به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، مسجد جامع شهر زنجان به عنوان بزرگترین و زیباترین مسجد شهر زنجان در بافت بازار قدیم در راسته قیصریه قرار گرفته است، این مسجد در سر راه مسافران و مردم زنجان که برای خرید به مرکز شهر می‌آیند قرار گرفته و به دلیل زیبایی و خاص منحصر به فرد مورد توجه مردم است.
اکثر مردم نماز ظهر و مغرب خود را به همراه بازاریان، صنعتگران و علمای شهر زنجان در این مسجد بر پا می‌دارند.
این مسجد نخستین و بزرگترین مسجد و مدرسه شهر زنجان بوده و تنها مسجدی است که در میان مساجد شهر زنجان به سبک چهار ایوانی ساخته شده و همه قوانین و قرار دادهای مفروض در معماری مساجد سنتی در ایران با تأثیر پذیری از سلیقه‌ها و امانات محلی در خود جای داده است.
مسجد جامع زنجان تاریخ بسیاری را پشت سر گذاشته و همواره سیاسی‌ترین برنامه‌های تاریخی زنجان در این مسجد برگزار شده است، این مسجد یادآور میتینگ‌های مختلف سیاسی و تریبونی برای سیاسیون بوده و از این مسجد بسیاری از سیاسیون کشور، دیدگاه‌های خود را برای مردم ارائه کرده‌اند.
*پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار و مسجد جامع زنجان
این بنای مذهبی توسط عبدالله میرزا ملقب به دارا پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار ساخته شده که به سال 1324 هجری قمری در سن 13 سالگی به حکومت زنجان منسوب شد و میرزا محمد تقی علی آبادی که از منشیان خاص شاه بود به وزارت وی اختصاص یافت و به زنجان آمد، این مسجد دارای اسامی متعددی است و مردم به نام‌های مختلف این مسجد بزرگ را می‌شناسند.
این مسجد علاوه بر اینکه دارای نام‌های متفاوتی است در روزگارهای گذشته و بر اساس کتب و اسناد تاریخی بنام سازنده آن مسجد دارا یا مسجد عبدالله میرزا نیز نامگذاری شده است، همچنان که در وقفنامه این مسجد، از آن به نام مسجد جمعه یاد شده، مسجد جامع و مسجد سید از دیگر نام‌های این مسجد قدیمی است و علت این نامگذاری به این دلیل بوده که امام جماعت و تولیت مسجد و مدرسه علمیه آن از سوی عبدالله میرزا به سید محمد مجتهد که از مراجع به نام عصر خود در ناحیه خمسه بوده واگذار می‌شود،در مکاتبات دیوانی و اداری مسجد جامع را مسجد سلطانی نیز گفته‌اند.
*مسجد و مدرسه جامع محلی برای تجمع طلاب
مسجد و مدرسه جامع دارای 20 حجره که در دو سوی میان سرای مستطیل شکل گسترده شده‌اند، است و طلاب و اساتید حوزه علمیه در آن سکنی دارند و بحث‌های علمی و مذهبی در این حجره‌ها بین طلاب و اساتید داغ داغ است و هر وقت که گذرت به این مسجد باشکوه می‌افتد، عده‌ای از طلاب را می‌بینی که دور اساتید خود حلقه زده و تلمذ می‌کنند یا برنامه‌ریزی‌های خاصی برای خود انجام می‌دهند.
اوج تزئینات بنا در سطوح ایوان‌های شمالی و جنوبی تمرکز یافته، کاربرد تزئینات معقلی و خط بنائی، نگاره‌های گیاهی و انواع طرح‌های هندسی که با تکنیک کاشی هفت رنگ یا مینایی اجرا شده، طیفی از هنر دوره قاجار را به نمایش گذاشته است، مهم‌ترین کتیبه تاریخی مسجد فرمانی است از فتحعلی شاه قاجار در خصوص احداث بنا که به خط ثلث در پای قوس ایوان جنوبی نگاشته شده است.
