به گزارش خبرگزاری فارس از آمل، نوروز آیین باستانی ایرانیان، جشن شکوفایی زمین و رستاخیز بزرگ طبیعت است که چوب خشکیده زمستان را به درختی تنومند و پرشکوفه در بهار تبدیل می‌کند.
نوروز با خود بهار را می‌آورد و این فصل زیبا با حیات و نوآوری توام است و سرزندگی و سرسبزی را به ارمغان می‌آورد.
با فرارسیدن نوروز هر قوم و قبیله‌ای در ایران اسلامی آداب و رسوم خاصی دارد و به هر نحوی می‌خواهد در جشن سرسبزی طبیعت و حیات پرشور زمین شریک باشد.
زمین خاکی مرده با بهار نفس تازه می‌گیرد و خود را از رکود به اوج رسانده شادی و سرزندگی خود را بین همه موجودات تقسیم می‌کند.
هر قومی در کشور سعی دارد آداب و رسوم ناب بهاری خود را برای شناساندن و معرفی به دیگران تبلیغ کند ولی با آمدن بهار در سرزمین علویان عطر خوش نرگس و ونوشه(بنفشه) صحرایی هر فردی را متوجه بهار می‌کند.
آیین کهن بومی و آداب و رسوم هر منطقه‌ای هویت مردم آن سرزمین را تبیین می‌کند و به زندگی بشری معنا می‌بخشد.
* نوروزخوانی نجوای قدیمی مردم خطه شمال کشور
نوروزخوانی از دیرینه‌ترین رسوم نیک مازنی‌هاست که پیغام‌‌رسان نوروز بوده و انسان را به پیشواز این فصل جدید طبیعت می‌برد البته این آیین کهن در منطقه غرب مازندران بیشتر به چشم می‌آید و در بین مردمان استان‌های گلستان و گیلان نیز به شکل خاص خود برپا می‌شود.
نوایی که گوش هر شنونده‌ای را به ندای آهنگین مدح و ثنای خداوند، سلام و صلوات بر پیامبر اسلام، امام علی(ع) و دیگر اهل بیت نوازش می‌دهد، « باد بهارون آمده، نوروز سلطون آمده»، « مژده دهید دوستان، بلبل خوش خوان آمده».
البته این آیین اصیل و پرمحتوا نباید رو به فراموشی برود بلکه باید به نسل‌های جدیدی که حالت فانتزی به خود گرفته‌اند با بیان قدمت و اهدافش معرفی شود تا آینده‌سازان این مرز کهن بیش از پیش به ایرانی بودن و مازنی بودن‌شان ببالند.
نوروزخوانی رسم ماندگار و دیرینه‌ای که در آن سه، چهار نفر از نوروزخوانان با برتن کردن لباس‌های سنتی مازنی همانند « کالچرم »، « کل لمه»، « پش جرب » و « پش کلا » با در دست داشتن چوب‌دستی و همچنین طنین‌انداز کردن آهنگ خوش «لله وا»، «سرنا» و «دوسرکتن» یک هفته تا 10 روز مانده به عید نوروز در کوچه و خیابان به راه افتاده و صدای « بهار آمد، بهار آمد خوش آمد»، « علی(ع) با ذوالفقار آمد خوش آمد»، «علی(ع) با ذوالفقار قنبر جلودار»، « شه دل دل سوار آمد خوش آمد» را سر می‌دهند.
او گاهی هم با نوای « صد سلام و سی علیک، صاحب خانه سلام علیک » آمدن عطر خوش نوروز و نسیم عیدانه را با سلام که یکی از اسمای خداوند است به هر خانه و اهالی آن بشارت می‌دهد.
نوروزخوان با ورود به هر منزل انعام و عیدی خود را از صاحب‌خانه گرفته، در خورجین‌اش گذاشته و در مقابل با استقبال گرم روبرو شده و دست پر برمی‌گردد.
لحظه به لحظه به نوروز نزدیک می‌شویم، یکی از اصیل‌ترین جشن‌های دنیا که با بهار زندگی را به دنبال دارد و از بسیاری جشن‌های بزرگ تغییر سال دنیا سبقت گرفته و حتی سرمای کریسمس را در طراوت وجودی خود گرما می‌بخشد.
همچنین در تهران و برخی شهرهای بزرگ کشور نیز حاجی فیروز با لباس طرح‌دار قرمز رنگ و کلاه سفید خود که تا حدودی به پاپا نوئل خارجی‌ها شباهت دارد در کوچه و خیابان‌های شب عید دورگردی کرده و با خواندن اشعاری خاص به استقبال نوروز و لحظه احیای طبیعت می‌رود.
البته حاجی فیروز در شهرهای بزرگ استان و مرکز آن نیز در بازارها و کوچه‌ها قبل از عید مشاهده می‌شود.
* گل گویی، کاه‌گل مقاوم برای تزیین خانه‌های قدیمی مازندران
زنان روستایی سال‌های نه‌چندان دور در ماههای پایانی سال به فکر خانه‌تکانی افتاده، نه خانه‌تکانی امروزی که در عصر مدرنیته رنگ و بوی صنعتی به خود گرفته است، خانه‌تکانی که با « کایر » همسایگان همراه بوده است.
