد تاریخ دوستان کرمانی تبدیل به موزه مطبوعات شد و در حال حاضر بیش از 100 عنوان روزنامه قدیمی و تعداد قابل توجهی مجله قدیمی، یک عدد دستگاه چاپ سنگی 100 ساله هدیه‌ای از چاپخانه گلبهار، نخستین چاپخانه کرمان، دوربین عکاسی قدیمی 80 ساله، یک عدد قرآن خطی 200 ساله و سایر وسایل کلیشه‌هایی که در چاپ روزنامه‌ها به کار برده می‌شده است، در این مکان نگهداری می‌شود.
قدیمی‌ترین روزنامه منتشر شده در 100 سال گذشته روزنامه اعتبار بوده که به قلم مرحوم شیخ محمدحسن طلبه در سال 1286(هـ.ش) منتشر شده است و قدیمی‌ترین نسخه آن در موزه مطبوعات کرمان موجود است.
موزه ریاست جمهوری در رفسنجان:
موزه ریاست جمهوری رفسنجان برای جمع‌آوری هدیه‌های رسمی و غیررسمی که در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی از سوی مردم، سازمان‌ها و کشورها به دولت تقدیم شده است در نظر گرفته شده است.
برای سایر دوره‌های ریاست جمهوری در ایران نیز موزه‌های جداگانه‌ای وجود دارد، این هدایا شامل اشیای ملی و اسناد روابط سیاسی ایران است که اسناد ملی محسوب می‌شوند و تحت نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی است.
موزه ریاست جمهوری رفسنجان در سال 1370 توسط شهروند یوسفی‌زاده (بعدها شرکت مهندسان مشاور آرشیکام) طراحی شد و در سال 1378 افتتاح شد.
این ساختمان از ترکیب یک کره عظیم بتنی توخالی در داخل یک مکعب تشکیل شده است، این کره در داخل کار نورگیر اصلی را انجام داده و در بخش فوقانی جلوه‌ای از گنبد را تداعی می‌کند.
ساختمان اصلی بنا در سه طبقه اصلی و دو نیم‌طبقه جمعا زیربنایی معادل 5 هزار متر مربع را ایجاد می‌کند که به جز حیاط مرکزی زیرزمین که بخشی از کره را اشغال کرده است، مابقی بنای مفید در فضای میان کره و مکعب ایجاد شده است.
فضاهای اصلی بنا شامل اتاق‌های اداری، انبارهای موزه و اتاق‌های تحقیق در زیرزمین، آمفی‌تئاتر، کتابخانه و رستوران در طبقه اول، بخش‌های دیگری از کتابخانه و رستوران در نیم‌طبقه دوم و سرانجام سالن اصلی نگارخانه موزه در طبقه فوقانی است.
موزه سنگ گنبد جبلیه کرمان:
نقلی که در ادبیات فولکلوریک منطقه درباره ساخت این بنا گفته می‌شود بیشتر به افسانه می‌ماند، می‌گویند آنچه مانع از تخریب این بنا پس از قرن‌ها شده وجود شیر شتر به جای آب در ترکیب مصالح آن بوده است، اما آنچه معلوم است این شاهکار تاریخی عصر سلجوقی تنها از همان مواد معمول از قبیل سنگ و گچ و آهک ساخته شده است.
در زیر گنبد هشت ضلعی این بنا در سال 1383 موزه‌ای از کتیبه‌های تاریخی برپا شد که محل نگهداری سنگ‌های قبر، کتیبه‌ها و وقف‌نامه‌ها است، قدیمی‌ترین سنگ قبر موجود در این موزه به میرزا آقاخان پسر میرزا احمدخان وزیری نویسنده کتاب تاریخ کرمان مربوط می‌شود.
گنبد جبلیه گنبدی بزرگ که از سنگ و گچ ساخته شده است، این گنبد هشت ضلعی بوده و هشت درب دارد که در اطراف آن تعبیه شده است.
به استناد کتب تاریخی، این بنا در اواخر عصر ساسانی و قبل از اسلام ساخته شده است، البته به باور عده‌ای، گنبد جبلیه در عصر سلجوقی احداث شده، همچنین برخی از کارشناسان میراث فرهنگی ساخت آن را مربوط به دوران پس از اسلام می‌دانند، اما بیشتر مورخان روایت اول را در مورد تاریخ ساخت گنبد جبلیه صحیح می‌دانند و می‌گویند با توجه به سبک معماری این بنا به نظر می‌رسد ساخت آن مربوط به اواخر دوره ساسانی بوده که اوایل اسلام مرمت شده است.
سقف گنبد جبلیه از آجر ساخته شده و داخل آن ظاهرا دارای تزئینات گچبری بوده که قسمت بالای آن ریخته و قسمت پایین بنا اگر تزئیناتی هم داشته از بین رفته است، مصالح به کار رفته در دیوارها، سنگ‌لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل است. موزه باستان‌شناسی جیرفت:
موزه جیرفت به واسطه قدمت اشیا، موزه جیرفت یکی از منحصر به‌فردترین موزه‌های دنیا است، آثار به نمایش گذاشته در این موزه از سه جنس سفال، سنگ صابون و مفرغ متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد است.
در این موزه چهار شی پارتی متعلق به دوران اشکانیان به نمایش گذاشته شده این اشیا نقش‌دار از نوع سفال هستند که از حوزه هلیل به دست آمده‌اند، نقوش به کار رفته در اشیاء کشف شده شامل نقوش حیوانات و ترکیب انسان و حیوان و در پارک ساحلی جیرفت واقع شده است.
موزه حمام قدیمی قریشی رفسنجان:
از جمله اماکنی که تماشای آن خاطره‌انگیز است، موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی رفسنجان است. این موزه که در خیابان شهید بهشتی واقع شده و کاربری سابق آن حمام بوده با فضاهای دلنشین خود برای دقایقی آدمی را به حال و هوای گذشته می‌برد.
مجسمه‌هایی که پوشش مردان و زنان قدیم منطقه را به نمایش گذاشته، ظروف و وسایل قدیمی دیدنی و تماشایی هستند. نام سابق این موزه حمام آفا سید مهدی قریشی بوده است.
موزه آستانه شاه نعمت‌الله ولی در ماهان:
در آستانه شاه نعمت‌الله ولی موزه‌ای است که در آن اشیای نسبتا نفیسی وجود دارد، در این موزه بیش از هر چیز چندین جلد نسخه قرآن خطی جلب نظر می‌کند که هم از نظر قدمت تاریخی و هم از حیث خط و زیبایی و تجلید و تصحیف ممتاز هستند.
از جمله این قرآن‌ها، دو صفحه از قرآنی باقی مانده که به خط کوفی است و سبک نگارش آن، تاریخ کتاب را مطمئنا از 800 سال پیشتر می‌برد، این کتاب در سال 1312 به آب سیل شسته شد و فقط چند صفحه از آن باقی است، موزه آستانه علاوه بر دوره‌های قرآن، اشیای عتیقه نیز دارد که هر کدام در نوع خود شایان توجه است.
به گزارش فارس، موزه‌های فرش، موزه باستان‌شناسی شهداد، موزه سیرجان، موزه و نمایشگاه یخدان، موزه روحانیت و موزه پزشکی نیز از دیگر موزه‌های بسیار حیرت‌انگیز و مهم این استان است که هر ساله پذیرای بسیاری از گردشگران و علاقمندان ایرانی و خارجی هستند.
...........................
گزارش از الهام پی‌پر
...........................
انتهای پیام/2446/غ40/د1000
