به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، هر چند توسعه جوامع و ورود به دهکده کوچک جهانی در عصر حاضر مطرح و بروز پیدا کرده است اما امنیت غذایی و توجه به تولیدات محصولات کشاورزی همواره مورد تاکید و توجه قرار دارد چراکه تغذیه و خوراک نیاز همیشگی انسان و در سلامت و طول عمر او نقش موثری ایفا می‌کند.
ایران به دلیل تنوع آب و هوایی و اقلیمی دارای ظرفیت بسیار بالایی در حوزه کشاورزی است به گونه‌ای که چهار گوشه کشور دارای قابلیت‌های خاص برای تولید محصولات مهم و استراتژیک است.
در این بین استان زنجان نیز به عنوان یکی از مستعدترین مناطق کشور برای تولید محصولات کشاورزی است و شهرستان‌های استان زنجان هر کدام در بخشی دارای ظرفیت استانی، کشوری و حتی جهانی هستند که می‌توان به زیتون طارم به عنوان محصولی بین‌المللی و همچنین سیب زنجان و زردآلوی ماهنشان به عنوان محصولی کشوری اشاره کرد.
ظرفیت‌های استان زنجان زمانی خود را بیشتر نشان می‌دهد که تولیدات محصولات کشاورزی استان زنجان در طی یک سال بیش از 2 میلیون و 500 تن بوده و این میزان تولید بیش از 2 برابر نیاز استان است.
هر چند میزان تولید و تنوع محصولات تولیدی در استان مناسب است اما همواره توسعه و رشد بخش کشاورزی باید به سمت توسعه‌ای پایدار باشد، چراکه بدون توجه به شاخص‌های توسعه پایدار نمی‌توان توسعه را در این بخش به صورت مطمئن و پایدار عنوان کرد. اما برای تحقق اهداف توسعه پایدار در بخش کشاورزی استان زنجان چه مسیری باید طی شود؟
*ضرورت توجه به بهره‌وری فیزیکی، مالی و اشتغال در بخش کشاورزی
با توجه به توسعه کمی استان در بخش کشاورزی و عملکرد قابل قبول در راستای افزایش کیفیت محصولات تولیدی اما برای ارتقاء و توسعه بیش از پیش شاید نیازی به افزایش اراضی زیر کشت نباشد و حرکت در راستای مدیریت استفاده از کود و سموم برای افزایش کیفیت محصولات باید مورد توجه باشد.
در عین حال اهمیت به مدیریت مزرعه و افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی در واحد سطح برای حرکت در مسیر توسعه ای دارای اهمیت است. مفهوم بهره‌وری که امروزه در بیشتر بخشهای اقتصادی مورد توجه قرار دارد. در بخش کشاورزی نیز شاخصی مهم در راستای توسعه پایدار محسوب می‌شود.
این شاخص را می‌توان در بخش کشاورزی از چند دیدگاه مورد توجه قرار داد. بهره‌وری فیزیکی، مالی و اشتغال را می‌توان سه بخش مهم در بهره‌وری کشاورزی دانست که در بخش فیزیکی تولید محصول بیشتر به ازای واحد حجم آب و یا واحد سطح مطرح می‌شود.
همچنین در بهره‌وری مالی کسب سود بیشتر به ازای واحد حجم آب و یا سطح برای بهره‌برداران مورد توجه بوده و در بهره‌وری از دیدگاه اشتغال ایجاد اشتغالزایی مورد توجه است. به این موارد می‌توان بهره‌وری در منابع آب و تجهیزات کشاورزی را در قالب توسعه فیزیکی تولید مورد تاکید قرار داد.
*کمبود منابع در بخش کشاورزی و ضرورت ارتقای بهره‌وری
با توجه به کمبود منابع در بخشهای مختلف کشاورزی ضرورت ارتقای بهره‌وری برای توسعه پایدار در این بخش و افزایش کمیت و کیفیت محصولات امری ضروری است.
با توجه به این موضوع استفاده از ظرفیت‌های موجود به شکل شایسته و کاهش ضایعات می‌تواند مسیر افزایش بهره‌وری را هموار کند. در دیدگاه اقتصادی به دست آوردن مقدار تولید بیشتر از مجموعه معینی از نهاده‌ها و به دست آوردن یک سطح تولید معین از مقدار کمتری نهاده به عنوان رشد یا بهبود بهره‌وری تعریف می‌شود و برای ارزیابی آن از شاخص تولید (ستانده) به نهاده، در اشکال مختلف استفاده می‌کنند.
رشد و توسعه اقتصادی تنها بر اساس سرمایه‌گذاری جدید و ایجاد ظرفیت‌های جدید انسانی و فیزیکی صورت نمی‌گیرد، بلکه استفاده بهتر از سرمایه‌گذاری های قبلی و موجود، رویکرد مهم دیگری برای تحقق اهداف رشد و توسعه است.
