به گزارش خبرگزاری فارس از همدان، بشر امروزی متمدن نیز از این تأثیر بی‌نصیب نمانده به طوری که تمدن مدرن خود یکی از عوامل مهم غفلت از روح ملکوتی انسان و فروپاشی بنیادهای اخلاقی بوده است.
در همین اثنا بسیاری از افراد برای برون‌رفت از این بن‌بست و بازگشت به معنویت، ناخواسته وارد جریان‌هایی می‌شوند که نه تنها همای سعادت را روی دوش آنها نمی‌نشاند بلکه فریاد شوم و جغدگونه شقاوت را نصیب آنها می‌کند.
تشویش ناشی از این موضوع در بسیاری از مواقع بر چهره جهان امروز نیز سایه افکنده به طوری که طعم زندگی بسیاری از فریب‌خوردگان را تلخ کرده است.
بازار چشم فرقههای ضاله این روزها گرم شده تا بدان جا که خریدار اعتقاد انسان‌ها شده‌اند و از این منظر نمی‌خواهند حتی کورسویی از دین و معنویت در زندگی آدمی نقش بازی کند.
بازار گرم فرقههای ضاله به خاطر سردی افراد در رجوع به عرفان اسلامی است؛ البته این رجوع زیر نظر استاد تمام‌عیار باید و پله پله رفتن سوی بام!
این ضرب‌المثل که "فضیلت تنها نیست، حتما همسایگانی دارد"، ذهن را با خود به سوی حقیقتی سراسر انکارناپذیر می‌برد، آری... فضیلت رجوع به عرفان اسلامی نیز تنها نیست و همسایگانی دارد بس عزیز که باید آنها را قدر دانست.
فضلیت عرفان اسلامی تداعی‌گر این شعر است:
"جان که از عالم علوی است یقین می‌دانم / رخت خود باز برآنم که همان جا فکنم
ای خوش آن روز که پرواز کنم تا بر دوست / به هوای سر کویش پر و بالی بزنم"
چه بسیار کسانی که در پی پرواز به سوی "دوست" و فرود آمدن در آغوش او هستند اما راه را به اشتباه می‌پیمایند و در گردبادهایی چون فرقههای ضاله گرفتار می‌شوند؛ از مسیر خدایی باز می‌مانند و دستشان کوتاه از دامان پرمهرش...
در همین راستا و برای تبیین اهداف شکل‌گیری فرقه‌ها و چگونگی مقابله با آنها با حجت‌الاسلام احمدحسین فلاحی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور همدان به گفتوگو نشستیم.
فارس: چرایی شکل‌گیری فرقه‌ها در جامعه؟
فلاحی: این موضوع را باید از چند منظر مورد بررسی قرار داد ولی چند عامل مهم در شکل‌گیری این موضوع دخیل بوده که باید مورد توجه باشد.
1- سابقه تاریخی این موضوع در جامعه اسلامی به دو مقطع برمی‌گردد، یک مقطع مربوط به رحلت پیامبر(ص) است و مقطع دوم نیز در کوتاهی دست مردم از دامن امام معصوم (ع) مشاهده می‌شود.
تا وقتی که جامعه به سرچشمه زلال وحی و معنویت مرتبط است تفرقه، فرقه‌ها و گروه‌ها چندان ظهور و بروز نمی‌یابند به همین دلیل باید گفت همیشه انحرافات در سرزمین جهل رشد می‌کند.
2- متصدیان اموی با هدف ایجاد اختلاف در جامعه به منظور تداوم حکومتشان بر مردم نیز نقش مهمی در ایجاد فرقه‌گرایی و اختلاف داشتند به طوری که تفکراتی چون "جبر" را بر ذهن مردم القا کردند تا مانع از مبارزه آنها با حاکمان زمان شوند.
این تفکر همچنان در جامعه اهل سنت باقی است به این معنا که معتقدند قیام در مقابل حاکم جامعه اسلامی حرام است حال فرقی نمی‌کند فاسق و ظالم باشد یا نه!
هر چند در تفکر بیداری اسلامی تا حدودی این نوع از طرز فکر در میان برخی از علمای اهل سنت و پیروان این مکتب تغییر یافته است.
3ـ شخصیت سردمداران تشکیل‌دهنده فرقه‌ها از دیگر موضوعاتی است که باید مورد واکاوی قرار بگیرد چرا که برخی از آنها با هدف کسب مطامع دنیوی، شهرت و یا کسب جاه‌طلبی به این سمت و سو روی آورده‌اند.
برخورداری برخی از آنها از آسیب‌های ذهنی و عقده‌های روحی و روانی و تلاش برای ترمیم این آسیب، از دیگر عوامل روی‌آوری به سوی تشکیل فرقه‌ها به شمار می‌رود.
