کاهش سهمیه داروی متادون کلینیک‌های ترک اعتیاد گیلان

به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، متادون دارویی شبه افیونی با اثراتی شبیه به تریاک، هروئین و کدئین بوده و مواد افیونی و شبه افیونی جزو مواد ضعیف کننده دستگاه مرکزی اعصاب به شمار می‌روند.

متادون به صورت مصنوعی تولید می‌شود و داروی درمان جایگزین برای کسانی است که به مواد افیونی معتاد هستند و طول مدت اثر این دارو بسیار طولانی‌تر از هروئین و حدود 25 ساعت است.

درمان اعتیاد با متادون به دو روش سم‌زدایی کوتاه مدت برای پنج تا 14 روز و برای کاهش علایم ناشی از ترک هروئین تا شش ماه و نیز درمان طولانی به مدت چندین ماه و یا چندین سال انجام می‌شود.

هدف از استفاده متادون در درمان معتادان کاهش آسیب ناشی از مصرف مواد و بهبود کیفیت زندگی فرد است و درمان با این دارو به معنای شفای بیمار نیست اما تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد این شیوه درمان سلامت افراد وابسته به هروئین را افزایش می‌دهد.

متادون به صورت خوراکی استفاده می‌شود و خطرات ناشی از تزریق مشترک و آلودگی به ویروس هپاتیت B و هپاتیت C و ایدز کاهش می‌یابد و استرس را کم می‌کند.

متادون موجب کاهش علایم متعاقب ترک اعتیاد می‌شود و هزینه درمان با این دارو ارزان‌تر از مصرف هروئین است اما مصرف بیش از اندازه متادون دارای عوارضی نظیر خواب آلودگی، تهوع، سرگیجه، اختلال در گردش خون و... است که باید زیرنظر پزشک به درستی از آن استفاده شود.

طبق آمار موجود از سال 83 دبیرستاد مبارزه با مواد مخدر آمار 4.5 میلیون نفر معتاد را اعلام کرد که براساس برآوردها 300 هزار نفر بیمار ترک اعتیاد در کل کشور تحت درمان با داروی ترک اعتیاد متادون قرار گرفته‌اند.

طبق آمار جمعیت تحت درمان ترک اعتیاد در سال 90 در گیلان تعداد 30 هزار نفر زیرنظر کلینیک‌های ترک اعتیاد مشغول درمان بودند اما با تغییر در شیوه‌های توزیع و تخصیص سهمیه این دارو 10 هزار نفر از چرخه درمان خارج شدند در حالی که طبق برآورد معاونت دارو در گیلان 150 هزار نفر واجد شرایط برای درمان اعتیاد در گیلان هستند و در واقع یک پنجم افراد واجد شرایط تحت درمان بوده‌اند که با حذف سهمیه داروی متادون هم‌اکنون این جمعیت به یک ششم کاهش یافته است.

به دنبال کاهش سهمیه داروی متادون کلینیک‌های ترک اعتیاد گیلان موضوع موجب نگرانی خانواده‌هایی شده که فرزندان آنها به دلایل مختلف در این مراکز تحت درمان قرار دارند.

یکی از مادران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد:  فرزندم پس از چند سال درمان از طرف پزشک کلینیک ترک اعتیاد جواب شد با این بهانه که سهمیه دارو کاهش یافته است.

با توجه به نگرانی پدران و مادران و همسران و فرزندان افراد معتاد تحت درمان که از دام گسترده سوداگران مرگ در هراس بودند، پیگیر کاهش سهمیه متادون مراکز ترک اعتیاد شدیم و تلاش کردیم به چند کلینیک ترک اعتیاد در رشت سر بزنیم تا از نزدیک با واقعیت مطلب آشنا شویم.

عضو مجمع صنفی درمانگران اعتیاد گیلان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس درباره مشکلات درمان و حساسیت قشر تحت درمان اعتیاد گفت: درک مشکلات بیماران تحت درمان به لحاظ رفتاری، شخصیتی، آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی برای خود و خانواده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

این پزشک که خواست نامش محفوظ بماند، با اشاره به اینکه روش‌های مرسوم درمان اعتیاد و سم‌زدایی در کشورهای پیشرفته‌ای نظیر آمریکا، آلمان، هلند و ایتالیا، مانند ایران است و این روش درمانی مورد تایید مجامع علمی و تحقیقاتی بین‌المللی قرار دارد، تصریح کرد:  وزارت بهداشت ایران قبل از انقلاب روش متادون درمانی را به طور رسمی آغاز کرد و یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه بود و این روند با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به تدریج کنار گذاشته و دیگر روش‌های درمان شامل روان‌پزشکی و روان درمانی، نگهداری در مراکز خاص پیش گرفته شد.

