نجواهایی برای فراهم آوردن زمینه کودتا

رخدادهای 8 شهریور 1358

رهبر انقلاب امروز در دیدار با جمع کثیری از کارگران و کارمندان و نیز نیروهای نظامی با تاکید بر این که انقلاب اسلامی انقلاب رحمت بود به آشوبگران هشدار دادند کاری نکنید باب رحمت بسته شود . امام خمینی در این دیدار سران آشوب های کردستان را غیر قابل هدایت و بدتر از یهود بنی قریضه دانسته و تاکید کردند : آنها باید اعدام شوند .

دفتر هماهنگی کارشناسان و سفیران کشورهای غیر متعهد که برای تدوین دستور کار کنفرانس سران جنبش غیرمتعهدها در هاوانا تشکیل جلسه داده بود با عضویت ایران در این جنبش موافقت کرد .

سخنگوی دولت امروز در مصاحبه مفصلی که روزنامه کیهان آنرا منتشر کرد به اعتراض مردم مبنی بر عدم قاطعیت دولت موقت در برخورد با ضد انقلاب پاسخ داد . صادق طباطبایی گفت : دولت با شتابزدگی و سریع عمل کردن مخالف است . وی دولت بازرگان را مظلوم ترین دولت در طول تاریخ انقلاب دانست و خواستار آن شد که رادیو و تلویزیون ارگان تبلیغاتی دولت شود .

وی در بخش دیگری از این مصاحبه با تاکید بر این که روند سقوط ایران با پیروزی انقلاب متوقف شد به فقر مطلق مردم بخش هایی از جنوب تهران اشاره کرده و گفت : بعضی از مردم همانند 2هزار سال قبل از میلاد مسیح (ع) زندگی می کنند .

انقلاب ما انقلاب رحمت بود / کاری نکنند باب رحمت بسته شود

امروز رهبر انقلاب در جمع تعدادی از کارگران و کارمندان شرکت ها و ادارات و نیز عده ای از پرسنل ارتش (1)سخنرانی کرده و با بیان اینکه انقلاب ایران انقلاب رحمت بود بر هوشیاری مردم و علمای کردستان تاکید کردند .

اهم بیانات امام خمینی در این دیدار عبارت است از :

1- ما بعد از آنکه پیروزی برای ملتمان حاصل شد و خیانتکاران [و] جنایتکاران را از صحنه بیرون کردیم و ملت بیرون کرد، باب رحمت را به روی ملت و به روی همه قشرها... باز کردیم. با رحمت عمل شد، آزاد شدند؛ مرزها آزاد؛ قلمها آزاد؛ فعالیتهای سیاسی آزاد؛ تمام آزاد و با رحمت با همه عمل شد. در هیچ انقلابی مثل انقلاب ما رحمت نداشت.

2- خیانتکاران، جرثومه‌های فساد و غدّه‌های سرطانی، به اخلالگری برخاستند؛ به فتنه‌گری برخاستند. کاری نکنند که باب رحمت بسته شود. توطئه‌ها را کنار بگذارند.

3- همین فتح باب رحمت بود و همین مدارا و ملایمت بود که فاجعه کردستان را به بار آورد. از فرصت و از رحمت ... سوء استفاده کردند؛ از آزادی - که رحمت خداست - سوء استفاده کردند.

می خواهند کردستان را کمونیستی کنند

4- فاسدهایی که با خارج پیوند دارند، خائن به مملکت هستند، می‌خواهند کردستان را به کمونیستی بکشند. می‌خواهند اسلام را در کردستان محو کنند. کُرد مُسْلم است، ملت کُردِ ما مُسْلم است؛ متعهد به اسلام است. مُسْلم با مُسْلم جنگ ندارد.

ریشه های فاسد را مدفون می کنیم

5- ای ریشه‌های فاسد! شما نمی‌توانید کاری انجام بدهید؛ از صحنه بیرون بروید! ما شما را مدفون می‌کنیم. شما قابل هدایت نبودید. آنهایی که جوانهای ما را اغفال کردند، آنهایی که با اسم دمکراسی با اسم دمکرات می‌خواهند مملکت ما را به فساد و تباه بکشند، اینها باید سرکوب شوند.

