به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل در نشست اخیر خود با اصحاب رسانه در مورد تخریب حمام وکیل گفت: بناهای تاریخی ارزش و اهمیتشان صرفاً به کهنه بودن آنها و یا قدیمی بودنشان نیست بلکه یک بنای تاریخی در صورتی جایگاه منحصر به فرد و تعلق خاطر در بین مردم پیدا می‌کند که از لحاظ کالبد معنایی و محتوایی دارای ارزش و اهمیت باشد.
علیرضا دباغ‌عبداللهی نمونه این بناها را بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و تخت جمشید توصیف کرد که اگر کل کالبد فیزیکی آن زمانی از بین برود خود اثر دارای بار معنایی و هویتی تأثیرگذار است و همیشه مردم به اهمیت و جایگاه اصالت‌بار آن افتخار کرده و به خود می‌بالند.
وی از حمام‌ها و خانه‌های تاریخی به عنوان آثار مکرر و تعدد در مناطق مختلف یاد کرد و افزود: حمام‌ها و خانه‌های تاریخی هر چند از قدمت و سابقه طولانی برخوردار هستند اما حساسیت‌ها به لحاظ مکرر بودن این بناها روی مرمت و بازسازی واقعی آنها و یا تخریب کالبدی آنها نیست چرا که اگر چنین بناهایی فرو ریخته شود، می‌توان آنها را از نو ساخته و ماهیتشان را حفظ کرد.
دباغ‌عبداللهی مدعی شد: ما از سال 73 بسیار راغب و علاقمند بودیم تا حمام وکیل اردبیل را به ثبت رسانده و مرمت آن را انجام دهیم اما به دلیل آن که در این ثبت باید رضایت مالکان جلب شود ما نتوانستیم به اهداف مورد نظر دست پیدا کنیم و امروز با گذشت 20 سال از آن تاریخ شاهد تخریب این اثر تاریخی بودیم و دیگر امکان ثبت به دلیل قصور مالکان و وارثان وجود نداشت.
این مسئول اضافه کرد: در این اوضاع و احوال سرمایه‌گذاری که از طرف وراث وکالت تام داشت طرحی را ارائه کرد تا این مجموعه را بازسازی کرده و به یک پاساژ و مجموعه تجاری تبدیل کند که ما طرح را در سه بخش کمیته فنی، شورای فنی استان و همچنین شورای عالی فنی میراث فرهنگی بعد از ماه‌ها بحث و بررسی به تصویب رساندیم و قرار شد با حفظ بدنه اصلی حمام و بخش‌های تاریخی آن این اثر مورد مرمت قرار گیرد.
وی بیان کرد: اگر امروز اصحاب رسانه و بسیاری از دلسوزان تاریخ و تمدن این سرزمین نگران تخریب چنین آثاری هستند باید بدانند که کارشناسان میراث کمتر از دلسوزی آنها به این قضایا نگاه نمی‌کنند و قطعاً احساس مسئولیت ما اگر بیشتر نباشد کمتر از رسانه‌ها و عموم مردم نیست که بخواهیم بی‌محابا وارد تخریب چنین آثاری شویم.
معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یادآور شد: امروز برخی از حمام‌ها نظیر حمام منصوریه به دلیل جلو نیامدن صاحبانشان به بلایی که حمام وکیل به آن گرفتار شده است، گرفتار شده و امکان ثبت ملی آن وجود نخواهد داشت که بهتر است در این مسائل با دید مثبت و نه احساسی به قضایا نگاه کنیم.
از حمام وکیل حتی یک کاشی و آجر باقی نمانده است
اما وراث و صاحبان اصلی حمام وکیل اردبیل نیز در این زمینه اظهار نظرهای متفاوتی دارند.
