به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، مردم خراسان جنوبی ماه شعبان را ماه برات می‌گویند و در نیمه‌های ماه شعبان هر سال یعنی طی روزهای دوازدهم تا پانزدهم شعبان با برگزاری مراسم مذهبی ویژه‌ای، یاد و خاطره عزیزان از دست رفته را گرامی داشته و به یاد مردگان خیرات میکنند.
برات از جمله مراسم کهن ایران است که بعضی حتی سابقه آن را از دوران اسلام می‌دانند که اگر این آیین تا الان ادامه داشته است، به دلیل رنگ و بوی مذهبی آن است.
این سنت حسنه مانند بسیاری از سنت‌ها دستخوش تغییراتی شده است و مردم فضای معنوی این سنت حسنه را تبدیل به اسراف و تزویرهای بی‌مورد کرده‌اند.
ماه شعبان، ماه برات است
مسئول ثبت معنوی میراث فرهنگی خراسان جنوبی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بیرجند، اظهار کرد: دامنه مراسم روز 14 شعبان آنچنان گسترده است که به ماه شعبان در خراسان جنوبی برات می‌گویند.
علیرضا شناسایی با بیان اینکه، مردم خراسان جنوبی هر سال یعنی با برگزاری مراسم مذهبی ویژه‌ای با عنوان برات یاد و خاطره عزیزان از دست رفته را گرامی می‌دارند و به یاد مردگان خیرات میکنند، گفت: دامنه این رسم آنچنان گسترده است که به ماه شعبان در این منطقه ماه برات نیز می‌گویند و نیز مراسم شب‌های برات سابقه‌ای دیرینه و ریشه‌دار در این منطقه دارد.
وی با اشاره به سخنان ابوریحان بیرونی، دانشمند بزرگ ایرانی مبنی بر اینکه، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم این ماه ایام‌البیض نام دارد و شب پانزدهم این ماه شب بزرگی است و «گلیله الصک و لیله البرات» نام دارد، افزود: عوام مردم بر این عقیده‌اند که خداوند صورت افرادی که در آن سال باید بمیرند را در آن شب به ملک‌الموت نشان می‌دهد.
تعیین سرنوشت در ماه برات
مسئول ثبت معنوی میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان اینکه بر اساس اعتقادات مردم این استان در این سه شبانه روز، مردگان آزاد هستند، افزود: همچنین آنها اعتقاد دارند که زندگان با دادن خیرات برای آنها تلاش میکنند تا برات، آزادی آنها را از آتش جهنم کسب کند و آزادی خود را نیز از آتش جهنم از امام دوازدهم امام زمان(عج)خواستار می‌شوند.
شناسایی اضافه کرد: اعتقاد بیشتر مردم خراسان جنوبی بر این است که در این ایام سرنوشت رقم می‌خورد، به طوری که در نقاط روستایی استان در شب پانزدهم نیمه شعبان به پشت بام رفته و در مهتاب ایستاده و با نگاه کردن به سایه خود از این طریق سرنوشت خود و اقوام خود را در آن سال پیش‌بینی میکنند و در عین حال دست به دعا برداشته و از خداوند طلب سالی خوش میکنند.
وی، برات در خراسان جنوبی را مصداقی بر اعتقاد به اصل معاد دانست و اضافه کرد: مردم در این خطه با انجام اعمال مخصوص به استقبال معاد می‌روند.
14 شعبان برات مردهها است
مسئول ثبت معنوی میراث فرهنگی خراسان جنوبی تصریح کرد: مراسم برات به مدت سه روز و با عناوین مختلف برگزار می‌شود و مردم هر روز آن را با بزرگداشت قشر خاصی از مسلمانان برگزار میکنند.
شناسایی ادامه داد: برات غریبان، برات اسرا، برات مسافران، برات زنده‌ها و برات مردهها از عناوینی است که برای این سه روز در نقاط مختلف استان استفاده می‌شود که از این میان برات مردهها در 14 شعبان و با شور و حال خاصی برگزار می‌شود.
وی اذعان داشت: پخت انواع نان‌های سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن در بین مردم به ویژه کودکان از مراسم ایام برات در شهرهای گوناگون خراسان است.