6- ارتش، ژاندارمری، پاسداران ملزم‌اند که با هم تفاهم داشته باشند؛ هماهنگ باشند. اگر هماهنگ نبودند، تأدیب می‌شوند؛ مجرم‌اند.

سران اینها قابل هدایت نیستند/ آنها از یهود بنی قریضه بدترند و باید اعدام شوند

7- باید با فوریت این ریشه‌های فساد را بِکَنَند. مهلت به این ریشه‌های فساد ندهند. سران اینها قابل هدایت نیستند. اینها از یهود بنی قُرَیْضَه بدترند! و اینها باید اعدام شوند.

8- تمام کردستان، به استثنای این چند عددی که سران آنها هستند، در امان هستند. باب رحمت خدا بر روی آنها باز است؛ برادر ما هستند. نظر ما به برادران کردستانی از دیگر برادران بیشتر است.(2)

بیش از 4هزار اظهار نظر در مورد قانون اساسی

دکتر محمد جواد باهنر عضو شورای هماهنگی بررسی نهایی قانون اساسی درباره چگونگی فعالیت کمیسیونهای هفتگانه مجلس خبرگان توضیحاتی داد . باهنر در قسمتی از سخنان خود با اشاره به بیش از 4هزار نظر رسیده به مجلس گفت : از تمامی این نظرات استفاده شده است .وی توضیح داد که ما از همه متخصصین و صاحب نظران که از طریق رسانه های گروهی اعلام شد دعوت کردیم که در جلسات کمیسیون های هفتگانه شرکت کنند و نظرات خود را درباره قانون اساسی ارائه دهند .

باهنر همچنین گفت که علاوه براظهار نظرهای مختلف حدود 60طرح جامع درباره کل قانون اساسی بدست ما رسیده که بطور قطع از همه آنها برای تدوین قانون اساسی استفاده خواهیم کرد .دکتر باهنر درباره حقوق اقلیتهای مذهبی نیز گفت : نمایندگان اقلیت های مذهبی در کمیسیون های مربوط به این مذهب حضور دارند و آنرا بررسی خواهند کرد و علاوه بر آن چند تن از این نمایندگان در کمیسیون های دیگر نیز هستند تا بتوانند نظر اقلیت های مذهبی را درباره حقوق سیاسی ، اجتماعی ابراز کنند . (3)

عضویت ایران در جنبش غیر متعهد ها / تلاش ها برای تعلیق مصر سادات از عضویت در سازمان غیرمتعهد ها

دفتر هماهنگی کارشناسان و سفیران کشورهای غیر متعهد که برای تدوین دستور کار کنفرانس سران جنبش غیرمتعهدها در هاوانا تشکیل جلسه داده بود با پذیرش عضویت ایران در جامعه کشورهای غیر متعهد به کار خود پایان داد . (4)فردا در اولین جلسه وزرای خارجه کشورهای غیرمتعهد، ایران و 5کشور دیگر از جمله پاکستان و نیکاراگوئه رسما به عنوان اعضای جدید سازمان معرفی می شوند و تعداد کشورهای عضو این سازمان به 92کشور می رسد . در مورد دستور کار جلسات تقریبا عقاید بسیار نزدیک است و مسائلی که احتمالا مورد بحث قرار خواهد گرفت مسئله فلسطین و قرار داد صلح مصر و اسرائیل ، جنوب لبنان ، قبرس و کامبوج میباشد .

در مورد قرار داد صلح مابین سادات و بگین که منعقد شده کشورهای عرب از هم اکنون به مانورهای قاطعانه سیاسی دست زده اند تا بتوانند مصر را از عضویت در سازمان محروم کنند البته تعلیق عضویت مصر چندان عملی بنظر نمی رسد زیرا تصمیمات کنفرانس کشورهای غیر متعهد همگی بر اساس اجماع بوده و سیستم رای گیری در آن مرسوم نیست بنابراین تا زمانیکه در مورد مسئله ای اتفاق نظر پیش نیاید تصمیمی در مورد آن گرفته نخواهد شد . هم اکنون بسیاری از کشورهای غیرمتعهد که طرفدار غرب میباشند عملا از مصر دفاع می کنند و در مقابل کشورهایی نظیر عراق سخت در کوشش هستند تا جواب قاطعی به مصر دهند . (5)

