به گزارش خبرگزاری فارس از کاشان، این روزها هر جا باشی و در هر منطقه‌ای زندگی کنی تنها یک نام روی بوم نگاهت نقش می‌بندد و فقط یک نوا در سراپرده گوش جانت می‌پیچد که متعلق به آزاده‌ترین آفریده پروردگار جهانیان است.
اما حکایت در پایتخت محرم ایران حتی فراتر از این است، سوگواری حسین(ع) در دیار مؤمنان تنها به یک دهه یا یک عزاداری مناسبتی منحصر نمی‌شود بلکه می‌توان آن را در قالب یک آئین و طریقت در زندگی روزمره مردمان کویر به طور مشهود یافت.
سرّ آمدن محرم را پیش از آنکه تقویم‌های مناسبتی فاش کنند پرچم‌های برافراشته «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» محتشم مرثیه ایران در کوی و برزن کویر این حزن و اندوه را فریاد می‌زنند و تنها با این آمادگی ممکن است که هر ساله شکوه عزاداری کاشان در میان سایر شهرهای این سرزمین خودنمایی کند.
در این میان مداحان اهل بیت نقشی اساسی در باشکوه برگزار شدن مراسم عزاداری سالار شهیدان در کاشان ایفا می‌کنند همانانی که با رایحه خوش نوحه و با عطر خوشبوی روضه مشتاقان را به مجالس عزاداری جذب می‌کنند.
به بهانه فرا رسیدن ماه خون و قیام به سراغ فردی از این قبیله خوش‌نغمه رفتیم که "مخلص" صفت مشترکی است که عزاداران کاشانی برای توصیف او بکار می‌گیرند.
محمد مسگری زیارت‌خوان مشهور صبح‌های عاشورای کاشان روبه‌روی خبرنگار فارس در کاشان نشست و در مورد موضوعاتی نظیر تفاوت وضعیت کنونی مداحی، تفاوت مداحی قدیم و جدید، مداحان وارداتی، شعر در مداحی و میزان سیاسی بودن یک مداح نظراتش را بیان کرد که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:
فارس: چند سال است که خلعت مداحی اهل بیت را بر تن دارید؟
مسگری: پس از انقلاب و به طور مشخص از اوایل دهه 60 مداحی را آغاز کردم و بیش از 30 سال است که توفیق خدمت به آستان آل‌الله را در پرونده اعمال ناچیز خود دارم.
فارس: چگونه به مداحی روی آوردید؟ چه چیز موجب علاقه‌مندی‌تان به این حرفه شد؟
مسگری: به صورت کاملاً تجربی با مداحی آشنا شدم...خدمت به دستگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) را از کودکی دوست داشتم اما به طور مشخص شنیدن آثار مرحوم کافی بسیار به علاقه‌مندی و گرایشم به مداحی کمک کرد.
فارس: نخستین مداحی‌تان را به خاطر دارید؟
مسگری: اولین مداحی من در مسیر اعزام به جبهه اتفاق افتاد و داستان جالبی هم دارد...یادم هست در آن اعزام در میان جمعی از رزمندگان حضور داشتم، شرایط خاصی بود، به واسطه تقدیم شهدای زیاد در آن زمان افراد از وضعیت روحی خوبی برخوردار نبودند همانطور که خودروی حامل ما حرکت خود را به سمت منطقه مورد نظر ادامه می‌داد ناخودآگاه و بدون آمادگی قبلی تصمیم گرفتم روضه امام حسن مجتبی(ع) را بخوانم، به برکت صفای باطن این رزمندگان و شور و گریه توأم با اخلاص آنها مجلس عجیبی شد و فضای معنوی خاصی را بر جمع حاضر حکمفرما کرد... در واقع این اتفاق موجب شد جدی‌تر به مقوله مداحی فکر کنم.
فارس: وضعیت کنونی مداحی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مسگری: من کسی نیستم که در مورد وضعیت مداحی و مداحان نظر بدهم اما به عنوان فردی که سال‌ها توفیق خدمت به مکتب اهل بیت را داشته‌ام باید بگویم وضعیت فعلی با نقطه مطلوب فاصله دارد.
اگر باور داریم حسین(ع) خون خداست و پروردگار نخستین مداح ثارالله(ع) است، اگر بر این اعتقادیم که تمام فرشتگان و موجودات آسمان و زمین بر مظلومیت اباعبدالله می‌گریند باید به گونه دیگری به مداحی بنگریم.