احد ضیاییان در این زمینه و در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، گفت: در پاسخ به اظهارات معاون میراث فرهنگی باید بگویم بعد از برخی دروغ‌پردازی‌های مدیرکل سابق میراث فرهنگی حالا نوبت معاونان رسیده که مالکان و وراث حمام را مبنی بر عدم همکاری متهم کنند در حالی که کوچک‌ترین کارشکنی و مانع تراشی از ناحیه مالک حمام صورت نگرفته بلکه کمال همکاری را انجام دادند اما تعدادی پی‌در‌پی آهسته می‌آمدند و می‌رفتند و به کار خود مشغول بوده و متراژ، عکسبرداری، تهیه پلان، گرفتن اطلاعات و سرانجام تهیه نامه ثبتی و ارائه آن به مرکز در سال 74 انجام گرفته است.
وی مدعی شد: اگر مالکان همکاری نمی‌کردند پس تصاویر منتشر شده در سایت‌های اینترنتی، تهیه پلان و نامه ثبتی چگونه صورت گرفته است، مدیر وقت خودسر که نمی‌توانست کاری را انجام دهد، پس معاونی که اطلاعی از تهیه نقشه و ثبت ندارد چرا بی‌جهت مالکان را متهم کردند؟
این مالک که به جد پیگیر علل و عوامل تخریب این حمام است، تصریح کرد: بارها در طول سالیان گذشته از سوی مالکان و وراث تعیین تکلیف حمام پیگیری می‌شد اما برنامه حفاظتی و راهکار عملی در دستور کار میراث فرهنگی نبوده و توجهی به این موضوع نداشتند و با گذشت 18 و 19 سال ما که آماده مرمت این اثر بودیم با عدم موافقت مسئولان روبه‌رو شدیم.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: حمام وکیل مثل بقیه حمام‌ها متروکه نمانده و بلااستفاده نبود و به هیچ وجه محل انباشت زباله بازار نبوده بلکه به انبار جنس‌های بازار و داد و ستد تبدیل شده بود و زمین بایر تبدیل به نارنجستانی با صفا شده بود که به نوعی گیلان زمین را در برابر دیدگان به تصویر می‌کشید.
ضیاییان به ادعای عدم استقبال مالکان از ثبت این اثر اشاره‌ای کرد و ادامه داد: مجموعه میراث فرهنگی در بازسازی حمام به کج راهی رفته است که چگونه طرحی مبنی بر نابودی اثر تاریخی آن هم مربوط به دوره صفوی از گلوگاه کمیته فنی، شورای فنی و معاونت فنی سازمان عبور کرده که باید اسم سازمان میراث فرهنگی را تغییر داده و به سازمان حفظ مجتمع تجاری وکیل تغییر داد پس اگر این چنین است، بهتر است تابلوی میراث فرهنگی پایین کشیده و تکمیل‌تر شده و با نام میراث فرهنگی تجاری بالا کشیده شود.
وی در ادامه گفت: ما آرزو داریم که مسئولان امر حداقل به رسانه‌ها اسامی شورای فنی را که تنها چند کارمند ساده و غیربومی در آن عضویت دارند، بگویند تا به راحتی آگاه شوند که چه کسانی به انهدام حمام وکیل آن هم به شکل هوشمندانه رأی داده‌اند در حالی که افراد حاضر در جلسه شورای فنی هیچ شناختی از اثر تاریخی نداشتند.
ضیاییان در مورد اینکه قسمتی از حمام با خاک یکسان شده و به حافظه تاریخی سپرده شده است، افزود: بر عکس بر اثر اقدامات ناشیانه و شبانه تعمداً از حافظه تاریخی این اثر پاک شده است و اینکه شاکله و هیبت بنا متلاشی شده باشد آن چنان نبود که هم قابل ثبت در آثار تاریخی نباشد و یا قابل احیا نبوده باشد در حالی که ما از سال 74 آماده همکاری با میراث فرهنگی بودیم ولی آنها پا جلو نگذاشتند.