مردم می گویند چرا ضد انقلاب سرکوب نمی شود / دولت با شتابزدگی عمل نمی کند

صادق طباطبایی سخنگوی دولت در این مورد که دولت در میان مردم متهم است که به قاطعیت عمل نکرده و نمی کند(6) گفت : به نظر من قاطعیت غیر از لجبازی ، شتابزدگی و سریع عمل کردن است .وی ادامه داد : قاطعیتی که مورد نظر مردم است آنستکه چرا ضد انقلاب سرکوب نشده و چرا نشریات مغرض را در نطفه خفه نکردید ، وسیله اعمال این نوع قاطعیت نیروهای نظامی و انتظامی هستند ،

بخاطر بیاورید روز 22بهمن را که در کشورما نیروهای نظامی و انتظامی بطور کلی متلاشی شده بود .سخنگوی دولت افزود : برای آنکه تاثیر ضد انقلاب به حداقل برسد خود مردم با تاسیس کمیته ها و با امکاناتی که دولت در اختیار آنها گذاشته بود تاثیر خرابکاری ضد انقلاب به حداقل کاهش یافت و البته حالا کالبد ارتش ، شهربانی و ژاندارمری در نظام جدید جان گرفته است و فرمان اخیر امام آن را لبریز کرد.

رادیو و تلویزیون باید ارگان دولت باشد

وی در باره ارتباط دولت و مطبوعات نیز گفت : باید رادیو و تلویزیون ارگان دولت شده و بیانگر نظرات دولت و سخن پراکن دولت باشد و همچنین دولت باید یک ارگان مطبوعاتی و روزنامه داشته باشد .وی ادامه داد : دولت هیچ محدودیتی را قائل نشده و جلوی انتشار هیچ نشریه و عقیده ای را نگرفته است ، بطور قطع آزادی که در مطبوعات ایران از انقلاب تا امروز وجود داشته در هیچ یک از کشورهای جهان حتی غرب نیز وجود نداشت .

کجای دنیا مطبوعات قانون ندارد ؟!

طباطبایی ادامه داد : در تمام کشورها مطبوعات دارای قانون هستند کدامیک از کشورهای سوسیالیستی است که مطبوعات آنها قانون نداشته باشد ، به هر حال با تصویب لایحه قانون مطبوعات دست دولت برای جلوگیری از نشریات و نویسندگانی که از نشریات و نویسندگانی که از آزادی سو اسفاده می کنند و علیه آزادی قلم می زنند و گام بر می دارند قدرت پیدا می کند .

جنوب تهران ؛ زندگی در دو هزار سال قبل از میلاد مسیح

وی ادامه داد : نارضایتی عمیقی در کشور وجود دارد که منشا آن بحران اقتصادی و سیاسی است ، اگر مبارزات مردم علیه رژیم سابق 6ماه دیگر طول کشیده بود دیگر هیچ چیز در ایران باقی نمانده بود ، سقوط ایران با پیروزی انقلاب مهار شد .سخنگوی دولت در تشریح وضع اقتصادی مردم گفت : در جنوب تهران اماکنی وجود دارد که در عقب مانده ترین وضع از لحاظ اجتماعی و بهداشتی و نیازهای اولیه هستند ، به یک خبرنگار خارجی گفتم اگر میخواهی زندگی دو هزار سال قبل از میلاد مسیح را ببینی لزومی ندارد به تاریخ برگردی بیا در جنوب تهران فیلم زنده بگیر، کشوری که شاه آن می گفت تا 12سال دیگر به تمدن میرسد و یکی از پنج کشور پر قدرت دنیا خواهد شد . (7)

اشپیگل فاش ساخت : توطئه زاهدی ، پالیزبان و اویسی در کردستان

مجله اشپیگل در آخرین شماره خود تحت عنوان ارتش بیمار از فعالیت ضد انقلاب در کردستان پرده برداشت . این مجله نوشت : اغتشاشات خوزستان و کردستان با رهبری ژنرالها و امرای سابق ارتش ایران پالیزبان و غلامعلی اویسی به وقوع پیوسته است .به نوشته اشپیگل این افسران در پاریس با شاپور بختیار نخست وزیر سابق شاه متحد شده اند ، پالیزبان روز 31ژوئیه [9مرداد]در پاریس دیده شده است ، این افسران که در تدارک و تدوین مقاومت های ضد انقلابی هستند به کردها اسلحه می رسانند .