فارس: عامل عدم موفقیت فرقه‌ها در چیست؟
فلاحی: در جایی که مردم علم، معرفت و توجه به منابع وحی و دین را در نظر داشته باشند منحرف نمی‌شوند چرا که بذر انحراف در زمین جهل کاشته می‌شود.
فارس: تهدید فرقههای انحرافی بر امنیت اعتقادی و اجتماعی؟
فلاحی: از آن جا که رفتارهای اشخاص بر اساس مبانی فکری آنها شکل می‌گیرد، به طور قطع نوع تفکرات جاه‌طلبانه و غیر دینی می‌تواند تبعات بسیاری را برای جامعه در برداشته باشد.
پیاده کردن تفکرات موجود در فرقه‌ها از یک سو در اعتراض به وضع موجود نمود می‌یابد و از سوی دیگر تأثیر خود را در عضوگیری نشان می‌دهد که هر دوی این‌ها می‌تواند برای یک جامعه دینی دردسرساز و مشکل‌آفرین باشد.
این امر منجر به بروز تنش‌های اجتماعی در درون جامعه می‌شود که البته حامیانی از بیرون مرزها خود را وارد این دایره می‌کنند تا از این طریق به منافع خود دست یابند.
فارس: نقش استکبار جهانی در دفاع از فرقههای انحرافی؟
فلاحی: استکبار جهانی و نظام سلطه در مقاطع تاریخی و در برخی از جریان‌ها با حمایت از گروه‌ها و فرقههای انحرافی جای پای سلطه‌گری خود در جوامع اسلامی را محکم‌تر کرده است.
به وجود آمدن وهابیت، بهاییت، شیطان‌پرستی و... ناشی از هزینه‌کرد اعتبارات هنگفت از سوی استکبار جهانی برای سلطه بر مردم و سردمداری آنها است که این امر باید در جای خود مورد توجه ویژه قرار گیرد.
فارس: آسیب‌شناسی گرایش افراد به سوی فرقههای نوظهور و انحرافی؟
فلاحی: در برخی مواقع بسیاری از افرادی که به عنوان سردمداران این جریانات معرفی می‌شوند دارای پایین‌ترین سطح سواد و در بعضی موارد بی‌سواد هستند که با استفاده از ساده‌لوحی و جهل مردم بر روی آنها و مبانی فکری و عقیدتی آنان تأثیر می‌گذارند.
در این میان بنا به اعتقاد "عبدالله نصری" صاحب کتاب "فلسفه آفرینش" افرادی در جهان هستند که با وجود برخورداری از تحصیلات علمی بالا از نظر معرفتی دچار سرگردانی و بحران هویت هستند و به همین دلیل به راحتی در دام این فرقه‌ها و جریان‌ها گرفتار می‌شوند.
پایین بودن سطح اعتقادی و معنوی، باعث می‌شود تا افراد با ترفندهای ظاهرفریبانه جذب این گروه‌ها و فرقه‌ها شوند به همین دلیل قوی بودن بنیه دینی در برون‌رفت از بحران معرفتی امری تأثیرگذار و عاملی در مقابله با فرقههای انحرافی به شمار می‌رود.
برای مثال در حال حاضر کشور هند در زمینه قدرت هسته‌ای جزو کشورهای برتر جهان است ولی به لحاظ معرفتی در سطح پایینی قرار دارد به طوری که همچنان بسیاری از مردمان آن در پی گاوپرستی هستند.
فارس: وضعیت جامعه ایران و فرقه‌گرایی؟
فلاحی: فرقه‌گرایی یکی از مباحثی است که مورد توجه ویژه نظام سلطه به ویژه صهیونیزم جهانی است تا از این طریق مردم را به سوی عرفان کاذب سوق داده و از مبانی دینی و معرفتی دور کنند تا سیطره آنها بر مردمان طولانی‌تر و راحت‌تر باشد.
در حال حاضر در آمریکا 4 هزار جنبش نوین دینی به وجود آمده که 2 هزار و 800 مورد آن ثبت رسمی شده‌اند.
به طور قطع جمهوری اسلامی ایران به عنوان منادی مبارزه با استکبار جهانی، نقطه هدف جهان سلطه است که استفاده از فرقههای ضاله می‌تواند یکی از راهبردهای اساسی آنها برای مقابله با اعتقادات مردم ایران به شمار رود.
این جریانات از راه‌های مختلف مانند تبلیغات کالاهای خاص صهیونیستی، فعالیت‌های رسانه‌‌ای، اختلاط فرهنگ‌ها، مدها، موسیقی و... به کشور ما نفوذ کرده‌اند.
