به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، عضو هیئت علمی دانشکده علوم محیطی و معماری دانشگاه تبریز و مجری این طرح تحقیقاتی در همایش بررسی وضعیت دریاچه ارومیه با اشاره به نتایج این طرح پژوهشی گفت: نتایج این تحقیق نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی تا حدی بر حوضه دریاچه ارومیه تاثیر گذاشته و باعث افت نسبی آب دریاچه شده است.
علی محمد خورشیددوست افزود: از سال 1993 تا سال 2011 سطح آب دریاچه ارومیه هفت متر کاهش یافته است که با روند فعلی کاهش سطح آب انتظار می‌رود که در سال‌های نه چندان دور شاهد خشک شدن کامل دریاچه باشیم؛ البته نقش اصلی را در این زمینه عوامل غیرطبیعی و انسانی ایفا می‌کنند.
وی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی به صورت وقوع سیلاب‌ها و خشکسالی باعث وارد شدن خسارت گسترده‌ای به بخش‌های کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه شده است، افزود: در این تحقیق رودخانه‌های مستقر در حوضه دریاچه ارومیه مورد بررسی قرار گرفت که در وضعیت موجود، دبی رودخانه‌های فوق نیز از این امر تاثیر پذیرفته‌اند و همچنین در کنار این رخداد، افزایش دما بر نیاز آبی گیاه اثر گذاشته و باعث کاهش محصول در این نواحی شده است.
خورشیددوست با بیان اینکه به منظور کاهش اثرات خشکسالی نیاز به اقدامات پیشگیرانه‌ای همچون استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری، احداث نهرها و مدیریت اصولی منابع آبی حوضه محسوس است، خاطرنشان کرد: برای انجام این اقدامات نیاز به شناسایی دوره‌های برگشت خشکسالی و سیلاب در منطقه مورد مطالعه بوده، اما باید به این نکته نیز توجه شود که برای انجام محاسبات فوق داده‌های بلند مدت نیاز است که در اکثر ایستگاه‌های یاد شده اندازه‌گیری نشده و به این منظور از روش‌های شبیه‌سازی استفاده شده است.
وی با بیان اینکه در این تحقیق برای برون‌یابی و درون‌یابی داده‌های بارش و دبی در ایستگاه‌های ارومیه، تبریز، مراغه، تکاب، خوی و سراب از شبیه‌ساز مونت کارلو در نرم‌افزار MAPLE استفاده شده است، گفت: از بین توزیع‌های مختلف، توزیع لوگ پیرسون تیپ سه بهترین برازش را به بارندگی‌های ماهانه داشته است که در این بین برای بررسی دبی حداکثر حوضه نیز از توزیع گامبل استفاده شده است.
این محقق یادآور شد: سازمان هواشناسی جهانی نیز به این منظور توزیع گامبل را پیشنهاد کرده است و علت استفاده از نرم‌افزار MAPLE در این تحلیل، مزیت آن در طراحی الگوریتم‌های ریاضی و به نوعی برنامه‌نویسی ریاضیات است و الگوریتم‌های ارائه شده توسط این نرم‌افزار شامل مجموعه‌های متناهی از دستورالعمل‌هاست که به صورت دقیق بیان شده و به حل مسائل می‌انجامند.
مجری این طرح با بیان اینکه نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که بارش حوضه دریاچه ارومیه همواره دستخوش نوسان است، تصریح کرد: این نتایج با انجام تحلیل‌های خشکسالی و دوره‌های برگشت حداکثر بارندگی به همراه بررسی مقادیر تبخیر و تعرق ظرفیت به دست آمده است که از سال 1992 دما به طور مداوم افزایش یافته، به صورتی که این مقدار در ایستگاه ارومیه از 9.4 درجه سانتیگراد به 12.7 درجه سانتیگراد در سال 2002 رسیده، یعنی در فاصله زمانی 10 سال معادل 3.3 درجه سانتیگراد افزایش دما مشاهده شده است.
به گفته وی، مقادیر افزایش دما بین 3.3 تا 4 درجه سانتیگراد در بین ایستگاه‌های مختلف متفاوت است، به طوری که از سال 2002 بعد از 10 سال افزایش دما، کاهشی در دمای میانگین مشاهده می‌شود و با بررسی نمودارها متوجه خواهیم شد که رابطه عکسی بین بارش و دما حاکم است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه در ایستگاه‌های ارومیه، تبریز، تکاب و خوی به طور مداوم کاهش بارندگی مشاهده شده است، خاطرنشان کرد: شدیدترین میزان کاهش متعلق به ایستگاه ارومیه با مقادیر 160 میلیمتر در سال 2005 بوده و در ایستگاه‌های خوی و سراب مقادیر بارش روند صعودی را در پیش گرفته است.
وی با بیان اینکه در این تحقیق برای بررسی وضعیت خشکسالی از شاخص‌های SPI، PN ، DI استفاده شده است، گفت: براساس این سه شاخص شدیدترین خشکسالی متعلق به سال 1990 در ایستگاه سراب بوده و میانگین بارندگی معادل 120 میلیمتر است.
این پژوهشگر با اشاره به سایر بخش‌های این تحقیق افزود: مدل‌های ریاضی و احتمالاتی مورد استفاده در این تحقیق تا حدی نشانگر دخالت عوامل اقلیمی در خشکی دریاچه ارومیه هستند، اما علت اصلی این خشکی را باید در عوامل انسانی و دخالت عناصر غیرطبیعی جستجو کرد.
خورشیددوست افزود: نتایج این تحقیق تنها می‌تواند 20 تا 30 درصد نقش موثر مداخله عوامل اقلیمی و طبیعی را در این امر نشان دهد، اما قریب به 70 درصد خشکی دریاچه ارومیه به احداث سدها، عدم مدیریت صحیح منابع آبی ورودی به دریاچه، تعیین حقابه برای دریاچه ارومیه، کشت متمرکز گونه‌های جدید در منطقه و عواملی از این قبیل برمی‌گردد.
علی‌محمد خورشیددوست، مجری این پروژه این طرح را با همکاری مهدی فیض‌الله‌پور و مهدیه شادفر به پایان رسانده است.
علی‌محمد خورشیددوست، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم محیطی و معماری دانشگاه تبریز هم‌اکنون دارای بیش از 55 مقاله علمی پژوهشی و چهار مقاله ISI بوده و مترجم و مؤلف شش جلد کتاب منتشره در زمینه‌های گوناگون زیست‌محیطی است.
انتهای پیام/ز10/ف4004