اشپیگل ادامه داد : در پاوه ایادی شاه که در خدمت پالیزبان هستند می جنگند ، الیزابت تایلور معشوقه اردشیر زاهدی و خود وی به ژنرال ها کمک مادی میکنند، اخیرا اردشیر زاهدی در مرز ایران و عراق بود و مبلغ 200میلیون دلار برای تامین اسلحه مورد نیاز به پالیزبان داده است . (8)

وزیرکشور ترکیه ورود اکراد این کشور به ایران را تکذیب کرد

وزیر کشور ترکیه اخبار منتشر شده در روزنامه های این کشور مبنی بر وارد شدن کردهای ترکیه به ایران بمنظور کمک به آشوبگران غرب ایران را تکذیب کرد . او این گزارش ها را ناشی از بی مسئولیتی و مخاطره آمیز خواند و گفت : ما به حفظ تمامیت ارضی ایران علاقمند هستیم . (9)گفتنی است روزنامه حریت که در استانبول منتشر می شود روز گذشته از استخدام کردهای ترکیه برای کمک به شورشی های ایران خبر داده بود .  حریت نوشته بود : اسلحه مورد نیاز کردهای شورشی در ایران از طریق مرزهای ترکیه به ایران قاچاق و ارسال می شود.(10)

تیرباران یک خبرنگار در کردستان توسط اشرار

امروز روزنامه ها اسامی 4نفری که در کردستان توسط حزب منحله دموکرات کردستان اعدام و به شهادت رسیده اند را منتشر کردند ،  هر چهار نفر غیر مسلح بوده و یکی از آنان نیز خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی بود .حقگو استاندار آذربایجان غربی اسامی کسانی را که در جهاد سازندگی و تبلیغات اسلامی فعالیت داشته اند و در شهرستان سردشت بوسیله افراد حزب منحله دموکرات کردستان به شهادت رسیده اند ر ا اعلام کرد .

ناصر ترکان اهل تهران ، حمید تواضعی خبرنگار و اهل تهران ، حمید شیری اهل بناب و شهریار ملک کندی اهل نقده چهار نفری هستند که در این جنایت به شهادت رسیده اند .گفتنی است حمید تواضعی دانشجوی سال چهارم مهندسی در آمریکا بود که با پیروزی انقلاب به ایران آمد ، او نویسنده ، محقق و عضو تحریریه روزنامه جمهوری اسلامی بود که به خاطر ایجاد نمایشگاه کتاب و تدریس قرآن در کردستان توسط دموکراتها به شهادت رسید . (11)

مذاکرات خصوصی میناچی و نزیه با آیت الله شریعتمداری

صبح امروز دکتر میناچی وزیر ارشاد ملی(12) ، حسن نزیه(13) مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران و محسن پزشکپور رهبر حزب پان ایرانیست با آیت الله شریعتمداری ملاقات کردند . در این ملاقات وزیر ارشاد ملی و مدیر شرکت ملی نفت ایران به مدت نیم ساعت با آیت الله شریعتمداری به صورت خصوصی مذاکره کردند . (14)

پی نوشت ها:

1- حاضران در این جلسه عبارتند از : کارکنان «ایران ناسیونال» از مشهد و کارخانجات «زامیاد»، کارگران گروه صنعتی «دنیای فلز»، کارمندان شرکت دخانیات تهران، جامعه اسلامی معلّمان فومن و عدّه‌ای از پرسنل ارتش