وی افزود: این روش‌ها به طور موقت توانست اثرگذار باشد اما درمان قطعی برای رهایی از دام اعتیاد نبود از این رو درمان اعتیاد در کشور از 10 سال پیش تاکنون دوباره به طرف متادون درمانی سوق پیدا کرد.

این پزشک متخصص ترک اعتیاد با اشاره به تاثیر دارویی متادون درمانی تصریح کرد: ژنتیک، تربیت و فرهنگ در جامعه از عوامل تأثیرگذار در ابتلای فرد به مواد مخدر است و مغز افراد معتاد در ترشح مواد مخدر طبیعی دچار مشکل یا اختلال است از این رو به جز افرادی که تحت تأثیر محیط ناسالم به مصرف مواد مخدر رو می‌آورند برخی افراد نیز بر اثرمشکل ژنتیکی و مادرزادی ممکن است به مصرف اینگونه مواد سوق پیدا کنند.

وی افزود: از این رو با تجویز داروی مخدر متادون و یا بکرونورفین و نیز روش‌های روان درمانی و دارو درمانی و با کمک خانواده، جامعه و دیگر عوامل مداخله‌گر به فرد فرصت اصلاح در شیوه زندگی و تغییر می‌دهیم.

این پزشک، درباره اهمیت ترک اعتیاد افراد معتاد افزود: فرد معتاد به خاطر مشکلات روانی و نابسامانی در عادات و شیوه‌های عادی زندگی در خطر ابتلا به بیماری‌های داخلی پیشرفته، هپاتیت، ایدز و دیگر مشکلات جسمی و روانی است از این رو توجه به این مطلب لازمه داشتن جامعه‌ای سالم و ایمن است. 

عضو مجمع صنفی درمانگران اعتیاد گیلان ادامه داد: برخی ادعا می‌کنند که متادون نوعی ماده مخدر مانند تریاک محسوب شده و این روش درمانی سبب آسیب‌های جسمی به فرد می‌شود و عامل آسیب به کبد، دندان و ... است، اما این دارو عوارض جانبی بسیار اندکی دارد با این وجود اگر یک فرد عادی به طور معمول 80 تا 100 میلی‌گرم متادون مصرف کند می‌میرد ضمن اینکه این داروی مخدر ایبوپروفن تا حد 400 میلی گرم در یک مرحله مصرف خاصیت تسکین دهندگی درد را دارد و مصرف 300 میلی‌گرم آن از سیانور کشنده‌تر است و از این مقایسه می‌توانیم متوجه شویم که خاصیت کشندگی این دارو بسیار بالاست با این حال برای شخص معتاد و سم مواد مخدر که در بدنش وجود دارد متادون داروی زندگی است و در واقع متادون درمانی مانند زهر و پادزهر، درمان اصلی و راهبردی در درمان اعتیاد است.

این پزشک خاطرنشان کرد: مصرف این دارو سبب قطع مصرف مواد مخدر، درمان موثر، دوری از رفتارهای پرخطر مانند دزدی، دروغ‌گویی و ... می‌شود و فرد می‌تواند مشغول فعالیت‌های عادی و روزمره زندگی شود.

وی به وضعیت توزیع این دارو بیان کرد: در اواخر سال 83 دبیر ستاد مبارزه به مواد مخدر کشور گفته بود که آمار اعتیاد در کشور 4.5 میلیون نفر است اما بهزیستی در اواخر سال 80 گفت که آمار معتادان 2 میلیون نفرند و پلیس ایران گفته این آمار کاملا خوش‌بینانه است و این در حالی است که 10 سال پیش آمار رسمی بیانگر 4 میلیون معتاد رسمی و 2 میلیون نفر معتاد تفننی در کشور بود.

این مسئول، اضافه کرد: اگر فرض را بر 2 میلیون نفر معتاد در کشور بگیریم و 50 بیمار را به نسبت هر کلینیک تقسیم کنیم حتی برای درمان نصف این تعداد به 20 هزار کلینیک ترک اعتیاد در سطح کشور نیاز داریم.

وی با اشاره به پروتکل درمانی ترک اعتیاد گفت: براساس این پروتکل اطلاعات روان‌پزشکی برای درمان با داروهای نگهدارنده برای ترک اعتیاد کفایت نمی‌کند و نتیجه مطلوب را در بر ندارد.

عضو مجمع صنفی درمانگران اعتیاد گیلان افزود: در پروتکل روش درمانی سم‌زدایی با متادون آمده که درمان را از بیش از 40 میلی‌گرم آغاز نکنیم اما با این حال بد نیست بدانیم که پاسخ‌دهی به موارد درمان جایگزین (متادون درمانی) متفاوت است و متادون ساخت ایران به دلایلی کیفیت و استاندارد لازم را ندارد و پروتکلی که در 10 سال پیش تهیه و تدوین شده برای ترک تریاک است اما در چند سال اخیر داروی خونخوار کراک (هروئین فشرده) وارد کشور شده و این دوز مصرف، قابل ترک دادن برای بیمار کراکی نیست و بیمار باید با مصرف 400 میلی‌گرم و با دوز بالاتر دوره ترک اعتیاد خود را آغاز کند.