بر این اساس سه رویکرد مهم برای ایجاد رشد و نیل به توسعه اقتصادی مطرح می‌شود که می‌توان به توسعه اقتصادی مبتنی بر افزایش عوامل تولید (سرمایه‌گذاری جدید)، توسعه اقتصادی مبتنی بر رویکرد ارتقای بهره‌وری (استفاده بهتر از سرمایه‌ها و امکانات موجود) و توسعه اقتصادی با رویکرد ترکیبی (سرمایه‌گذاری جدید و ارتقای بهره‌وری) اشاره کرد.
*افزایش بهره‌وری و تولید در گرو کاهش ضایعات محصولات کشاورزی
صرفه‌جویی در منابع، نحوه صحیح و منطقی استفاده از این منابع و سرمایه‌گذاری مطلوب و پایدار جهت توسعه از عواملی است که بهره‌وری را در این بخش ارتقاء می‌دهد. ضایعات محصولات کشاورزی همواره موضوعی مهم برای توسعه بهره‌وری بوده به گونه‌ای که با کاهش آن می‌توان بر افزایش بهره‌وری و تولید افزود.
در حال حاضر برآوردهایی در مورد مدیریت مصرف آب و همچنین ضایعات محصول گندم در سطح استان زنجان صورت گرفته است. مطابق این آمار میزان پرتی محصول گندم 15 درصد عنوان شده است این در حالی است که میانگین کشوری بین 10 تا 12 درصد است.
محصول گندم محصولی استراتژیک در سطح کشور محسوب می‌شود از این‌رو توجه به ضایعات حائز اهمیت است. در این توجه به مدیریت آب نیز ضروری است اما دو نکته در بخش بهره‌وری مصرف آب و تولید گندم را باید مورد تاکید قرار داد.
در بخش مصرفی آب که در حال حاضر یک دغدغه مهم محسوب می‌شود استفاده از روش‌های نوین آبیاری تحت فشار باید مورد توجه باشد و در بخش تولید گندم نیز ضرورت اهمیت از تجهیزات و ادوات مدرن کشاورزی تا کاهش ضایعات موجب افزایش تولید و در نهایت افزایش بهره‌وری مالی و فیزیکی شود.
*ضرورت توجه به بکارگیری تجهیزات مدرن در بخش کشاورزی زنجان
در بخش تجهیزات کشاورزی برای برداشت محصول باید به استفاده از کمباین اشاره کرد دستگاهی که می‌تواند موجب افزایش برداشت محصول و کاهش ضایعات در این بخش شود. یادآوری این نکته حائز اهمیت است که در حال حاضر 331 کمباین در سطح استان فعالیت دارند که 170 دستگاه آن بیش از 13 سال عمر دارند و جزو ادوات و دستگاه‌های فرسوده محسوب می‌شوند. افزایش تجهیزات مدرن به بخش کشاورزی استان در کنار کاهش سن دستگاه‌هایی همچون کمباین می‌تواند در راستای کاهش ضایعات اقدامی موثر باشد. در این بین باید به تنظیم و کالیبراسیون تجهیزات کشاورزی از طریق آموزش به کشاورزان نیز اقدام کرد.
با توجه به وضعیت تجهیزات همانند کمباین باید گفت تجهیزات کشاورزی استان فرسوده است و نیازمند احیا و ساماندهی است. این تجهیزات برای تراکتور و سایر ادوات مورد نیاز نیز صدق می‌کند. بنا به گفته کارشناسان در صورتی که ناوگان تجهیزاتی در بخش کشاورزی مدرن و احیا شود می‌توان ضایعات بخش کشاورزی را 10 درصد کاهش داد و این یعنی ضایعات استان می‌تواند به 5 درصد برسد و به نرم‌هایی مطلوب در سطح جهانی برسد البته این نرم در دنیا و کشورهای توسعه یافته بیش از 2 درصد نیست.
*تحقق اهداف توسعه پایدار کشاورزی در سایه آشنایی و آگاهی کشاورزان
آشنایی و آگاهی کشاورزان برای تحقق برنامه‌ها نیز باید مورد توجه باشد و بدون همکاری بهره‌برداران نمی‌توان اهداف مشخصی برای توسعه پایدار کشاورزی استان ترسیم کرد.
ارتقای بهره‌وری در راستای توسعه پایدار علاوه بر موارد عنوان شده باید به صورت جامع در بخشهای مختلف تولید محصول اعم از کاشت، داشت، برداشت و انبارداری مورد توجه باشد.
در صورتی که بتوان در هر چهار بخش از منابع موجود استفاده بهتری کرد و بهره‌وری را افزایش داد می‌توان گام‌های مهمی در راستای توسعه پایدار بخش کشاورزی استان برداشت.
................................
گزارش از: احمد اسدی
................................
انتهای پیام/73007/ق40/ف4004