2- صحیفه امام ، جلد 9، صفحه 369

3- کیهان ، 8شهریور 58، صفحه 2

4- اطلاعات ، 8شهریور 58، صفجه 3

5- کیهان ، 8شهریور58 ، صفحه 2

6- نتیجه سلیقه و روش نخست وزیر دولت موقت، به وجود آمدن یک دستگاه اجرایی ناکارآمد و نامتناسب با مطالبات انباشته مردم انقلابی بود. این ناکارآمدی در کنار توقع آفرینی های جاه طلبانه و توطئه گرایانه گروه های چپ و راست وضع دشواری را پدید آورد، چنانکه گاه امام را به رغم حمایت از دولت نوپا، به بیانات عتاب آلودی نیز مجبور می کرد. از اولین روزهای تشکیل دولت موقت تا پایان عمر کوتاه آن، بارها امام از ادامه «وضعیت طاغوتی در اداره ها» و حتی حفظ سربرگ های حاوی نماد رژیم شاهنشاهی شکایت داشتند. در این شرایط، نیروهای انقلاب با مشاهده خسارت های ناشی از رویه های زیانبار مجبور به دخالت در امور اجرایی بودند. به عنوان مثال، کمیته های انقلاب اسلامی اولین پناهگاه مردم برای رسیدگی به نارسایی های اجرایی و مفاسد اداری بود. پیگیری کمیته ها برای رفع مشکل، به جای آنکه دولت موقت را به تلاش بیشتر وادارد، آن را به مقابله با نهادهای انقلابی می کشاند.

مهندس بازرگان و یارانش با تمسک به برخی از نابسامانی ها و انحراف هایی که در برخی از کمیته ها وجود داشت، دوماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی خواستار انحلال کمیته ها و سپردن کار به شهربانی و ژاندارمری شدند و این در حالی بود که دستگاه انتظامی به جا مانده از رژیم گذشته، وارث سال ها بدنامی و فساد و به طور طبیعی فاقد مقبولیت اجتماعی و نیز انگیزه و کارآمدی درونی برای بردوش کشیدن بار سنگین انقلاب به شمار می رفت. در چهارگوشه کشور ناامنی های تجزیه طلبانه اوج گرفته بود و گروه های سیاسی مخالف راه امام و مردم، با غارت مراکز نظامی به جنگ مسلحانه برای براندازی نظام فکر می کردند.

احمد صدر حاج سیدجوادی وزیر کشور که پیشنهاد انحلال کمیته ها را مطرح می کرد، در وزارتخانه خود، گروهی از اعضای گروهک های مسلح مثل منافقین (موسوم به مجاهدین خلق) را گرد آورد. او یک عنصر حزب توده به نام ابراهیم یونسی را که سابقه عضویت در شاخه نظامی حزب توده داشت، را استاندار کردستان کرد. این امر امکان دستیابی گروهک هایی مثل حزب دموکرات کومله و... را به اسلحه و دیگر امکانات دولتی مهیا می ساخت.

خواسته دولت مهندس بازرگان برای انحلال کمیته های انقلاب اسلامی به عنوان مهم ترین نهاد مردمی برخاسته از مساجد و حافظ انقلاب، در حالی مطرح می شد که همان هنگام در تبلیغات گروه های سیاسی مخالف برحذف روحانیت از صحنه سیاسی تاکید دائم می شد تا جهت گیری «اسلام محور» نظام جدید را تضعیف کنند. (رک مدیریت نامتناسب با انقلاب ، مرتضی صفار هرندی ، کیهان ، 23بهمن 1390، صفحه 8)