زن‌های کهن‌سال آنگونه که خود تعریف می‌کنند با توجه به فرارسیدن سال جدید دل به جنگل زده و از مناطق بالا دست رودخانه‌ها گل رس زرد تهیه کرده و به‌همراه کاه و کلش حاصل شالی برنج و دیگر مواد لازم ملاتی مقاوم به‌نام « گل گویی» یا همان کاه‌گل امروزی آماده می‌کنند و خانه‌های گلی قدیمی را که هنوز در مناطق روستایی شهرستان نور و اطراف آن به چشم می‌آید و مشتریان خاص خود را می‌طلبد تزیین و بازسازی می‌کنند.
چنان ملات مستحکم و پایداری که علاوه بر مقاومت، عایق حرارتی خوبی برای روزهای سرد زمستان و ایجادکننده خنکای خاصی برای گرمای تابستان است.
* «همیشگ» همیشه بهار سبز؛ با طراوت برای آغاز سال جدید
گل همیشه بهار یا به لهجه طبری « همیشگ » از بوته‌های خودرو در ارتفاعات جنگلی و کوهستانی مازندران است که برای آغاز سال نو از سبزی و طراوت آن استفاده‌ای بهینه می‌شود.
این گیاه بوته‌ای در نوروز کارآیی متعددی دارد که مهم‌ترین آن در هنگام تحویل سال نو جهت آویزان کردن شاخه‌ای از آن در اتاق‌ها است که معمولا تا 13 فروردین میهمان خانه‌ها بوده و در روز طبیعت به‌همراه سبزه و دیگر افراد خانه دل به جنگل، کوه و صحرا می‌زند.
دیگر کاربرد آن برای رنگین کردن تخم مرغ‌های عیدانه است که معمولا علاوه بر آن از پوست پیاز و آقطی (پهلم) استفاده کرده و تخم مرغ‌ها را در آب جوش حاصل آن آب‌پز می‌کنند.
* «مارمه» آیین افتتاح رسمی سال جدید در بین مازنی‌ها
« مادرمه» یا « مارمه » سنت بسیار پسندیده‌ای است که ابتدای سال جدید را با آیات قرآن کریم، ذکر اهل بیت و نجوای ادعیه آغاز می‌کند تا سالی پرخیر و برکت برای اهل خانه رقم بخورد.
لطف‌الله مسافر یکی از ریش‌سفیدان و بزرگان روستای فولادکلا از توابع بخش چمستان شهرستان نور اینگونه این رسم را شرح می‌دهد که برای این امر کوچکترین فرد منزل برای مادرمه آماده می‌شود یا از چند روز قبل سال تحویل، یکی از اهل خانه نزد بزرگ روستا که معمولا از ریش‌سفیدان، شیخ یا روحانی محل است رفته و برای «مارمه‌کر» خود که شخص خاصی را در نظر دارد استخاره می‌گیرد تا مشخص شود آیا قدم او برای اهل خانه خوش یمن است یا خیر؟
مارمه‌کر هم فردی است که به عنوان نخستین فرد در سال جدید نوروزی پا به منزل گذاشته و با رسم و رسوم، آداب و سنت خاصی وارد خانه خود و یا همسایگان می‌شود.
وی با لهجه شیرین محلی مازنی خود ادامه می‌دهد: لحظه تحویل سال جدید سینی حاوی قرآن کریم، یک لیوان آب، شاخه‌ای از شکوفه بهاری، شاخه‌ای از همیشک، سکه و آینه‌ای کوچک بیرون منزل آماده و مهیا است تا مارمه‌کر اولین فردی باشد که در نخستین ثانیه‌های سال جدید با تلاوت آیه‌ای قرآن سینی را به دست گرفته، درب خانه را باز کرده، پای راستش را به درون خانه می‌گذارد و با ریختن چند قطره آب اولین فردی است که نوروز را تبریک گفته و این روال را برای همه اتاق‌ها تکرار می‌کند.
در قانون نانوشته مارمه آمده در لحظه تحویل سال جدید حق ورود و خروج از خانه توسط صاحبان آن سلب می‌شود و تنها مارمه‌کر اولین فردی است که به داخل می‌آید.
این سنت نیک در سال‌های دور حتی در ابتدای ماههای قمری یا شمسی تکرار می‌شد و امروزه نیز مازندرانی‌های مقیم تهران و دیگر استانها آن را به سایر نقاط کشور گسترش داده‌اند.
همچنین شیرینی‌های محلی سنتی مازنی از جمله آغوزکنا، بشته‌زیک، قطاب، آرد حلوا، آب‌دندون و شیرینی کنجد در ایام نوروز در سر سفره‌شان زیاد به چشم می‌آید.
از دیگر رسوم نوروز و تحویل سال نو در مازندران شلیک تفنگ سرپر و ته پر در روستاها است که همزمان با حلول، لحظه ورود سال جدید را بشارت می‌دهد.
دید و بازدید از اقوام، بستگان و بزرگان فامیل، عیدی دادن به فرزندان، با طبیعت بودن در روز سیزده به‌در و هفت بار گره زدن سبزه از دیگر سنت‌های دیرینه مازنی‌ها است که مشترکاتی با دیگر مردم کشور در این بین وجود دارد.
پس بیایید همه با هم برای احیای سنت‌ها و آیین ناب اسلامی و بومی خود همت و تلاشی مضاعف داشته باشیم، به مازندرانی بودن خود ببالیم و هیچ وقت اجازه ندهیم که کوچکترین رسوم سنتی این دیار کهن و عالم‌پرور گرد غفلت به خود گیرد و رو به فراموشی برود.
....................................
گزارش از قربانعلی مسافر
....................................
انتهای پیام/صا10/چ3000