در این میان شبکه ماهواره‌ای بیشترین و گسترده‌ترین آلودگی‌های اخلاقی، سیاسی و اعتقادی را ایجاد می‌کنند.
در مناطقی از کشور که سطح علمی و اعتقادی مردم بالاتر است این نوع از آسیب‌ها کمتر مشاهده می‌شود مگر در خانواده‌هایی که با ماهواره در ارتباط هستند و بالعکس آن دسته از خانواده‌های ضعیف در ریشه‌های فکری و عقیدتی، بیشتر در معرض آسیب قرار دارند.
البته دشمنان در هر دو بخش سرمایه‌گذاری‌های عمیقی انجام می‌دهند چه بسا که مناطق دارای بنیه قوی دینی، بیشتر مورد توجه دشمنان برای ایجاد آسیب و نفوذ بیشتر باشند.
در هر حال فعالیت گسترده این گروه‌ها و فرقه‌ها در کشور مشاهده می‌شود ولی در موضوع اینکه چه میزان مردم نسبت به آن گرایش دارند، سیاه‌نمایی نمی‌کنیم چون امکان گرایش افراد از روی سادگی و بدون شناخت مواضع این فرقه‌ها وجود دارد و یا اینکه تنها از نمادها و مدهای آنها استفاده کنند هر چند همین موضوعات نیز به عنوان یک هشدار باید جدی تلقی شود.
فارس: ارزیابی شما در مقابله نهادهای دینی و فرهنگی با فعالیت جریانات انحرافی؟
فلاحی: یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود در نهادهای فرهنگی ما این است که شایسته‌سالاری در میان متولیان فرهنگی رعایت نمی‌شود.
در هیچ یک از سطوح وزارتخانه از بالا گرفته تا جزئی‌ترین قسمت آن، در بحث تخصص فرهنگی موضوع شایسته‌سالاری مورد توجه واقع نشده است.
برای مثال در مجموعه استان نیز، برخی از متولیان فرهنگی چه در رسانه‌ها، سازمان‌ها و نهادها دارای رشته‌های غیر مرتبط با بحث مهم فرهنگ هستند که به طور قطع این گونه افراد نمی‌توانند چهره‌هایی فرهنگی باشند.
حتی اگر چهره‌ای فرهنگی با مدرک فرهنگی تصدی فرهنگ جامعه را بر عهده بگیرد باید دارای یک بینش عمیقی باشد در صورتی که بسیاری از این افراد حتی آشنایی اندکی در خصوص جریانات و فرقههای انحرافی ندارند که از این زاویه به مقابله با مواضع و اهداف آنها برخیزند.
همین عدم شناخت سبب می‌شود که این متولیان فرهنگی در بسیاری از موارد به طور ناخواسته مروج خط مشی و سیاست‌های مد نظر این فرقه‌ها باشند.
برخورداری از حس مسئولیت‌پذیری و انجام درست تکالیف از سوی مسئولان از دیگر موضوعاتی است که در گسترش یا عدم گسترش فعالیت فرقه‌ها و جریانات مختلف اثرگذار است.
طبق یک روایت از امام معصوم(ع)، "وقتی نیت یک متولی جامعه تغییر یابد بالطبع آن جامعه نیز تغییر می‌یابد" که در همین راستا مسئولان باید دارای تعهد در ایجاد تغییرات مثبت در سطح جامعه باشند و در این زمینه برنامه‌ریزی و اقدام در خور شایانی داشته باشند.
وضعیت کنونی جامعه را می‌توان به سدی شکسته تعبیر کرد و هجوم فرقه‌ها را به سیلی تشبیه، که با این وصف جلوگیری از بروز آسیب و خسارت با این شرایط بسیار مشکل است.
در این میان تلاش‌های جمعی متفرقانه و عملکرد جزیره‌ای مسئولان و نهادهای فرهنگی نیز نمی‌تواند آن طور که باید و شاید پاسخگوی رفع خطرات ناشی از معضلی چون فرقه‌ها و جریانات انحرافی باشد.
فارس: ایجاد حرکت فرهنگی قوی در جامعه از چه طریق میسر می‌شود؟
فلاحی: تا زمانی که مسئولان ما دغدغه فرهنگی نداشته باشند نمی‌توان به تغییر وضعیت فرهنگی جامعه امیدوار بود.
متأسفانه بسیاری از مسئولان ما یا دغدغه فرهنگی ندارند و یا اینکه شناخت آنها نسبت به این موضوعِ حساس و تأثیرگذار پایین است.