وی خاطرنشان کرد: مرگ و میر در کلینیک‌هایی که این پروتکل را رعایت می‌کنند بیشتر از آنهایی است که پروتکل را رعایت نمی‌کنند مانند دوز پایین متادون سبب خماری فرد بیمار می‌شود و شب هنگام دوباره به طرف مصرف مواد مخدر روی می‌آورد که تأثیر این دو در بدن وی بسیار کشنده‌تر از مصرف تنها ماده مخدر است.

این پزشک در ادامه گفت: با توجه به شرایط موجود در کشور وزارت کشور پیشنهاد داد تا برای کاهش آسیب‌ها  آمار کلینیک‌ها را گسترش دهیم و امکانات و دارو در اختیارشان بگذاریم و کسی که تزریقی است و یا مواد مصرف می‌کند در مرحله نخست متادون مصرف کند و به تدریج و به صورت ریشه‌ای برای حل این معضل خانمان برانداز برخورد شود.

وی افزود: از این رو در هر استانی اجرای سیاست‌های وزارت بهداشت را مبنی بر کمیسیون ماده 31 در استان‌ها گذاشتند که نماینده معاونت دارو، معاونت درمان، کارشناس دارویی استان و... در آن حضور داشتند.

این پزشک اظهار کرد: با پیشنهاد وزارت کشور مجوز راه‌اندازی کلینیک‌های ترک اعتیاد از طرف بهزیستی و یا دانشگاه علوم پزشکی صادر شد و روان‌پزشکان، پزشکان عمومی و یا دیگر تخصص‌ها توانستند با گذراندن دوره‌‌های آموزش درمان جایگزین که از طرف مسئولان دانشگاه علوم پزشکی برگزار شد با سهولت بسیار مجوز کلینیک ترک اعتیاد را اخذ کنند اما همین مسئله سبب شد در دو سال اخیر تعداد کلینیک‌ها به بیش از 200 مورد در گیلان برسند که قبل از آن تنها 30 کلینیک در استان فعال بود و این در حالی اتفاق افتاد که تیم نظارتی بر کلینیک‌ها نیز همان یک تیم سابق است که توانایی رسیدگی به 200 کلینیک را ندارد و این امر موجب عدم  نظارت کافی بر چگونگی توزیع دارو شده است و با وجود عدم افزایش تعرفه‌های درمانی در 5 سال، برخی از کلینیک‌ها به تشکیل پرونده‌های دروغین دست زدند و از اسامی برخی محلات و یا روستاها و با خرید شناسنامه‌های آنان در تشکیل پرونده استفاده کردند و سهمیه‌های دارویی که به آنان تعلق گرفته بود وارد بازار سیاه شد.

وی با اشاره به قیمت 300 تومانی قرص 5 میلی گرمی متادون گفت: قرص 20 میلی‌گرمی متادون نیز به قیمت یک‌هزار و 500 تومان و 40 میلی‌گرمی سه هزار تومان خرید و فروش می‌شود و همچنین گزارش رسیده که در سطح شهر رشت به دلیل عدم نظارت کافی بر صحت پرونده‌های موجود در کلینیک‌ها و سهمیه داروهای توزیعی در کلینیک‌ها این داروها به خارج از کلینیک و در بازار سیاه راه پیدا کرده است.

این پزشک افزود: با نابسامانی در نحوه توزیع دارو به سیاست توزیع داروی ترک اعتیاد انتقادات شدیدی وارد شد و به کلینیک‌هایی که داروی زیاد تعلق می‌گرفت بدون بررسی تعداد بیماران واقعی جزو کلینیک‌های متخلف شناخته شده و به مراجعی مانند بازرسی و حراست وزارت بهداشت معرفی شدند.

عضو مجمع صنفی درمانگران اعتیاد گیلان در ادامه تصریح کرد: برای بررسی مشکلات موجود در این عرصه در نخستین همایش مدیران دانشگاه‌ها و مراکز، ایرادهای طرح و ناهمخوانی هزینه‌ها با تعرفه‌های درمان مطرح شد و سرانجام در همین همایش مقرر شده که کلینیک‌ها می‌توانند با عدم تغییر در تعرفه‌های درمانی برای جبران هزینه‌ها در دو شیفت اقدام به پذیرش بیمار کنند و پزشکان مجاز شدند بدون افزایش تعرفه‌های درمانی با افزایش دو برابری در تعداد بیماران هزینه‌های خود را از این طریق جبران کنند در حالی که کلینیک‌های درجه یک با افزایش پذیرش به دو برابر بیمار یعنی با 400 بیمار به فعالیت خود ادامه می‌دادند اما دوام این طرح مدتی طول نکشید و پس از سه ماه این قرار نیز نقض شد و معاونت غذا و داروی گیلان از تخصیص سهمیه دارو به کلینیک‌ها به تعداد مورد نیاز خودداری کرد و همان سهمیه سابق را در کلینیک‌ها توزیع کردند از این رو پزشکان نیز مجبور شدند با وجود کمبود شدید دارو بیماران تحت درمان خود را از گردونه درمان خارج کنند که تاکنون 10 هزار بیمار خارج شدند.

