به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، نفلین سینیت به علت ارزش فوق‌العاده‌اى که در صنعت دارد (صنایع آلومینیوم، شیشه و سرامیک پلاستیک و کائوچو، تهیه پشم و شیشه معدنى، کود شیمیایى و …) در اکثر کشورهاى دنیا مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
سنگ مزبور از یک طرف در کشورهایى که فاقد ذخایر غنى از بوکسیت هستند، (شوروى، کره شمالى و …) به عنوان منبعى مهم برای تولید آلومینا بوده و از طرف دیگر در کشورهایى که از لحاظ منابع بوکسیت غنى بوده و یا بوکسیت ارزان در دسترس دارند، (کشورهاى غربى، آمریکا، کانادا) به دلیل فراوانى مقدار آلکالى در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد فراوان دارد.
استفاده از نفلین سینیت به منظور تولید آلومینا فقط در کشورهاى شوروى صورت مى‌گیرد اخیراً کشور کره شمالى نیز اقدام به تاسیس یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین کرده که به زودى به مرحله تولید خواهد رسید. کشورهاى مکزیک و برزیل نیز در حال بررسى و تولید آلومینا از نفلین هستند.
این کشور از سال 1932 میلادى کار بر روى نفلین برای تولید آلومینا را آغاز کرده و در سال 1941 نخستین کارخانه تولید آلومینا به نام «ولخوف» را براساس ماده خام نفلین تاسیس کرد که تولید اقتصادى آن از سال 1951 بر اساس سالانه 50 هزار تن آلومینا آغاز شد.
سپس کارخانه پیکالوا در سال 1959 با ظرفیت سالانه 200 هزار تن آلومینا از نفلین را تاسیس کرد و بالاخره کارخانه آچینسک را که شاید بزرگ‌ترین کارخانه تولید آلومینا در دنیا باشد، در سال 1970 با ظرفیت سالانه 800 هزار تن آلومینا از نفلین تاسیس شد.
اخیراً نیز کارخانه‌اى با ظرفیت 1.5 میلیون تن در سال در این کشور طرح‌ریزى شده که براساس ماده خام نفلین است.
تکنولوژى تبدیل شیمیایى سنگ‌هاى نفلین‌دار اگر چه از تولید آلومینا از بوکسیت به روش بایر کمى پیچیده‌تر است ولى به علت محصولات جنبى با ارزش از قبیل سیمان پرتلند کربنات‌هاى سدیم، پتاسیم و فسفات هزینه آن در کل حدود 15 تا 20 درصد ارزان‌تر خواهد بود، به طوریکه مقایسه بین سه ماده خام نفلین (کارخانه پیکالوا) بوکسیت مرغوب (کارخانه یوگوسلاو) و بوکسیت نامرغوب (کارخانه پالودار)، سوددهى و صرفه استفاده از نفلین را نشان مى‌دهد.
اگر بخواهیم یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین با ظرفیت سالانه 100 هزار تن را تاسیس کنیم، احتیاج به حدود 400هزار تن کنسانتره نفلین و بیش از 1.3 میلیون تن آهک خواهیم داشت که در این صورت محصولات به دست آمده به صورت 100 هزار تن آلومینا، 60تا 70 هزار تن کربنات سدیم، 20 تا 30 هزار تن کربنات پتاسیم، 900 هزارتا 1.5 میلیون تن سیمان پرتلند و 15 تا 25 هزار تن سنگ فسفات خواهند بود.
با توجه به موارد فوق استفاده از نفلین در تولید آلومینا روز به روز در حال گسترش است و تکنولوژى تولید آلومینا از نفلین علاوه بر شوروى و کره شمالى در سایر کشورهاى دنیا نیز مورد توجه قرار گرفته است، به طوریکه کشورهاى مکزیک، برزیل، امریکا و کانادا و اخیراٌ پاکستان نیز در حال بررسى استفاده از نفلین در تولید آلومینا هستند.
در کشورهاى صنعتى غرب تولید آلومینا از بوکسیت بوده و آن هم در دست انحصارات بزرگ است.
مطالعات اولیه، ذخایر عظیمى از نفلین سینیت در آذربایجان را (نفلین سینیت بزگوش در جنوب سراب، نفلین سینیت رزگاه در شمال سراب و نفلین سینیت کلیبر در جنوب کلیبر) تایید کرد.
توده نفوذى بزگوش با گستش تقریبى حدود 30 کیلومتر مربع در 20 کیلومترى جنوب شهرستان سراب واقع شده که ترکیب کانى شناسى آن شامل اورتوز- نفلین- آلبیت- پیروکسن-آمفیبول و بیوتیت است.