7- کیهان ، 8شهریور 1358، صفحه 8

8- کیهان ، 8شهریور 1358، صفحه 13

9- کیهان ، 8شهریور 1358، صفحه 13

10- کیهان ، 7شهریور 1358، صفحه 13

11- جمهوری اسلامی ، 8شهریور 1358، صفحه 1

12- موافقت اعضای شورای انقلاب با عضویت برخی از وزرای بازرگان در دولت، به دلیل پذیرش صلاحیت آن ها نبود. حجت الاسلام سیدهادی خسروشاهی با اشاره به نوع رفتار ناصر میناچی (وزیر اطلاعات و جهانگردی یا ارشاد ملی دولت موقت) با شهید مطهری در انتهای دهه 1340 و ابتدای دهه 1350 که به جدا شدن شهید مطهری از این موسسه فرهنگی انجامید، می گوید: پس از پیروزی انقلاب و تشکیل دولت موقت به ریاست مرحوم مهندس بازرگان و شرکت آقای میناچی در کابینه دولت موقت، من یک بار بیشتر مرحوم شهید مطهری را به علت مشاغل و گرفتاری هایی که ایشان داشتند، ملاقات نکردم. در این ملاقات از ایشان پرسیدم چرا به رغم شناختی که از آقای میناچی داشتند، با انتخاب او برای وزارت در شورای مربوطه مخالفت نکردند؟ شهید مطهری در پاسخ گفتند: البته من قلبا با انتخاب نامبرده موافق نبودم، ولی در شورای مربوطه، مخالفت خود را ابراز نکردم، چون در ذهنم این شبهه ایجاد شد که شاید مخالفت من برای رضای خدا نباشد و ریشه در رنجش من از نامبرده در مورد مسئله حسینیه ارشاد و برخورد زشت و ناگوار وی با من داشته باشد و یا حداقل برای مردم و دوستان چنین سوء تفاهمی پیش بیاید، لذا سکوت کردم. البته مخالفت مرحوم آقای طالقانی با انتخاب نامبرده برای وزارت و مشکوک دانستن وی از لحاظ سیاسی و ارتباط احتمالی با بعضی از محافل رژیم سابق، شاید برای روشن شدن دوستان، اتمام حجتی بود و تکلیفی برای من باقی نمی ماند، این بود که سکوت کردم، ولی چون در نهایت، اکثریت دوستان شورا با انتخاب وی موافقت کردند، ما هم مخالفتی نکردیم تا خدای نکرده در آغاز کار، اختلافی بین ما و دوستان و کابینه موقت پیش نیاید وگرنه موضع من نسبت به نامبرده، با توجه به عملکرد غیرمشروع وی در اداره حسینیه ارشاد، بر همه روشن بود و من نخواستم آن موضع گیری را در این امر دخالت بدهم، چون هدف بالاتر از این حرف هاست. (رک صفار هرندی ، مرتضی ، رازهای دهه شصت [نیمه پنهان ، جلد42] ،انتشارات کیهان ، چاپ دوم ، خرداد 1391،صفحه 40به نقل از گفت و گو با حجت الاسلام والمسلیمن سیدهادی خسروشاهی درباره رویکردهای سیاسی استاد مطهری ؛ به انحرافات اعتقادی به شدت حساس بود ، رمز عبور 2، صفحه 62 )

13- زاویه متفاوت نگرش و کنش «دولت نهضت آزادی» (دولت موقت) با راه مورد قبول مردم یعنی خط امام از همان اولین هفته های پس از پیروزی انقلاب اسلامی قابل مشاهده بود. مهندس بازرگان ناگزیر به خواسته امام و مردم درباره تشکیل حکومت اسلامی تن داده بود، اما اعتقادی به آن نداشت. نه تنها خود بازرگان با پافشاری برافزودن قید «دموکراتیک» بر عنوان جمهوری اسلامی با واکنش قاطع امام روبه رو شد، بلکه دولتمردانی مثل حسن نزیه، عضو مرکزیت نهضت آزادی بر حذف قید «اسلامی» از نظام مورد درخواست مردم تأکید داشتند. نزیه در حالی که پست کلیدی ریاست شرکت ملی نفت را برعهده داشت، از طریق استمرار حضور در کانون وکلای دادگستری و محافل حقوق دانان لائیک مثل هدایت الله متین دفتری و عبدالکریم لاهیجی سردمداری مخالفت با اسلامیت نظام را در دست داشت. این رفتار حتی اعتراض کارگران شرکت نفت را برانگیخت، اما پاسخ رئیس دولت موقت به این اعتراض ها، حمایت از حسن نزیه بود: آفرین بر نزیه که توانسته است وظایف محوله را در خدمت به انقلاب و مردم به خوبی انجام دهد... من به امام عرض کردم، اگر آنچه درباره نزیه گفته اند راست باشد و خطایی متوجه او شناخته شود، اول من باید کنار بروم .