برات زنده‌ها زمانی برای شکرگزاری به نعمت سلامتی و حیات است
مسئول ثبت معنوی میراث فرهنگی خراسان جنوبی متذکر شد: مردم در این منطقه از کشورمان اعتقاد دارند پخت این خوراکی‌ها باید قبل از غروب آفتاب صورت گیرد.
شناسایی با بیان اینکه روز برات زنده‌ها زمانی برای شکرگزاری به نعمت سلامتی و حیات است، یادآور شد: روز سیزدهم شعبان در برخی شهرهای خراسان جنوبی به برات زنده‌ها شهرت دارد و مردم در این روز به شکرانه نعمت سلامتی به پخش شیرینی و شکلات می‌پردازند.
وی اضافه کرد: در غروب روز سیزدهم شعبان نیز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند، اقدام به پخت نان سنتی به نام نان روغن جوشی کرده و آن را بین مردم تقسیم میکنند.
خیرات انواع خوراکی، شیرینی و میوه در برات
مسئول ثبت معنوی میراث فرهنگی خراسان جنوبی ادامه داد: در روز 14 شعبان نیز که به برات مردهها مشهور است مردم با حضور بر سر قبور خویشاوندان، خواندن فاتحه و پخش انواع شیرینی، شکلات، میوه و نان‌های سنتی یاد و خاطره عزیزان را گرامی می‌دارند.
شناسایی گفت: در این روز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند با پهن کردن فرش، خیرات، پخش انواع خوراکی و خواندن روضه یاد و خاطره تازه گذشته را گرامی می‌دارند، قرائت قرآن و فاتحه نیز در این راستا هدیه‌ای است که از سوی مردم نثار روح درگذشتگان می‌شود.
وی افزود: نکته جالب توجه این است که هرچند ایام برات سه روز است، اما در بعضی از روستاها و همچنین مناطقی که هنوز روابط طایفه‌ای مستحکم است، در صورتی که تعداد درگذشتگان سال بیش از سه نفر باشد، مراسم را از ابتدای ماه شعبان آغاز کرده و هر روز در منزل یکی از درگذشتگان مجلس روضه و قرائت قرآن برپا می‌شود.
اجرای مراسم برات‌خوانی در روستاها
مسئول ثبت معنوی میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان اینکه مردم در این روستاها به چند گروه تقسیم شده و هر گروه در قسمتی از روستا در جمع بازماندگان متوفی به قرائت قرآن می‌پردازند، خاطر نشان کرد: مردم در این روستاها عصر روز سیزدهم شعبان با حضور در مزار اموات و خواندن فاتحه، یاد و خاطره آنان را گرامی می‌دارند.
شناسایی اذعان داشت: در روز چهاردهم شعبان نیز تمام اهالی روستا به صورت دسته‌جمعی در خانه آخرین خانواده‌هایی که عزیزی را از دست داده‌اند جمع شده و برای متوفی فاتحه می‌خوانند.
وی افزود: از دیگر مراسم روز برات که بیشتر در روستاها رونق دارد اجرای مراسم برات‌خوانی است که در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت میکنند و اهالی خانه نیز از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آنها می‌دهند و بدین‌وسیله از آنها تشکر میکنند.
برات در خراسان رضوی به چراغ‌برات معروف است
مسئول حوزه پژوهش میراث فرهنگی خراسان جنوبی اظهار کرد: تلفیق برگزاری مراسم برات و تولد امام زمان(عج) بیانگر این موضوع است که گرچه آن حضرت از دیدگان غایب است، اما وجود او حتمی بوده و مردم این خطه هم با اعتقاد به این اصل برای آمرزش اموات و زنده نگه‌داشتن یاد شهیدان خیرات می‌فرستند.
سیداحمدبرابادی افزود: مراسم برات در بسیاری از نقاط ایران برگزار می‌شود که بیشتر مربوط به شرق کشور است، اما این مراسم در خراسان جنوبی نسبت به شهرهای مختلف از قدیم‌الایام اعتبار و اعتقاد را حفظ کرده و این مراسم با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود.
وی با بیان اینکه برات در خراسان رضوی به چراغ‌برات معروف است، اضافه کرد: در شهرستان‌های این استان این مراسم دچار تغییرات زیادی شده است و مردم مانند سالیان قدیم اعتقاد زیادی به آن ندارند.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
گزارش از رقیه محمدی و سمیه محمدی
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
انتهای پیام/69017/ذ40/د1000