ضیاییان مدعی شد: بنای حمام وکیل در طول چند سال استوار ایستاده بود و عوامل جوی، فرسایشی و زلزله‌های بیشمار چندان تأثیری بر آن نگذاشته بود و مدعیان باید بدانند که چهار سال سهل است حتی سه هزار و 400 سال هم اگر این بنا تخریب نمی‌شد، استوار می‌ماند.
ورثه حمام وکیل اردبیل خاطر نشان کرد: ادعای فرصت‌سوزی تعلل از ناحیه میراث فرهنگی بوده نه از ناحیه مالک و وراث که آنها عدول از اختیارات خویش در رابطه با حفظ مرمت هیچ اقدامی نکرده و باید گفت که تعلق را مبدل به تعلل کردند سپس از دیگران می‌خواهند تعصب را کنار گذاشته و تعلق خاطر داشته باشند.
وی اضافه کرد: در برخی از مصاحبه‌ها گفته شده است که در داخل مجموعه تازه احداثی بخشی از بنای تاریخی حمام را حفظ کردیم که این جمله دروغی دیگر مزید بر دروغ‌های قبلی است که امیدواریم مسئولان میراث فرهنگی به منشور داریوش بزرگ پایبند باشند که هرگز کلمه‌ای حتی تک کلمه‌ای را دروغ نباید گفت به طوریکه از حمام وکیل حتی یک قالب آجر مکعبی، یک کاشی و... باقی نمانده است.
ضیاییان بیان کرد: به دلیل آن که حساسیتی ایجاد نشود تخریب این بنا در تعطیلات عید نوروز به عنوان طولانی‌ترین تعطیلات در کشور انجام شده و اینکه ادعا می‌شود تیرآهن تعادل آن را به هم زده است آن هم بنایی چندین ساله را که نشانگر هویت و ایمان عمیق گذشتگان است پس چطور برداشتن تیرآهنی از روی پایه و صفحه‌های دورادور گنبدخانه رختکن بزرگ، که فضای بیشتری در مقیاس زیادتر را در بر گرفته است عامل فرو ریختن آن شده است.
وی در ادامه یادآور شد: به علت هراس و ترس از پخش تصاویر و حضور خبرنگاران به تدریج تخریب را انجام دادند و به هر میزان که بنای جدید انجام شده و ستون‌ها بالا می‌رفت از طرفی تخریب‌های تدریجی صورت گرفته و امروز بنای حمام تاریخی وکیل با خاک یکسان شده است.
حمام تاریخی وکیل اردبیل که از دوره صفویه باقی‌مانده است از دو سال پیش براساس ادعای سرمایه‌گذار در گرفتن حق وکالت از وراث و صاحبان این حمام با تخریب اثر و بنای تاریخی حمام وکیل در آن محل اقدام به ساخت پاساژ تجاری کرده است که به نظر می‌رسد این بنا که نصفی از آن در سال 1307 تخریب شده بوده به صورت کامل از حافظه تاریخ حذف شده است.
این حمام که 20 درصدی از آن وقف مالک به سازمان اوقاف و امور خیریه است دارای وارثان متعددی است که تعدادی از وارثان مدعی شدند ما هرگز به دنبال کسب منافع از این محل نبودیم بلکه آرزو داشتیم این حمام تاریخی احیا شده و در گنجینه آثار تاریخی باقی بماند که از زمان مدیریت بیوک جامعی مدیرکل اسبق میراث فرهنگی تلاش‌ها برای ثبت این اثر آغاز شده بود که در دوران مدیریت حاجی‌زاده این کار به دلیل برخی اولویت‌ها به تأخیر افتاده و از دوران هشت سال گذشته نیز مدیران میراث فرهنگی همکاری لازم را برای ثبت این اثر و احیای آن انجام ندادند به طوریکه امروز حمام وکیل اردبیل به اذعان بسیاری از کارشناسان و وارثان حمام به صورت کامل تخریب شده و از حافظه تاریخی پاک شده است.
گزارش از شهرام جباری
انتهای پیام/62001/س40/پو3002
