عشق گلستانی‌ها به امام رضا(ع)

به گزارش خبرگزاری فارس از گرگان، گرچه زیارت آن امام همام مختص به تابستان نیست و هیچگاه آن بارگاه ملکوتی در طول سال نه خلوت می‌شود و نه تعطیل، اما ایام تابستان و فراغت دانش آموزان و دانشجویان امکان مسافرت را برای خانواده‌هایشان بیشتر فراهم می‌کند.
به طوری که سالانه میلیون‌ها نفر از شیفتگان امام رضا(ع) از شهرهای مختلف ایران با ورود به شهر گرگان عازم مشهد مقدس می‌گردند.
علاوه بر این هرسال حدود 100 هزار نفر از ساکنان استان گلستان نیز به صورت خانوادگی و انفرادی یا کاروانی و هیئتی به پابوسی امام رضا(ع)  می‌روند. 
برخی از گلستانی‌ها حتی منزل شخصی در مشهد خریداری کرده‌اند و یک ماه یک ماه در جوار حرم امام می‌مانند، برخی از سازمان‌های دولتی نیز مهمانسرا یا  آپارتمان‌های چند واحده برای مسافرت کارکنان خود  فراهم کرده‌اند و  برخی از هیئت‌های مذهبی گلستان  نیز در آنجا دارای اماکن  اختصاصی هستند تا در همه ایام سال علاقمندان را به محضر امام رضا اعزام کنند.
البته ارادت گلستانی‌ها به امام رضا(ع) ریشه در تاریخ اسلام و دیانت و علاقه آنها  به اهل بیت رسول‌الله و آموزه‌های علوی و رضوی دارد. از سوی دیگر تعداد زیادی از سادات حسنی و حسینی و موسوی که برخی از آنها از قرون اولیه اسلام در این منطقه ساکن هستند و منتسب به سرشاخه‌های شجره طیبه ائمه اطهار هستند بر توسعه ارادتمندی مردم این خطه افزوده است. 
وجود صدها امام‌زاده که ده‌ها مورد آن از فرزندان و نوادگان امام موسی کاظم(ع) و بستگان امام رضا(ع) هستند نقش اساسی در فزونی علاقمندی مردم به اهل بیت دارد، به همین سبب بسیاری از مردم این منطقه نام رضا(ع)  بر فرزندان خود نهاده‌اند.
 در گذشته برای زائران امام رضا(ع) آئین خاصی اجرا می‌شد که خیلی خوب و حائز اهمیت بود مثلا شب قبل از حرکت دوستان و آشنایان به منزل زائر می‌رفتند و از او  التماس دعا می‌کردند و می‌خواستند که نایب‌الزیاره آنها باشد.
دقایق قبل از حرکت هم مراسم بدرقه و چاووشی‌خوانی صورت می‌گرفت، علاوه بر این روز سوم برای زائران آش پشت پا به عنوان نذری می‌پختند و  بین همسایه‌ها و  بستگان پخش می‌کردند.(مثل آش برنج، آش کشک، آش رشته ، آش تُرش).
پس از بازگشت زائران از مشهد، مردم به دیدنشان می‌رفتند و ضمن روبوسی و احوال پرسی، با نخود و کشمش و شکلات و چای مورد پذیرایی قرار می‌گرفتند و  سوغاتی‌های خود را هم دریافت می‌کردند. البته مردانی که از  مشهد بر می‌گشتند به آنها مشهدی می‌گفتند مثل مشهدی حسن یا مشهدی بهرام و...  گرچه اکنون وسایل تردد آسان و فراوان شده و برخی با هواپیما و برخی با ماشین‌سواری یا اتوبوس و برخی هم با قطار به راحتی و سریع و در کمال امنیت به مشهد می‌روند ولی در گذشته این وسایل وجود نداشت و مردم پیاده و یا با اسب و کجاوه و ... این مسافت طولانی را در مدت چند هفته از مسیرهای جنگلی و کوهستانی و بیابانی و پر خطر طی می‌کردند به طوری که برخی از پای در می‌آمدند و یا اموالشان مورد حمله و  غارت راهزنان سرِگردنه قرار می‌گرفت.
علاوه بر این در فرهنگ عامه نیز جلوه‌های زیبایی دیده می‌شود مثلا دیدن خواب حرم امام رضا(ع) بسیار خوشایند و خوش‌یمن است و سعی می‌کنند در اسرع وقت عازم مشهد شوند.
یا مردم از کشتن و آزار کبوترهای گردن سبز خاکستری به شدت امتناع می‌کنند و کشتن و خوردن آنها را حرام و گناه می‌دانند چون معتقد هستند که اینها کبوتران حرم امام رضا (ع) هستند. یا یکی از مصادیقی که بر آن قسم می‌خورند نام مقدس آن امام همام است.