در کشور و به خصوص استان همدان، بحث فرهنگی بازیچه فعالیت‌های سیاسی شده است که همین امر می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
در برخی مواقع مشاهده می‌شود رسانه ملی در سطح کشور، مروج برخی از فرقههای انحرافی شده به طوری که استفاده از بعضی نمادها در برخی از برنامه‌های صدا و سیما حتی از نوع مذهبی آن مشاهده می‌شود.
این امر مشخص می‌کند که یا مدیران فرهنگی نسبت به این مسئله ناآگاه هستند که در این صورت صلاحیت ادامه مسئولیت را ندارند و یا اینکه به موضوع واقف هستند که با این اوصاف باید به شرایط پیش آمده با دیده شک نگریست.
برای نمونه فریاد بسیاری از افراد دردمند فرهنگی و علما در نمایشگاه امسال کتاب تهران بلند شد چرا که بسیاری از کتاب‌های موجود در آن مروج برخی از فرقه‌ها چون وهابیت، بهاییت و... بود.
نکته جالب دیگر آنکه طی این دو سال اخیر نمایشگاه‌های کتاب که از سوی ارشاد مجوز فعالیت دریافت می‌کنند به ترویج ملی‌گرایی و ارائه کتاب‌هایی در این زمینه پرداخته‌اند.
در هر صورت نبود اعتقاد به ناتوی فرهنگی و تهدید آن در میان برخی از مسئولان یکی از معضلاتی است که می‌تواند منجر به بروز خسارات فرهنگی بسیاری برای کشور شود.
فارس: در مورد وضعیت دراویش و فعالیت‌های آنان به عنوان یکی از مصادیق فرقه‌گرایی توضیح دهید.
فلاحی: بنده ابتدا سئوالاتی را از متولیان این گروه دارم که باید به آنها پاسخ گفت.
پرسش من این است که سندیت فعالیت‌ها، نمادها و اعمال این گروه در کجاست؟ چون هر کس بخواهد یک نحله فکری را در جامعه مطرح کند باید دلایل مورد قبولی را ارائه دهد.
در بحث دراویش گنابادی که در همدان و بسیاری از مناطق کشور با فعالیت آنها مواجه هستیم، خوشبختانه بزرگان دینی آنها توصیه به تقید بر ظواهر شریعت و حتی تقلید از مراجع تقلید شیعه در اعمال شرعی داشته‌اند، اما متأسفانه در مقام عمل به این امر توجهی نمی‌شود و همین موضوع سئوالاتی را برای ما مطرح کرده است.
در اثر تبلیغات مسموم خارج از مرزهای کشور، خیلی مواقع اصول مطروحه از سوی بزرگان آنها تحریف و کمرنگ می‌شود و متصدیان فعلی توجهی به اجرای آن در مقام عمل ندارند.
البته توجه به این نکته لازم است که در جامعه همدان و بسیاری از جاهای دیگر کشور، دراویش دارای یک خصوصیت مثبت‌اند به این معنا که افرادی اخلاقی، آرام و ساکت و به گفته خودشان، مشغول ذکر و انس مختص خود هستند، اگر همین باشد الفت موجود در جامعه همچنان پایدار خواهد بود.
ولی در برخی مقاطع همچون سال‌های 84 و 85 یعنی زمان حساسی که مذاکرات هسته‌ای ایران در حال انجام بود، این جریان تحت تأثیر تبلیغات مسموم خارج از مرز قرار می‌گیرد و با فراخوان، ایجاد تنش و درگیری در قم بحران‌سازی می‌کند.
اتفاقات شیراز و ایجاد درگیری خیابانی و استفاده از سلاح گرم و سرد از سوی دراویش گنابادی نیز از دیگر موضوعاتی است که نشان از خط‌‌دهی دشمن به این جریانات دارد.
در بحث فرهنگی این چنینی، در وهله نخست ما قائل به "نقد فرهنگی" هستیم به این معنا که اگر حرف و حدیثی از سوی این جریانات و یا مخالفان و منتقدان آنها وجود دارد از طریق بحث، مذاکره و مناظره و ارائه دلایل منطقی و جامعه‌پسند مطرح شود چرا که این امر به کسب نتیجه نزدیک‌تر است.
یکی از مشکلات موجود در این است که این جریانات دانسته و یا ندانسته به عنوان ابزار بهره‌گیری دشمن قرار می‌گیرند که باید از این منظر مراقب بود.
و سخن آخر...
دشمن امروز سعی دارد با روش‌های مختلف تهاجم فرهنگی ارزش‌های اسلامی جامعه را مورد هدف قرار دهد که در همین راستا باید مسئولان فرهنگی دغدغه‌مند وارد عرصه شده و مانع از تأثیرات فرق ضاله الحادی بر افکار مردم جامعه شوند.
........................................
گفتوگو از: مریم شهابی‌باهر
........................................
انتهای پیام/صا10/چ3000
