به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، بسیارى از معضلاتى که در زمینه‌هاى مختلف گریبانگیر مردم جامعه است تنها توسط دولت و دستگاه‌هاى اجرایى قابل برطرف شدن نیست و مشارکت و معاضدت مردم بسیاری از معضلات را از مقابل راه رشد و توسعه جامعه بر می‌دارد.
وقف، عملی است که از طریق آن مى‌توان بخش قابل توجهى از مشکلات و تنگناهاى جامعه را شناخت و اموال و دارایى‌هاى افراد نیکوکار را داوطلبانه برای برطرف کردن آنها به‌کار بست.
وقف با وجود برخوردارى از قدمت زیاد هنوز به صورت شایسته فراگیر نشده و نقش آن در ابعاد مختلف تا حدودى مکتوم و مستور مانده است.
اوقاف که «احیاس» هم نامیده مى‌شود در دوره پس از ظهور اسلام با توجه به تعالیم نوع‌دوستانه‌اى که در این دین الهى آمده است به نحوی گسترده و فراگیر شیوع یافته و اختصاص آن به معابد و پرستشگاه‌ها نبود بلکه در راه تعلیمات و زدودن فقر نیز به‌کار گرفته شد و نقش اجتماعى و فرهنگى گسترش‌یافته‌اى را در حیات مسلمانان ایفا کرد.
طبق مدارک تاریخى، نخستین وقف در اسلام توسط پیامبر گرامی اسلام (ص) انجام شد و آن حضرت در سال سوم هجرت پس از جنگ احد هفت بوستان و مزرعه آباد را به نام «بسا تین‌السبعه» که به ایشان هدیه شده را وقف کرد و وقف از جمله امور مورد تاکید قرآن کریم و سنت است.
وقف در ایران نیز سابقه طولانى دارد به طوری که نذورات و وقف اموال به آتشگاه‌ها و معابد از دوران باستان متداول بوده و در دوره اسلامى نیز با تحول در شکل و احکام آن ادامه پیدا کرده است.
اوقاف در ایران از زمان فتح سرزمین ایران به دست مسلمانان عرب و در قرن نخست هجرى رو به گسترش و تحول گذاشت و تامین نیازهای اجتماعی جامعه یکی از نقش‌های مهم وقف است.
درمان در جامعه، بهبود در آموزش و پرورش و تاثیرگذاری بر فرهنگ جامعه نیز از دیگر موارد مصرف وقف شمرده می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با فرهنگ وقف و با توجه به قرار گرفتن در هفته وقف، گفت‌وگوی تفصیلی با حجت‌الاسلام ولی عادلی مدیر کل اوقاف و امور خیریه گیلان ترتیب داده‌ایم که ماحصل آن را در ذیل می‌خوانیم:
فارس: مفهوم واقعی وقف چیست و آیا در قرآن نیز به این امر اشاره شده است؟
-وقف در اصطلاح فقهای امامیه عقدی است که نتیجه حبس کردن اصل و رها گذاشتن منفعت بوده و در اصطلاح قانون مدنی، وقف به حبس عین مال مانند شئی، زمین، ساختمان و ... و جاری کردن منفعت آن تعریف شده است.
در قرآن کریم نیز در بسیاری از آیات عناوین و کلمات و واژه‌هایی به‌کار رفته که همسو با این سنت حسنه است و جهت‌دهی کلی آن سفارش و توصیه به اعمال خیر، نیکی و احسان بوده و از این رو می‌توان آنها را در زمره آیات دعوت کننده به وقف دانست.
فارس: واقف به چه کسی گفته می‌شود؟
-واقف کسی است که مال خود را وقف می‌کند و دارای چهار شرط لازم است، نخست اینکه بالغ و عاقل بوده و در اموال خود اختیار و اجازه تصرف در اموالش را داشته باشد از این‌رو وقف بچه، وقف مجنون، وقف کسی که مجبور شده، وقف کسی که اختیار ندارد و وقف فرد ورشکسته صحیح نیست.
فارس: اموال موقوفه چگونه اموالی هستند و چه ویژگی‌هایی دارند؟
-موقوفه مالی است که به قصد تقرب به خدا وقف می‌شود و آن نیز باید چهار شرط داشته باشد یعنی عین باشد، ملک واقف باشد، انتفاع و استفاده حلال از آن با بقایش ممکن باشد، گرفتن و دادن آن صحیح باشد، از این‌رو وقف دین، مال دیگری غذا یا میوه، پرنده در هوا یا ماهی در آب که هر یک به ترتیب فاقد شروط چهارگانه است صحیح نیست.