حتی برخی رانندگان روی بدنه و تابلوی ماشین‌های خود عبارت: یا ضامن آهو  و بیمه امام رضا(ع) را می‌نویسند. گاهی اوقات هم کودک نوزاد را سر پا روی کف دست نگه می‌دارند و  با ملاطفت این جمله را چند بار تکرار می‌کنند:« مشهد بریم، مشهد بریم...» که اگر بچه پایش را بلند کرد والدین خوشحال می‌شوند می‌گویند پس ما مشهد خواهیم رفت.
یکی دیگر از مرسومات این بوده و هست که عروس و داماد جوان پس از عروسی، هم برای ماه عسل و هم زیارت امام رضا(ع) و طلب دعا برای خوشبختی زندگی‌شان بلافاصله پس از عروسی عازم مشهد مقدس می‌شوند و پس یک هفته بر می‌گردند و در خانه خود زندگی جدیدشان را شروع می‌کنند. یا برخی هم وصیت می‌کنند که جسدشان را پس از مرگ به مشهد ببرند و در حرم امام رضا(ع) دفن کنند. برخی هم وصیت می‌کنند جسدشان را دور حرم طواف دهند و برگردانند در موطنشان دفن کنند.
علاوه بر این مردم این خطه حداقل روزی سه نوبت به سوی قبور مطهر امام حسین(ع) و  امام رضا(ع) و قیامگاه امام زمان(کعبه) سلام می دهند (السلام علیک یا ثارالله و ابن ثاره... السلام علیک یا سلطان‌ابی الحسن علی‌بن موسی الرضا... السلام علیک یا مولا یا صاحب العصر و زمان.... و رحمه الله و برکاته). علاوه بر این بسیاری از محلات، خیابان‌ها، مساجد، اماکن، مدارس، هیئت‌ها و دسته‌ها ...  بنام امام رضا(ع) نامگذاری شده است.
در جشن میلاد آن حضرت و شهادتش، مردم مراسم  و مجالس برپا می‌کنند، برخی هم برای حل مشکلاتشان یا شفای بیمارانشان یا برآورده شدن سایر حاجاتشان متوسل به آن امام عزیز می‌شوند و چیزی (مثل پول، غذا، قربانی، وقف ملک، و...) را نذر امام رضا(ع) می‌کنند. گاهی هم در هنگام خطر فریاد می‌زنند یا امام رضا(ع)! . برخی هم برای بیماران خود دورادور طلب شفا می‌کنند.
در فرهنگ عامه گلستانی‌ها جلوه‌های زیبایی در این رابطه دیده می‌شود مثلا می‌گویند: «مشهد خوب جایی است»! این ضرب‌المثل وقتی به کار می‌رود که فردی حرف نسبتا ناخوشایندی به دوستش گفته و او خوب نشنیده است. لذا وقتی دوستش می‌پرسد چه گفتی؟ پاسخ می‌دهد هیچی، مشهد خوب جایی است!
یکی دیگر از رسوم گلستانی‌ها این است که وقتی به حرم امام رضا(ع) وارد می‌شوند ضمن سلام و قرائت زیارتنامه و دعا و قرآن و  بیان حاجات، دخیل بستن بیماران لاعلاج است که با نخ نازک و سبز رنگی به صورت نمادین، یک سر نخ را به دست یا گردن مریض و سر دیگر آن را به یکی از پنجره‌های مشبک نزدیک ضریح مطهر امام می‌بندند و شروع به دعا و ناله و  انابه می‌کنند تا در صورت مصلحت بیمار شفا یابد.
یکی دیگر از آدابی که گلستانی‌ها هنگام ورود به حرم مطهر امام رضا(ع) رعایت می‌کنند دست به سینه ایستادن و سلام کردن همراه با کمی تعظیم به امام  در محل درب ورودی است.
همچنین زنان با پوشیدن چادر و  بدحجابان با پوشش خود سعی در اعلام ارادت و  احترام خالصانه خود نسبت به امام دارند. روح آسمانی امام رضا(ع) و همه ائمه اولیای خدا همیشه ناظر و حاضر بر اعمال و رفتار و گفتار ماست همیشه و همه جا  ولو در آنسوی کره زمین و جهان هستی باشیم.
یک نکته دیگر در اعتقادات مردم استان گلستان این است که هرکس عازم زیارت امام رضا(ع) می‌شود می‌گویند امام او را طلبیده است، خواه چنین باشد یا نباشد.
یکی دیگر از نشانه‌های ارادتمندی مردم گلستان به امام رضا(ع) سنت وقف کردن برای آن امام عزیز است که به این منظور مردم متدین این منطقه هزاران هکتار از اراضی کشاورزی و شهری(اعم از تجاری و مسکونی) خود را وقف امام رضا(ع) کرده‌اند.
البته ما در اینجا به اقتضای این گفتار کوتاه تنها به نکاتی از این عقاید و آئینها، که حاکی از عمق ارادت مردم گلستان به علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) است، آن هم به طور اجمال پرداختیم و قطعا تفصیل آن مجالی دیگر می‌طلبد، چرا که « شرح این قصه نیاید به كَمند مِصرع ».
غلامرضا خارکوهی
انتهای پیام/ش10