مقدار نفلین در آن از 10 تا 40 درصد سنگ متغیر است، کانى نفلین آن نیز از نظر ترکیب پتاسیک است و داراى ذخیره تقریبى حدود 1.2 میلیارد تن سنگ (با احتساب استخراج رو باز تا عمق 50 مترى) با عیار متوسط 21.5 درصد آلومیناست .
مطالعات تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار متوسط آن در کشور کره شمالى صورت گرفته، کنسانتره‌اى با عیار 25 درصد آلومینا را نشان مى‌دهد که با توجه به وجود ذخیره‌هاى با عیار بالاتر (ذخایر با عیار 22 تا 24 درصد Al2O3 ) در این توده نفوذى، امکان وجود ذخیره‌هاى مناسب براى تولید آلومینا در آن بسیار محتمل است.
از آنجا که در آزمایشات تغلیظ مقدار آهن موجود در آن به کمتر از 0.1 درصد کاهش یافته، این توده نفوذى مى‌تواند هم در تولید آلومینا و هم در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد داشته باشد.
توده نفوذى رزگاه با گسترش تقریبى حدود 10 کیلومتر مربع و با ارتفاع کم (حدود 100 تا 150 متر از سطح توپوگرافى مجاور) در فاصله 35 کیلومترى شمال باخترى شهرستان سراب و در مجاور دهکده رزگاه واقع است.
کنتاکت آن با سنگ‌هاى قدیمى‌تر مشخص نیست و توسط رسوبات آبرفتى دوران چهارم احاطه شده است. این توده نفوذى که از نظر ترکیب کانى شناسى پودولوسیت سینیت بوده، شامل فنوکریست‌هاى درشت مکعبى پودولوسیت به صورت مجموعه بلورهاى اورتوز- نفلین- آلبیت- آنالیسم در یک زمینه بلورین مکعب از اورتوز- پیروکسن- پلاژیو کلاز- آمفیبول و کمى نفلین است.
این توده نفوذى داراى ذخیره تقریبى حدود 350 میلیون تن سنگ با عیار متوسط 20 درصد آلومینا و 13.5 درصد K2O+ Na2O است.
مطالعه تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار بالاى آن (عیار 20.5 درصد Al2O3 ) در کشور کره شمالى انجام پذیرفته، کنسانتره اى با عیار 23 درصد آلومینا و مدول M1= 4.20 و M2= 0.7 را نشان مى‌دهد که با توجه به استانداردهاى موجود چشم‌انداز جالبى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا نشان نمى‌دهد ولى آزمایشات تکنولوژى بر روى یک نمونه از آن در کشور چکسلواکى استفاده از آن را به عنوان ماده خام در صنایع سرامیک مورد تایید قرار مى‌دهد.
توده نفوذى کلیبر نیز با وسعت حدود 70 کیلومتر مربع بزرگ‌ترین توده سینیتى فلدسپاتوئیددار در آذربایجان و یا شاید ایران است.
این توده نفوذى داراى ذخیره بالایى از سنگ با عیار 22 تا 24 درصد آلومینا و عیار 13 تا 14 درصد مجموع K2O+ Na2O است.
مطالعات نیمه تفصیلى چهار منطقه با عیار بالاى نفلین را در آن مشخص کرده است.
این توده نفوذى داراى ذخیره سنگى بسیار بالا، عیار نسبتاٌ بالاى نفلین و موقعیت ارتباطى خیلى خوب است، ضمناٌ ذخیره بخش گابرویى به علت وجود کانى هاى تیره فراوان در جدایش مغناطیسى کنسانتره قابل قبولى را به دست خواهد داد.
نزدیکى به یک ذخیره آهکى بسیار مناسب با ذخیره نزدیک به 700 میلیون تن آهک با خلوص بالا (55/6 درصد CaO ) که در فاصله حدود 35 کیلومترى شمال توده نفوذى در کناره رودخانه ارس واقع شده نیز اهمیت این توده نفوذى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا دو چندان کرده و آن را نسبت به دو توده رزگاه و بزگوش ارجح‌تر نشان می‌دهد.
از آنجا که کارخانه استحصال آلومینا باید در مجاور ذخیره آهکى باشد و آهک‌هاى مورد نظر نیز در کناره ارس واقع شده‌اند، موقعیت کارخانه تولید آلومینا در این منطقه از نظر منابع و نزدیکى به راه آهن جلفا-تبریز (فاصله ذخیره آهک تا جلفا حدود 100 کیلومتر است که طرح راه آهن جلفا مغان نیز از مجاور آن مى‌گذرد) بسیار مناسب به نظر مى‌رسد.