فارس: به کدام گونه؟
مسگری: مداحی تنها همان روضه‌خوانی یکی دو ساعته نیست، زندگی یک مداح با فردی که به خیلی چیزها پایبند نیست تفاوت عمده دارد باید شخصی که لیاقت روضه‌خوانی برای خاندان عصمت و طهارت را پیدا کرده متوجه باشد مکلف است بر اساس شیوه و تعالیم آن بزرگواران حرکت کند.
کسی که به واسطه مداحی‌اش شهرتی پیدا کرده یا آنکه رسانه‌ها تصویرش را نشان می‌دهند نباید خیال کند با افراد عادی خیلی متفاوت است، اجازه ندهد غرور در گفتار و رفتارش رسوخ کند و مبادا هدفش را گم کرده یا آنکه به مادیات بچسبد.
یک مداح نباید هیچ‌گاه بی‌بضاعتان را از یاد ببرد و به شکرانه نعمت نوکری امام حسین(ع) دست مستمندان را همواره بگیرد، همگی باید بدانیم این صداهای به ظاهر زیبا و دلنشین با یک حادثه کوچک فناشدنی است و تنها موهبت ماندنی اخلاص در عمل است.
فارس: آیا مداحی را باید به عنوان یک شغل قلمداد کرد؟ چرا؟
مسگری: به هیچ عنوان...کسی که به مداحی از منظر یک شغل بنگرد بسیار ضرر کرده است، کسانی که توفیق پوشیدن این لباس را پیدا می‌کنند باید به عنوان یک دغدغه و یک عشق به آن نگاه کنند چراکه کسانی در این مسیر ماندگار می‌شوند که به معنای واقعی عاشق باشند.
این حنجره‌ای که پروردگار به ما عنایت کرده متعلق به ما نیست که آن را تبدیل به محلی برای کسب درآمد کنیم بلکه صاحب حقیقی آن ائمه اطهار هستند که باید خرج خودشان شود.
فارس: مداح چقدر باید سیاسی باشد؟
مسگری: به طور کلی هر مسلمان باید سیاسی باشد مگر می‌شود اسلام را از سیاست منها کرد چراکه این دین مبین دینی تک‌بعدی نیست و دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است.
یک مداح نیز باید تا جایی که سیاست موجب غفلت از مسئولیت مداحی‌اش نشود به مسائل سیاسی روز توجه داشته و آنها را بیان کند.
مگر می‌شود مداح امام حسین(ع) بود همانکه در برابر ظلم ایستاد و ستم بر مسلمانان غزه توسط یزیدیان زمان را دید و هیچ نگفت؟ مگر ممکن است از شهادت گفت و از شهیدان انقلاب اسلامی سخنی بر زبان جاری نساخت؟ مگر شدنی است دم از ولایت حسینی زد و نسبت به ولایت فقیه بی‌تفاوت بود؟
ظلم‌ستیزی، شهادت، ایثار و ولایت‌مداری چیزهایی نیستند که محدود به زمان و مکان خاصی باشند بلکه همواره در زندگی ما جاری و ساری هستند و این همان مفهوم «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» است که مدام بر زبان جاری می‌سازیم.
فارس: نگران نمی‌شوید عده‌ای در مجلس از این اقدام شما خوششان نیاید؟
اگر به سخنی که می‌گویید به معنای واقعی معتقد باشید دیگر از خوشحالی یا ناراحتی دیگران نگران نمی‌شوید...از طرف دیگر اگر آنچه بر زبان یک سخنران، واعظ و مداح جاری می‌شود برخاسته از دل و اندیشه‌اش باشد ناگزیر تأثیرش به مخاطب منتقل می‌شود.
فارس: بهترین مجلسی که در آن مداحی کردید؟
مسگری: مجالسی که برای شهدا خواندم همگی جزو دلنشین‌ترین تجربه‌های مداحی‌ام بوده‌اند و به طور نمونه می‌توانم از مراسم شهدای طلائیه نام ببرم به دلیل آنکه همانجا بود تذکره کربلا را گرفتم.
اما نمی‌توانم از روضه‌خوانی‌ام در حرم امام حسین(ع) چیزی نگویم احساس کردم در میان روضه جان از کالبدم بیرون می‌آید به خصوص آنجایی که به بیت مشهور«از حرم تا قتله‌گه زینب(س) صدا می‌زد حسین(ع)» رسیدم یقین کردم اگر روضه‌خوانی را قطع نکنم دیگر جانی در بدنم باقی نمی‌ماند.
