به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند یوزپلنگ جانوری پستاندار از راسته گوشت‌خواران و خانواده گربه‌سانان است.
نخستین چیزی که با شنیدن نام یوز در ذهن انسان نقش می‌بندد، سرعت فوق‌العاده و بی‌نظیر او در میان تمام جانداران خشکی‌زی است.
ویژگی‌های بدنی او چنان تکامل یافته است که به او اجازه میدهد با سرعت معمول بین 90 تا 110 کیلومتر بر ساعت بدود، البته یوزپلنگ می‌تواند سرعت خود را به مقدار حداکثر توانش یعنی 114 تا 120 کیلومتر در ساعت ارتقا دهد.
یوزپلنگ با گربه‌سانان تفاوت‌های بارزی دارد و همین امر سبب شده بود که تا مدت‌ها یوزپلنگ را یک سگ گربه بدانند. یوزپلنگ بر خلاف بیشتر گربه‌سانان یک حیوان روز فعال است.
همچنین یوز مانند سگ‌سانان به ویژه سگ تازی شکار خود را تعقیب می‌کند، در صورتی که گربه‌سانان بزرگ مانند ببر و پلنگ از روش کمین کردن و غافل‌گیری طعمه استفاده می‌کنند و به علاوه پنجه‌های یوز مانند گربه‌سانان جمع شدنی نیست و همچون سگ‌سانان همیشه باز است اما پوشش بدن، دندانهای یوز و سر و گردن کوچک آن سبب شده است یوزپلنگ در میان گربه‌سانان قرار گیرد. حس بینایی قوی‌ترین حس در یوزپلنگ است.
از سال 1386 و با پیشنهاد «انجمن یوزپلنگ ایرانی» و مشارکت گروه‌های مردمی حفاظت محیط زیست روز 9 شهریورماه به عنوان روز ملی حفاظت از یوزپلنگ نامگذاری شده است.
واقعه‌ای که یوزپلنگ آسیایی را دوباره زنده کرد
عضو انجمن یوزپلنگ ایرانی در گفتوگو با خبرنگار فارس در مورد علت نامگذاری این روز به عنوان روز ملی حفاظت از یوزپلنگ اظهار داشت: علت انتخاب نهم شهریورماه، واقعه‌ای بود که سبب شد یوزپلنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین گونه‌های جانوری ایران بار دیگر مورد توجه قرار گیرد.
آرش مودی ادامه داد: در روز نهم شهریورماه 1373 یک ماده یوز به همراه سه توله‌اش برای نوشیدن آب به باغات شهر بافق نزدیک شدند که به علت عدم آگاهی و تصور اشتباه درباره آنها، مورد حمله مردم غیربومی قرار گرفتند. در این حادثه ماده یوز زخمی فرار کرد، یکی از توله‌ها در محل کشته شد و محیط‌بانان فقط توانستند دو توله یوز زخمی را نجات دهند. تنها توله به جای مانده از این واقعه، یک یوزپلنگ ماده بود که به پارک پردیسان تهران منتقل شد و «ماریتا» نام گرفت. ماریتا 9 سال در پارک پردیسان تهران زندگی کرد و چند روز پیش از زلزله مصیبت‌بار بم، در سال 1382 جان سپرد.
رئیس هیئت مدیره مؤسسه کاوشگران حیات وحش پارس تصریح کرد: واقعه‌ای که برای خانواده ماریتا پیش آمده بود، تلاش‌ها برای حفاظت از آخرین بازمانده‌های یوزپلنگ آسیایی که همگی در ایران زندگی می‌کنند را جانی دوباره داد. چرا که در اوایل دهه 1370 تصور آن می‌رفت که یوزپلنگ در بسیاری از زیستگاههای اصلی خود منقرض شده باشد.
یوزپلنگ آسیایی و آفریقایی
مودی با بیان اینکه هم‌اکنون در سراسر دنیا یوزپلنگ فقط در دو کشور آفریقا و ایران زندگی می‌کند، افزود: در آفریقا، سرزمین دوماها این جانور در بیشتر مناطقی که در گذشته وجود داشت، همچنان به بقای خود ادامه میدهد، البته تعداد آن بسیار کاهش یافته است. امروزه بزرگترین جمعیت یوز در نامیبیا در جنوب آفریقا با حدود 2 هزار و 500 قلاده و تانزانیا و کنیا در شرق آفریقا وجود دارد. جمعیتی از زیرگونه یوز آفریقای شمالی نیز در کشورهای مصر، الجزایر، لیبی و نیجر زندگی می‌کند که به شدت کاهش یافته است.
وی اذعان داشت: یوزپلنگ آسیایی که زمانی از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود، یکی از در معرض خطرترین اعضای خانواده گربه‌سانان می‌باشد. آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال 1947 برمی‌گردد که حاکم ایالت کوروای با شلیک دو گلوله به سه یوز که در تاریکی شب در نور ماشین بی‌حرکت مانده بودند، آنها را از بین برد. از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قلمرواش ناپدید شد. امروزه بیش از 40 سال است که ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به شمار می‌رود با وجود این هر از چند گاهی گزارش‌های غیرمستندی مبنی بر وجود یوزپلنگ در مرز پاکستان با ایران به گوش می‌رسد.