حسن نزیه همچنین در کنار رحمت الله مقدم مراغه ای (مأمور کددار CIA و استاندار منتخب دولت موقت در آذربایجان شرقی) نقش بسزایی در ترغیب سیدکاظم شریعتمداری به تلاش های «تجزیه طلبانه» و مخالفت با مبانی نظام اسلامی ایفا می کرد. این کارگزار دولت «اصلاح گرای» بازرگان بعدها در نشریات ضدانقلاب خارج کشور فاش ساخت که از قبل از پیروزی انقلاب به اتفاق افراد وابسته به آمریکا همچون علی امینی و عبدالله انتظام به دنبال طرحی برای آینده نظام سیاسی کشور با هدف حذف نقش امام خمینی برای بقای حکومت ستم شاهی بوده است.

مخالفت حسن نزیه با اسلامی بودن نظام پس از برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی شدت گرفت. او در «کنگره وکلای دادگستری» به صراحت، توان اسلام در اداره حکومت را انکار کرد. این اظهارات، سخنان شدیداللحن حضرت امام را به دنبال داشت. در روز دوم خرداد 1358، امام خمینی با دعوت از مردم به «شناخت دشمن خود» فرمودند: آزادی و استقلال بدون اسلام به چه دردمان می خورد؟ وقتی اسلام نباشد، وقتی پیغمبر اسلام مطرح نباشد، هزار تا آزادی باشد (ممالک دیگر هم آزادی دارند) ما آن را نمی خواهیم... ما آزادی در پناه اسلام می خواهیم، استقلال در پناه اسلام می خواهیم، اساس مطلب، اسلام است.»

آیت الله شهید دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی عضو برجسته شورای انقلاب هم در جمع طلاب و دانشجویان خواستار اعتراض عمومی به اظهارات نزیه شد. مدت ها طول کشید تا بازرگان به خواسته عمومی برای برکناری چنین فردی - که بعدها اسناد همکاری هایش با CIA در اسناد لانه جاسوسی آمریکا کشف شد- تن دهد. براساس اسناد لانه جاسوسی علاوه بر همکاری نزیه با آمریکایی ها در قبل از پیروزی انقلاب، حتی پس از برکناری وی از مسئولیت بلندپایه ترین مقام نفتی کشور آمریکایی ها او را دوباره به رابط سازمان سیا در فرانسه وصل کردند. حسن نزیه پس از آنکه ابتدا در پناهگاه سیدکاظم شریعتمداری مخفی و سپس از کشور متواری شد، مجددا توسط جرج کیو (رابط CIA در فرانسه و رئیس سابق ایستگاه CIA در تهران) به خدمت آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا درآمد.چنین کسی از سال ها قبل در زمره یاران نزدیک رهبر نهضت آزادی بود و قاعدتا بازرگان از مبانی فکری این دوست حقوقدان خود به خوبی آگاهی داشت.

بازرگان در نهایت با اذعان به «از جاده خارج شدن» نزیه، بر عدم انطباق برخی اظهارنظرهای او با عقیده و سیاست دولت موقت و شورای انقلاب اعتراف کرد، ولی درعین حال مدعی شد که این نظرات «از مقوله انحراف اصولی و اعتراض به انقلاب اسلامی و رهبری آن نبود.»  در مراحل بعد مشخص شد که اشتراک فکری بازرگان با نزیه به مراتب بیش از نزدیکی اعتقادی با امام خمینی(ره) بوده است چه این که آن دو در تأسیس گروه نهضت آزادی همداستان بودند. امام هم در روز 15خرداد 58 با یادآوری غیرمستقیم مواضع بازرگان در برابر رژیم سلطنت (به ویژه در مرحله نهایی مبارزات) این قرابت را به طور تلویحی یادآور شدند:

امروز روزی است که باید اسلام تحقق پیدا کند. این حرف ها که گفته می شود، نظیر همان حرف ها بود که گفته می شد که حالا زود است صبر کنید.( رک صفار هرندی ، مرتضی ، رازهای دهه شصت [نیمه پنهان ، جلد42] ،انتشارات کیهان ، چاپ دوم ، خرداد 1391،صفحه 33 )

14- اطلاعات ، 8شهریور58، صفحه 3

انتهای متن/