فارس: آیا تا به جال افسوس مداحی نکردن در جایی را خورده‌اید؟
مسگری: در دو موقعیت آرزو کردم کاش می‌توانستم و اجازه می‌یافتم روضه‌ای بخوانم، یکی امسال که توفیق زیارت کربلای معلی را پیدا کردم در مجلسی نشسته بودم واعظی پس از سخنرانی با مهارتی خاص به روضه حضرت رقیه(س) رسید اما پس از وی شرایط برای رسیدن روضه به اوج خود مهیا نشد خیلی آنجا دلم می‌خواست برخیزم و روضه سه ساله اباعبدالله را ادامه دهم.
جایی دیگر در مشهد مقدس بود که موقعیتی مشابه پیش آمد و حالی که زائران مشتاق ایجاد آن بودند به وجود نیامد اینجا هم آرزو کردم کاش لیاقت داشتم تا من نیز عرض ارادتی داشته باشم.
فارس: آیا تا به حال به عنوان یک مداح، مداحی مسئولی را هم کرده‌اید؟
مسگری: به هیچ وجه! کسی که این کار می‌کند نشان می‌دهد نسبت به مقام و جایگاهی که خدای متعال به وی عنایت کرده هنوز معرفت و شناخت ندارد، چگونه در کنار نام اباعبدالله می‌توان نام دیگری را قرار داد؟
حتی به نظر من برای مراسم ترحیم و مجالس سوگواری که برای افراد برگزار می‌شود به واسطه آنکه روضه‌ای از ائمه و یادی از اهل بیت در آنجا ذکر می‌شود نباید به طور مداوم از این صنف و آن قشر تقدیر کرد-اقدامی که مرسوم است-چه برسد مجلسی که به نام آل‌الله برپا می‌شود و صاحبش اهل بیت هستند.
فارس: چقدر شعر در مداحی مهم است؟ شما از چه اشعاری استفاده می‌کنید؟
مسگری: همانطور که مقام معظم رهبری در فرمایشات خود پیرامون عزاداری‌ها بر استفاده از اشعار پرمعنا، مناسب و شایسته تأکید کرده‌اند باید به این مقوله توجه جدی شود و از خواندن شعرهایی که در شأن اهل بیت و قیام عاشورا نیست پرهیز کرد.
شعری را باید برگزید که هدف قیام حسینی و مصیبت‌هایی که بر اهل بیت پیامبر(ص) وارد آمد را به درستی بیان کند چراکه این عمل می‌تواند در موفقیت یک مداح و انتقال مفهوم توسط وی مؤثر باشد.
من بنابر شیوه روضه‌خوانی‌ام از اشعار متعددی بهره نمی‌گیرم اما سعی می‌کنم در انتخاب همین اشعار عاشورایی محدود نیز خیلی با دقت عمل می‌کنم.
فارس: سبک جدیدی برای مداحی خود مد نظر قرار داده‌اید؟
مسگری: اگر منظور شما از سبک جدید بهره‌گیری از ریتم موسیقی‌های کذایی و آهنگ‌های آنچنانی است یا چیزهایی از این گونه باید عرض کنم خیر!.
فارس: چرا برخی مداحان در بیان مصیبت‌های سایر ائمه اطهار به بهانه روضه‌خوانی در مورد اباعبدالله از آن امام یا معصوم به راحتی گذر می‌کنند؟
مسگری: این یکی از نقص‌ها غیر قابل انکار موجود است، چراکه همه ائمه اطهار(علیهم‌السلام) نوری واحد محسوب می‌شوند و نباید از نام نورانی هیچ‌کدام از آنها به راحتی عبور کرد.
ختم هر روضه‌ای از امامان به واقعه کربلا شایسته است اما این بدان معنی نیست که از بیان مصائب صاحب آن روضه غافل شد.
فارس: فکر می‌کنید دلیل بروز این غفلت چیست؟
مسگری: نداشتن اطلاعات کافی در مورد سیره و چگونگی شهادت ائمه اطهار مهمترین علت این نقیصه است.
مداحان باید بخشی از وقت خود را به مطالعه پیرامون ابعاد شخصیت، زندگی و شهادت همه اهل بیت اختصاص دهند تا بتوانند یک روضه درخور و متناسب با شأن هر کدام از ائمه را به طور جامع به شیفتگان خاندان عصمت و طهارت عرضه کنند.
فارس: به کدامیک از مداحان هم‌عصر خود بیشتر علاقه دارید؟
مسگری: مداحی همه بزرگواران را دوست دارم نمی‌توانم نامی مشخص ببرم.