فارس: درباره موقوف علیه (علیهم) توضیح دهید؟
-موقوف علیه (علیهم) فرد یا افرادی هستند که موقوفه به منظور بهره‌برداری آنها وقف می‌شود و موقوف علیه (علیهم) باید دارای ویژگی‌هایی مانند معین باشد، موجود باشد، اجاره تملیک چیزی را داشته باشد، وقف بر آن جایز باشد، بنابراین وقف بر جنین و کسی که هنوز به دنیا نیامده است، وقف بر یکی از این دو نفر یا یکی از آن دو بارگاه، وقف بر عبد و کنیز و کافر حربی صحیح نیست.
فارس: متولی وقف از نظر شما به چه کسی گفته می‌شود؟
-متولی کسی است که واقف او را برای اداره موقوفه بر می‌گزیند و اگر واقف خودش را متولی وقف قرار دهد عدالت در او شرط نیست در صورتی که متولی غیر از واقف باشد نیز عدالت در او شرط نیست مگر اینکه واقف آن را شرط کرده باشد اما امانت و کفایت در متولی شرط است بنابراین نمی‌توان تولیت را به شخص خائن یا کسی که کفایت لازم را ندارد سپرد و تولیت وقف مسلمانان برای غیر مسلمان نیز جایز نیست.
فارس: در آیین وقف چند نوع وقف وجود دارد؟
-برای وقف اقسام چند به اعتبارهای مختلف ذکر شده است از جمله تقسیم آن به اعتبار فرد یا چیزی که وقف برای آن صورت می‌گیرد که وقف عام، وقف خاص، وقف انتفاع و وقف منفعت از جمله این اقسام بوده و به طور مثال وقف عام، وقفی است که بر جهات و مصالح عمومی صورت گیرد مانند وقف مسجد، مدرسه و ....
وقف خاص نیز وقف به فرد یا افراد خاصی اختصاص می‌یابد مانند وقف بر فرزندان و در وقف انتفاع نیز مقصود از وقف درآمد مادی نیست مانند وقف خانه‌ای برای سکونت موقوف علیه و در وقف منفعت نیز که مقصود از آن درآمد مادی است که هزینه آن صرف برطرف شدن مشکلات نیازمندان می‌شود مانند وقف مغازه برای اجاره و...
فارس: عواید موقوفات صرف چه هزینه‌هایی می‌شود؟
-هر موقوفه‌ای دارای نیت یا نیاتی از طرف واقف است و این نیت واقف است که تعیین می‌کند درآمد موقوفه در چه زمینه‌ای هزینه شود و کمک‌هایی که تاکنون از محل عواید و موقوفات طبق نیات واقف هزینه شده در راستای موضوعاتی مانند هزینه‌های بوده و عواید موقوفات برای حفظ عین موقوفات، اطعام، روضه‌خوانی، تعزیه‌داری، برگزاری مراسم و اعیاد مذهبی، کمک به طلاب و تعمیر مدارس علوم دینی، کمک به ایتام و پرورشگاه‌ها و نیازمندان، دارو و درمان، خیرات و مبرات مطلقه و ... هزینه می‌شود.
فارس: امسال در گیلان چه تعداد موقوفه به ثبت رسیده است؟
-در سال 90 آمار موقوفه‌ها 18 مورد و در نیمه نخست امسال بیش از 20 مورد وقف در گیلان به ثبت رسیده که این امر نشان دهنده عملکرد مثبت اداره کل اوقاف در رسیدگی به نیات خیران و متولیان موقوفات است.
فارس: میزان مطالبات اوقاف از اداره‌های دولتی گیلان چقدر است؟
-بخش‌های دولتی بدهی موقوفات دارند و اوقاف از طریق نامه از آنها درخواست کرده که معوقات خود را پرداخت کنند که در این راستا برخی از اداره‌ها همکاری خوبی داشته‌اند و برخی دیگر نیز به دلیل همکاری نکردن موجب شدند تا کار به مراجع قانونی بکشد و در مجموع مبلغ 10 میلیارد و 900 میلیون تومان اداره‌های دولتی گیلان به اوقاف استان بدهکار هستند که در اخذ مطالبات معوقه اموال موقوفه با کسی شوخی نداریم.
فارس: درباره آثار و کارکردهای وقف نیز توضیح دهید؟
-صدقات جاریه و به‌ویژه وقف یکی از بهترین و موثرترین شیوه‌های انفاق است که موجب می‌شود تا ابد آثار و برکات بخشش مال و کمک به مردم به‌ویژه محرومان و نیازمندان شامل حال واقف شده و از بهره‌های معنوی و اخروی آن سود ببرد.
وقف در جامعه آثار فراوانی مانند در کارکردهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد که متداول‌ترین آن نقش اقتصادی است زیرا یکی از سیاست‌های اسلام بر کنترل، تعدیل و حفظ ثروت در جامعه است. وقف در جامعه اسلامی یکی از مصادیق بارز احسان و خیرخواهی بوده که انسان با بهره‌گیری از تعالیم الهی آن را از دیرباز بنیان گذاشته و در صحنه حیات اجتماعی به ودیعه گذاشته است.
انتهای پیام/84002/ز40/گ1003
