به گزارش خبرگزاری فارس از قم آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی ظهر امروز در مراسم رونمایی از چهار اصطلاح‌نامه علوم عقلی در موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار داشت: اگر بخواهیم نگاهی به تاریخچه پیدایش علوم اسلامی داشته باشیم، علوم اسلامی از زمان خلفا در سرزمین‌های اسلامی شروع به رشد کرد.
وی ادامه داد: در زمان پیامبر(ص) به دلیل مشکلات بسیاری که در جامعه اسلامی وجود داشت و گرفتاری‌هایی مانند مهاجرت به مدینه و دشمنی گروه‌های مختلف مانع از حرکت پیامبر(ص) در عرصه علمی شد.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: در زمان پیامبر(ص) مردم در اندازه احتیاجات خود از پیامبر(ص) سئوال می‌پرسیدند و پیامبر(ص) نیز در مسجد و یا در موقعیت‌های گوناگون پاسخ این سئوالات را می‌داد.
وی افزود: این پرسش‌ها و پاسخ‌ها از حد مسائل ساده مادی و یا تفاسیر برخی آیات فراتر نمی‌رفت و این موضوع سبب شده علوم اسلامی در زمان پیامبر(ص) رشد چشمگیری نداشته باشد.
آیت‌الله مصباح یزدی ابراز داشت: در زمان خلفا به دلیل رابطه‌ای که به وسیله فتوحات لشکر اسلام میان علمای دیگر کشورها و دانشمندان اسلامی برقرار شد، علوم اسلامی گسترش پیدا کرد و علم کلام به عنوان علمی که مباحث عقلی در زمینه اسلام را مطرح می‌کند، برای نخستین بار شکل گرفت.
وی با اشاره به نقش خلفا در زمینه گسترش علوم اسلامی گفت: البته عمده فعالیت فرهنگی و علمی در این زمان به اعزام قاریان قرآن به نقاط مختلف جهان برای تلاوت و معرفی قرآن محدود می‌شد.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) عنوان داشت: همین‌طور در زمان خلفا مردم اصحاب پیامبر(ص) را به عنوان راویان حدیث می‌شناختند و برای کسب علوم نقلی اسلامی به آنان مراجعه می‌کردند.
وی افزود: مسائلی که در این دوران توسط برخی اهل کتاب که به اسلام روی آورده بودند مطرح می‌شد، سبب ایجاد پرسش‌هایی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی شد که یافتن پاسخ برای این پرسش‌ها مسلمانان را در زمینه علوم عقلی ارتقاء می‌داد.
آیت‌الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: در زمان ائمه معصومین(ع) ارتباط فرهنگی جهان اسلام با دیگر کشورها افزایش یافت و این موضوع نیز بهانه‌ای برای گسترش علومی مانند علم کلام در میان مسلمان شد.
وی ادامه داد: در زمان امام صادق(ع) و امام باقر(ع) این علوم بسیار گسترش یافت تا جایی که امام صادق(ع) در رشته‌های مختلف علوم اسلامی افرادی را تربیت می‌کرد تا با دانشمندان ادیان دیگر به مباحثه پرداخته و علوم اسلامی را در جامعه تبیین کنند.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به تاریخچه پیدایش سئوالات فلسفی در علوم اسلامی اضافه کرد: شاید یکی از نخستین بحث‌هایی که در زمینه علوم عقلی مورد بررسی قرار گرفت، مسئله قضا و قدر بود.
وی گفت: در زمان مامون این فعالیت‌های علمی بسیار گسترش یافت تا جایی که مرکزی به نام دارالحکمة برای پژوهش در این علوم تاسیس شد و نهضت ترجمه کتب ادیان دیگر برای مسلمانان از آن زمان آغاز شد.
آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به پیشرفت کامل‌تر علوم مادی نسبت به علوم عقلی ابراز داشت: یکی از دلایل این موضوع این است که علوم عقلی نیاز روزانه بشر نیست و بشر بدون آگاهی نسبت به این علوم نیز می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد.
وی افزود: علوم تجربی در زندگی بشر تأثیرات محسوس دارد اما علوم عقلی به ظاهر در زندگی بی‌تأثیر است و در امورات مادی نقشی ندارد از این رو مردم بیشتر به سمت علوم تجربی تمایل دارند.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: یکی دیگر از دلایلی که سبب می‌شود علوم عقلی نسبت به دیگر علوم دارای اقبال کمتری باشد، آسان بودن پذیرش یافته‌های علوم تجربی در مقایسه با علوم عقلی است.
وی بیان کرد: دلیل دیگری که این علوم در تاریخ اسلام آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته و پیشرفت نکرده است، تعصبی است که عالمان نسبت به یافته‌های خود در جریان مواجهه با یافته‌های دیگر اندیشمندان نشان می‌دهند.
آیت‌الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: علوم عقلی به سعه صدر و درک متقابل از نظریات دیگران وابسته است و با تعصب کورکورانه و تکفیر منافات دارد.
وی با اشاره به لوازم گسترش توانمندی دانشمندان ایرانی در زمینه علوم عقلی ابراز داشت: ما احتیاج داریم تا حرف‌های دیگران در علوم فلسفی را بفهمیم تا بتوانیم در مورد آنها قضاوت کنیم.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)با بیان اینکه علوم عقلی ریشه علوم دیگر است، افزود: مبانی در علوم عقلی روشن می‌شود، سپس علوم دیگر بر اساس این اصول موضوعه به ارائه گزاره‌های خود می‌پردازند.
انتهای پیام/ع10