وی افزود: وزارت بهداشت نیز عمل غیرکارشناسی دیگری کرد و برای عدم توزیع دارو در بازار قاچاق از توزیع دارو در مراکز خصوصی جلوگیری کرد.

این پزشک اذعان کرد: وقتی پزشکی در کلینیک خود تعداد مشخصی بیمار را پذیرش کرده نیاز است که سهمیه‌اش ثابت بماند و از این پس این قوانین برای کلینیک‌های جدیدالتأسیس اجرا شود اما بدون در نظر گیری شرایط عادلانه در توزیع دارو مراکزی که 100 بیمار دارند اکنون سهمیه 200 بیمار را دریافت می‌کنند که این خود می‌تواند به راحتی وارد بازار سیاه شود و از طرفی برای جبران این کمبود در کلینیک‌هایی که تعداد بیماران بیشتری داشتند به اجبار شربت ترک اعتیاد را توزیع کردند که به دلیل طعم خاص آن و شیرین بودن بیش از اندازه دارو و عوارض جانبی گوارشی غیر قابل پذیرش برای بیماران است.

وی گفت: هم‌اکنون نیرویی که باید صرف درمان این قشر شود هر روز باید در راهروهای معاونت دارو تلف شود و داروی مصرفی کلینیک‌ها با جیره‌بندی و به صورت هفته‌ای توزیع می‌شود.

پزشک دیگری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس درباره نصب برچسب «کلینیک تعطیل» روی درب کلینیک خود عنوان کرد: با وجود کمبود دارو و بر خلاف میل باطنی در رد کردن بیماران تحت درمان خود مجبور به این کار شده‌ایم.

این پزشک نیز که خواست نامش فاش نشود ابراز کرد: از بهمن ماه سال گذشته 40 درصد بیماران شاخص تحت درمان خود را از دست داده‌ایم.

وی افزود: بیمار جوانی داشتم که دو سال تحت درمان قرار داشت اما با قطع داروی متادون از بهمن سال 90  دوباره به دام اعتیاد کشیده شد و بیمار دیگری که از اول دبیرستان ترک تحصیل داشت و به دام اعتیاد گرفتار شده بود بعد از آغاز مراحل درمان تحصیل خود را آغاز کرد و دانشجوی سال دوم حقوق بود که با قطع داروی متادون دوباره در دام اعتیاد گرفتار شده و الان یک بیمار خیابانی شده است.

این پزشک کلینیک ترک اعتیاد درباره عدم مقبولیت شربت ترک اعتیاد افزود: حمل شیشه شربت ترک اعتیاد به دلیل حجم خاص آن، شیرینی غیرقابل تحمل، ایجاد حس خواب آلودگی و فعالیت اجتماعی، عوارض گوارشی مانند تهوع و استفراغ موجب عدم مقبولیت این دارو برای بیماران تحت درمان با متادون بود.

وی افزود: با توجه به حساسیت قشر تحت درمان، کلینیک‌های ترک اعتیاد باید دارو را از قبل ذخیره داشته باشند تا تحت شرایط خاص و بحرانی دچار کمبود دارو نشوند اما هم‌اکنون نه تنها چنین شرایطی فراهم نیست بلکه در تامین داروی روزانه برای بیماران هم در مضیقه قرار داریم.

این پزشک متخصص ترک اعتیاد یادآور شد: این شیوه نامتعادل در توزیع دارو تنها در گیلان اجرا شده در حالی که دیگر استان‌ها با مصرف متادون برای ترک اعتیاد بیماران مشکلی ندارند و همان شیوه را ادامه می‌دهند.

وی با اشاره به تشکیل یک مجمع قانونی برای پیگیری این مشکل گفت: برای احقاق حقوق بیماران ترک اعتیاد مجمع صنفی درمانگران اعتیاد در گیلان تشکیل شد تا از طریق این مجمع مشکلات این حوزه به مسئولان و ریاست دانشگاه علوم پزشکی انعکاس داده و هر لحظه غفلت و تاخیر و قطع داروی بیماران ترک اعتیاد، معتاد دیگری به این جامعه افزوده و خانواده و جامعه‌ای در آتش این بلای خانمان‌سوز گداخته می‌شود.

انتهای پیام/خ10/پ3003