اما مجموعه‌ای که در سراب به عنوان پروژه‌ای 23 ساله در حال مطالعه و اجرا برای بهره‌بردار از این ذخایر نادر است، هنوز هم به سر منزل مقصود نرسیده، ولی در جلسه اخیر هیئت دولت در تبریز درباره این مجموعه نیز تبادل نظر شد.
نماینده مردم سراب در مجلس شورای اسلامی امروز در گفت‌وگو با فارس گفت: در جلسه هیئت دولت در تبریز مصوب شد تا 500 میلیارد ریال اعتبار برای مجموعه نفلین سینیت سراب اختصاص یابد.
مهناز بهمنی افزود: این میزان اعتبار برای احداث واحد آلومینا این مجموعه در نظر گرفته شده است.
وی با ناکافی دانستن این اعتبار اختصاصی از سوی دولت گفت: باید به مجموعه ای که می‌تواند نه تنها در بحث اشتغالزایی بلکه در تولید ماده معدنی نادری در کشور زمینه‌ساز بسیاری صنایع پایین دستی و تبدیلی باشد، بودجه‌ای سنواتی در نظر گرفت.
نماینده سراب در مجلس ابراز امیدواری کرد تا اعتبار مصوب در تبریز تا پایان دولت دهم به نفلین سینیت سراب تزریق شود.
بهمنی در ادامه از اختصاص یک هزا و 180 میلیارد ریال دیگر از سوی دولت برای این مجموعه در حوزه انتخابیه‌اش خبر داد و گفت: این اعتبار قبلاً به این مجموعه اختصاص یافته که امیدواریم به‌زودی شاهد تخصیص آن باشیم.
این نماینده مجلس نهم اظهار داشت: از این میزان اعتبار اشاره شده 720 میلیارد ریال صورت وضعیت از سوی نفلین سینیت به دولت ارائه شده و 500 میلیارد ریال نیز برای فاینانس و تکمیل پاره‌ای از نواقصات اجرایی این مجموعه از سوی دولت در نظر گرفته شده است.
طرح مطالعات مربوط نفلین سینیت سراب در سال 69 توسط شرکت انستیتو وامی روسیه با همکاری وزارت معادن و فلزات وقت آغاز شد و در سال 71 امکان استخراج از سنگ‌های نفلین روستای رزگاه اعلام و از سال 73 وارد فاز اجرایی شد.
در سال 85 به صورت مناقصه بین‌المللی این طرح وارد قرارداد شد و از سال 88 در سه فاز تقسیم بندی آغاز و در فاز اول تولید 70 هزار تن پودر آلومینا و 60 هزارتن نمک پیش‌بینی شد.
در الحاقیه سال 89 تولید سیمان مجدداّ در دستور کار قرار گرفت.
طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت سراب با اعتباری بالغ بر 380 میلیون یورو در مصوبه نخستین سفر استانی ریاست جمهوری به استان آذربایجان‌شرقی در دستور کار سازمان ایمیدرو قرار گرفت که با انجام مطالعات زیربنایی و اخذ مجوزهای قانونی لازم پیشرفت‌هایی حاصل شد ولی برای مدتی دچار رکود بود که پس از آن یک تیم کارشناسی جوان و توانمند راهکارهای برون‌رفت از شرایط، رکود را بررسی و پیشنهادهای سازنده‌ای مطرح کردند.
یکی از این پیشنهادها در سفر بعدی رئیس جمهور به استان مورد توجه احمدی‌نژاد قرار گرفت که ایشان دستور ویژه‌ای برای پیگیری و اجرای این طرح ملی صادر کردند، این موضوع پس از آن در جلسه هیئت دولت به تصویب رسید و جزو اولویت‌های دولت لحاظ شد.
با این وجود این طرح عظیم صنعتی عملاً شش درصد پیشرفت داشت و کل اعتبار هزینه شده برای این طرح در حدود 405 میلیارد ریال بوده است.
امیدواریم به‌زودی با تزریق اعتبار در نظر گرفته شده از سوی هیئت دولت در تبریز شاهد شتاب گرفتن چرخه‌های حرکتی این طرح عظیم صنعتی باشیم که با راه‌اندازی آن 70 هزار تن آلومینا به همراه محصولات جانبی مورد نیاز کشور تامین شود که در فازهای بعدی به ترتیب به 200 هزار تن و 500 هزار تن در سال افزایش پیدا خواهد کرد ضمن آنکه زمینه اشتغال مستقیم 2 هزار نفر و غیرمستقیم 10 هزار نفر فراهم می‌شود که این ارقام با احداث کارخانه سیمان افزایش پیدا خواهد کرد.
انتهای پیام/60001/ع40/پ3003