مسجد جامع زنجان نمونه‌ای باشکوه از مساجد چهار ایوانی در ایران است که در مرکز شهر خودنمایی می‌کند، این مسجد از ضلع غربی با بازار قیصریه، از ضلع شرقی به کوچه مسجد سید و از جبهه شمالی با خیابان امام و سبزه‌میدان در ارتباط است، ایوان‌های چهارگانه این مسجد به شکل قرینه مقابل هم هستند که در گذشته در وسط این صحن یک حوض وجود داشته و گرداگرد آن را در مقابل حجره‌ها و شبستان‌ها، باغچه‌های پر گل و گیاه پوشانده بوده است.
درسال 1340 برای جلوگیری از گسترش رطوبت، حوض و باغچه‌های صحن برچیده شده که در سال 68 بار دیگر حوض و باغچه‌های صحن به صورت محدود، بازسازی شده است.
در بخش شرقی و غربی صحن باشکوه مسجد و مدرسه آقا سید، به صورت قرینه 16واحد حجره و در جبهه شمالی نیز شش واحد حجره برای اقامت طلاب علوم دینی ایجاد شده است، این فضاها از دو قسمت ایوان و حجره تشکیل یافته و فضاهای حجره‌ای نیز در پشت ایوان قرار گرفته است،سقف حجره‌ها بسیار زیبا بوده و با استفاده از قوس‌های جناغی، در ارتفاع 2.5متری از سطح کف اجرا و حدفاصل تویزه‌ها با طاق پر شده است.
نور حجره‌های ایجاد شده در صحن مسجد و مدرسه آقا سید استان زنجان از دو پنجره طرفین در ورودی تامین می‌شود که در اوایل دوران رژیم گذشته به دلایل نامعلومی با استفاده از مصالح بنایی، بسته و در دوره‌های بعد در جریان مرمت مسجد باز شده است، البته در حال حاضر نیز فضای بیرونی این مسجد به طرف چهار راه انقلاب بازسازی می‌شود و اقدامات بنایی در این قسمت مسجد ادامه دارد.
شبستان این مسجد در جبهه جنوبی صحن، شامل سه شبستان است که شبستان زنانه و مردانه در طرفین و شبستان گنبددار در وسط و پشت ایوان مسجد جامع زنجان قرار دارد و نمازهای یومیه در این شبستان‌ها خوانده می‌شود، در ماه های خاصی همچون ماه رمضان، شب‌های قدر و ماه محرم برنامه‌های مختلفی در این مسجد برگزار می‌شود و مردم و عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت در برنامه‌های این مسجد شرکت می‌کنند.
*مرمت مسجد جامع زنجان
در حال حاضر ایوان مسجد جامع زنجان در دست مرمت بوده و اعتبارات قابل توجهی نیز برای آن اختصاص داده شده است.
ایوان اصلی این مسجد و مدرسه تاریخی طی دوره‌های قبل تخریب شده و ایوانی نامتناسب با سبک معماری دوره قاجار ایجاد شده بود.
مسئول بازسازی مسجد جامع زنجان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در زنجان با اشاره به بازسازی این مسجد در حال حاضر اظهار کرد: مسجد جامع زنجان دارای تاریخچه طولانی است که باید به نحو مطلوبی نگهداری شود.
حجت‌الاسلام یاسر مقدم پناه، با بیان اینکه با وجود این که ساخت این مکان مقدس 20 سال به طول انجامیده است، اما سازنده آن همه هزینه‌ها را تقبل کرده و از بودجه‌های دولتی برای ساخت آن هزینه نکرده است.
وی ادامه داد: عبدالله میرزا خود اهل علم بوده و به همین دلیل حوزه علمیه مسجد را فعال کرده و زمینه تحصیل علمای بزرگ را در این مدرسه علمیه فراهم کرده است.
این مسئول با بیان اینکه مسجد جامع زنجان در دوران انقلاب از فعالترین مساجد شهر زنجان برای مبارزه با طاغوت بوده است، بیان داشت: رهبری این فعالیت‌ها را آیت‌الله سید عزالدین زنجانی بر عهده داشت.
فارس امیدوار است این مسجد سال‌های سال همچنان محل تحصیل طلاب حوزه‌های علمیه و محلی برای گسترش فرهنگ عمومی جامعه باشد.
انتهای پیام/73003/ق40