فارس: حال اگر خواسته باشید نمونه‌هایی به طور خاص ذکر کنید؟
مسگری: به مداحی منصور ارضی و سعید حدادیان علاقه دارم.
فارس: مردم از برخی مداحان به عنوان روضه‌خوانان "صاحب نفس" و با "سوز" نام می‌برند نظر شما در این ارتباط چیست؟
مسگری: جدا از این تعبیر و سایر واژه‌های مشابه چیزی که مسلم است اگر روضه‌ای برخاسته از دل گوینده‌اش باشد بدون شک بر دل شنونده تأثیر خود را می‌گذارد.
فارس: یک پدیده‌ای که در حال حاضر در هیئت‌های کاشان فراگیر شده دعوت مداحان از خارج شهرستان است و به تدریج منجر به شکل‌گیری پدیده‌ای به نام "مداحان وارداتی" شده است شما چه نظری در این خصوص دارید؟
مسگری: حداقل در مورد کاشان با این اقدام موافق نیستم...دارالمؤمنین خود یک صادرکننده مداح و ترویج‌دهنده مداحی در کشور بوده و هست و این قدر استعدادها و ظرفیت‌های جوان مستعدی در زمینه مداحی در این منطقه وجود دارد که می‌توانند در صورت فراهم شدن موقعیت لازم و اعتماد مسئولان هیئت‌ها، مجالس عزاداری این شهرستان را به خوبی اداره کنند.
باید به این نکته توجه داشت اگر این امر به واسطه وجود رقابت میان هیئت‌ها باشد ارزشی ندارد چراکه اخلاص لازمه قبول عزاداری اباعبدالله(ع) است.
حتی بارها شده که من از برخی مداحان غیرکاشانی برای حضور در مجلسی در کاشان دعوت می‌کنم اما آنها به صراحت می‌گویند آمدن ما به این شهرستان ضرورتی ندارد چراکه کاشان از لحاظ مداحی نیازی ندارد و خود از ظرفیت بالایی در این زمینه برخوردار است.
فارس: به عنوان یک مداح از مخاطب خود انتظار چه عکس‌العملی در مواجهه با مصیبت‌‌خوانی خود دارید؟ گریه نکردن شنونده چه تأثیری در روضه‌‌خوانی‌تان می‌گذارد؟
مسگری: کسی که برای امام حسین(ع) می‌خواند نباید کاری به بقیه چیزها داشته باشد، هیچ‌گاه عادت ندارم برای آنکه جمعیت گریه کنند به هر حربه‌ای متوسل شوم.
بعضی‌ها مثل شمع آب می‌شوند و آرام اشک می‌ریزند، ناله‌هایشان خیلی آهسته بلند می‌شود من نباید ناراحت شوم تنها کاری که من به عنوان یک مداح می‌توانم انجام دهم این است که شرایط ایجاد یک حال معنوی مطلوب را برای آنان مهیا کنم بقیه‌اش دیگر بستگی به نظر آقا دارد که چقدر در کلامم تأثیر قرار دهد.
فارس: جمعیت در میزان و نحوه روضه‌خوانی شما چه تأثیری دارد؟
مسگری: چه یک نفر باشد چه هزاران نفر برای من تفاوتی نمی‌کند من همان گونه که در مرقد مطهر امام می‌خوانم همانطور نیز در محفلی ده‌ها نفره عرض ارادت می‌کنم.
کسی که قبول کرده مداحی امام حسین(ع) را انجام دهد نباید نه به جمعیت، نه به بانی مجلس و نه به هیچ چیز ظاهری دیگر توجه داشته باشد چراکه این کار آفت اخلاص یک مداحی است.
فارس: چه تفاوتی میان روضه‌خوانی قدیم و جدید می‌بینید؟
مسگری: روضه جدید و قدیم ندارد، اصول روضه‌خوانی ثابت بوده و بر مبنای یک‌سری منابع صحیح و معتبر صورت می‌گیرد، این ظلم در حق امام حسین(ع) است که به بهانه ارائه یک روضه جدیدتر چیزهایی غیر معتبر را به مصیبت بیفزاییم.
به عنوان نمونه مرثیه‌های محتشم کاشانی با وجود آنکه چند صد سال قبل سروده شده به واسطه آنکه از خلوص و اعتقاد این شاعر سرچشمه گرفته هنوز تازه و تأثیرگذار است.
انتهای پیام/ی/ف4004
