به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، جشن شب یلدا یک سنت باستانی بوده که از 7 هزار سال پیش در میان ایرانیان مرسوم بوده و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار میکردهاند.
خورشید در حرکت سالانه خود در آخر پاییز به پایین‌ترین نقطه افق جنوب‌شرقی رسیده که سبب کوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریکی شب می‌شود.
شب یلدا یا شب چله درازترین شب سال، آخرین روز فصل پاییز و نخستین شب فصل زمستان است.
چله بزرگ از روز یکم دی‌ماه تا دهم بهمن‌ماه که جشن سده است به طول می‌انجامد و به سبب شدت سرما در این زمان چله بزرگ نامیده می‌شود.
بعد از پایان چله بزرگ چله کوچک آغاز شده و از دهم بهمن‌ماه تا بیستم اسفندماه ادامه پیدا کرده و سرما کم‌کم کاسته می‌شود.
یلدا برگرفته از واژهای سریانی بوده و به معنی میلاد است چون برخی اعتقاد دارند که مسیح در این شب به دنیا آمده است.
بسیاری از ادیان دیگر نیز به شب چله مفهومی دینی داده‌اند، در آیین میتـرا نخستین روز زمستان به نام روز تولد مهر و نخستین روز سال نو به حساب می‌آمده است.
ایرانیان باستان این شب را شب تولد میترا دانسته و به همین سبب این شب را جشن گرفته و گرد آتش جمع می‌شده و پایکوبی می‌کردند.
آیین‌هایی که در شب یلدا در گذشته انجام می‌شده برگزاری جشن شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولد شده بوده است.
جشن شب چله مانند بسیاری از آیین‌های ایرانی ریشه در رویدادهای کیهانی داشته و این جشن با حضور کهنسالان و بزرگترهای خانواده با بیداری درازمدت و با خوردن خوراکی‌هایی مانند هندوانه، انار و سنجد سپری می‌شود.
شب نخست چله در میان شب‌های سال دارای برجستگی ویژه شامل بزرگترین و طولانی‌ترین شب سال، از فردای آن روزها بلندتر و شب‌ها کوتاهتر شده، در گذشته آغاز زمستان آغاز سال نو محسوب شده و همچنین طبق برخی از روایات این شب، شب تولد مهر بوده است.
در کشور ما امروزه نیز جشن شب چله با جمع شدن اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‌شود.
خوردن هندوانه، انار، شیرینی و آجیل جنبه نمادی داشته و نشانه برکت، فراوانی و شادکامی است.
یکی از رایج‌ترین آیین‌های این شب گرفتن فال از دیوان حافظ با نیت شادکامی و بهروزی است و در برخی از نقاط کشور شاهنامه‌خوانی مرسوم است.
مراسم شب یلدای خراسان جنوبی در سال گذشته به شماره 807 در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
مردم خراسان جنوبی این مراسم را از گذشته‌های بسیار دور انجام داده و بسیاری از کهنسالان این منطقه خاطرات آن شب‌ها را هنوز به یاد دارند.
مردم این منطقه نیز مانند سایر بخش‌های کشور آیین‌های خاص خود را در این شب طولانی انجام می‌دهند.
تمامی فامیل و اقوام در منزل بزرگ خاندان جمع شده و به قصه‌گویی از دیوان حافظ و شاهنامه می‌پردازند.
با جمع شدن فامیل در کنار هم به اجرای رقص محلی و به خواندن آواهای محلی با دایره و ثرنا مشغول می‌شوند.
یکی از آیین‌های زیبای این منطقه درست کردن کف با حضور اقوام در کنار هم بوده که نوعی غذای سنتی و گیاه دارویی محسوب شده و درست کردن آن نیاز به زمان زیادی دارد.
کف نوعى شیرینى محلی است که با زدن آب چوبک و شیرین کردن آن به دست آمده و برای تهیه آن مقدارى چوبک که در گویش مردم خراسان جنوبی بیخ نامیده می‌شود را کوبیده و چند بار در آب می‌جوشانند.
و این جوشاندن را آنقدر تکرار می‌کنند که تلخی آب گرفته شده و هیچ طعمى نداشته باشد سپس این آب را سرد کرده آنگاه آن را در ظرف بزرگی می‌ریزند که بهتر است تغار سفالی باشد.
مایع آماده شده را به وسیله دسته گز که از ترکه‌های به هم بسته شده درخت گز یا انار تهیه می‌شود آنقدر می‌زنند تا کف سفت شود.
کف به دست آمده را در ظرف‌های مخصوص کشیده و با خلال بادام، گردو، پسته و نارگیل تزیین کرده و تمامی اعضای خانواده آن را در جمع صمیمی و گرم خود میل می‌کنند.
مردم خراسان جنوبی در این شب برای تازه عروس‌های خانواده هدایای مختلف خریده و اعضای خانواده داماد آن را با احترام به منزل عروس می‌برند.
در پایان مردم این استان با خوردن هندوانه خود را از گرمای تابستان آن سال در امان نگه می‌دارند.
=============
گزارش از زهرا محمدی
=============
انتهای پیام/69010/س30/پو3002