نای‌بندان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین زیستگاههای یوزپلنگ در ایران
عضو انجمن یوزپلنگ آسیای یادآور شد: یوزپلنگ آسیایی یکی از نادرترین و تهدید شده‌ترین گربه‌سانان جهان بوده و در بالاترین طبقه حفاظتی فهرست IUCN یعنی در طبقه در آستانه انقراض جای گرفته است. یوزپلنگ بعد از شیر و ببر سومین گربه‌سان بزرگ ایرانی است که در خطر نابودی و انقراض قرار دارد. نتایج جدیدترین تحقیقات نشان میدهد که بین 70 تا 100 یوزپلنگ در منطقه خارتوران در شهرستان شاهرود، نای‌بندان در طبس و دره‌انجیر در بافق وجود دارد.
مودی با بیان اینکه پناهگاه حیات وحش نای‌بندان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین زیستگاههای یوزپلنگ در ایران است، اضافه کرد: تاکنون در این پناهگاه 17 یوزپلنگ شناسایی شده است.
وی تصریح کرد: برخلاف تصور بسیاری از مردم، یوز ایرانی به طور معمول از دام‌های اهلی مانند بز، گوسفند و شتر تغذیه نمی‌کند و تاکنون گزارش مستندی مبنی بر حمله به دام‌های اهلی توسط یوز وجود نداشته است. ولی متأسفانه این تصور در میان بسیاری از دامداران و شتردارانی که در زیستگاههای یوز زندگی می‌کنند، وجود دارد که این جانور یکی از دشمنان اصلی دام‌های آنهاست و اگر گوشتخوارانی از قبیل گرگ، کفتار، کاراکال یا سیاهگوش به دام آنها حمله کند بسیاری آن را به یوز نسبت می‌دهند، به ویژه در مورد سیاهگوش که به سبب پوست خالدار بدنش شباهت زیادی به یوز داشته و به دامها بسیار حمله می‌کند در سالهای اخیر چندین قلاده یوزپلنگ ایرانی بخاطر سوءتفاهم دامداران محلی از پا درآمدهاند.
عضو انجمن یوزپلنگ ایرانی با بیان اینکه سگ گله یکی از عوامل تهدید یوزپلنگ است، متذکر شد: تاکنون دو یوزپلنگ در ایران توسط سگ گله کشته شده‌اند.
مودی ادامه داد: برخلاف تصور مردم یوزپلنگ حیوانی کاملا بی‌آزار و ترسو است، از این رو باید اطلاع‌رسانی دقیق در این زمینه انجام شود تا دیگر شاهد اتفاقی که در 9 شهریور سال 73 اتفاق افتاد نباشیم.
وی اعزام کارشناسان به مناطق نزدیک زیست‌بوم‌های یوزپلنگ و برگزاری تئاتر برای کودکان وبزرگسالان را از جمله فعالیت‌های انجام شده توسط مؤسسه کاوشگران حیات وحش پارس برای اطلاع‌رسانی به مردمی که در نزدیکی زیست‌بوم‌های یوزپلنگ زندگی می‌کنند، عنوان کرد.
مرگ 11 یوزپلنگ در تصادفات جاده‌ای
رئیس هیئت مدیره مؤسسه کاوشگران حیات وحش پارس با اشاره به خطر معادن و جاده‌ها برای یوزپلنگ، یادآور شد: در 10 سال گذشته 11 یوزپلنگ به علت تصادف جاده‌ای از بین رفته‌اند.
مودی ورود معادن به منطقه حفاظت‌شده نای‌بندان را یک خطر بزرگ برای نسل یوزپلنگ عنوان کرد و افزود: ورود معادن به مناطق حفاظت شده یعنی ورود جاده به این مناطق و این یعنی مرگ و میر بیشتر حیوانی که در حال انقراض است.
وی خاطر نشان کرد: همچنین با ورود ماشین‌ها به مناطق حفاظت شده، طعمه‌های این حیوان نیز از آن منطقه دور می‌‌شوند و از آنجایی که خود یوزپلنگ نیز حیوان ترسویی است، سبب می‌شود از این منطقه گریزان شود در نتیجه به تدریج زیست‌گاه این حیوان کوچک‌تر می‌شود و در نهایت جفت‌گیری و تولیدمثل او کمتر خواهد شد.
عضو انجمن یوزپلنگ ایرانی در پایان از همه مسئولان درخواست کرد که جلوی ورود معادن به مناطق حفاظت‌شده را بگیرند و از دادن مجوز به این معادن خودداری کنند.
==============
گزارش از عالیه نخعی
=============
انتهای پیام/69019/ب40/د1000
