به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، شهر فردوس مرکز شهرستان فردوس واقع در شمال‌غرب استان خراسان‌جنوبی و ارتفاع یک هزار و 275 متری از سطح دریا در فاصله 200 کیلومتری مرکز استان قرار دارد.
این شهر از شمال با شهر بجستان، از جنوب با شهر آیسک، از شرق با شهر اسلامیه و از غرب با شهر بشرویه همسایه است.
فردوس در زلزله 11 شهریور 1347 شمسی به شدت ویران شد و جز تعداد معدودی آثار و ابنیه تاریخی با ارزش، خاطره‌ای از آن باقی نماند.
*پیشینه تاریخی فردوس
شهر تاریخی تون از جمله شهرهای دوره اسلامی در قهستان محسوب می‌شده که از بافت شهری منسجم برخوردار و دارای کهندژ، شارستان و حصار و بارو بوده است.
مساجد جامع و کوشک از جمله قدیمی‌ترین آثار شهر تون هستند مسجد کوشک با داشتن طاق‌های گهواره‌ای عظیم و نیم ستون‌هایی که به زیر دیوارهای مرمت شده سال‌های بعد رفته که با مساجد صدر اسلام مانند تاریخانه دامغان قابل مقایسه است.
این بنای خشتی در خود کتیبه‌ای از سال 554 هجری قمری را جای داده که قدیمی‌ترین کتیبه تاریخی باقی مانده در شهر تاریخی تون است.
نخستین کتاب تاریخی که در آن نام تون آمده(اشکال العالم) جیهانی است که متعلق به سده چهارم هجری است و تون را از جمله شهرهای واقع در ولایت قهستان ذکر می‌کند آنچه مسلم است، تون از همان اوایل اسلام از شهرهای مهم منطقه بوده و جایگاه اقتصادی و اجتماعی خاص داشته است.
این شهر در سال 1308 خورشیدی با تصویب هیئت دولت وقت از تون به فردوس تغییر نام داد شهر تون(فردوس) در زلزله سال 1347 خورشیدی به شدت ویران شد و جز تعداد معدودی آثار و ابنیه تاریخی از آن چیز دیگری باقی نماند.
*امامزادگان فردوس دوره تیموری
سلطان محمد(ع) و ابراهیم(ع) از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(ع) هستند که در شهر فردوس آرمیده‌اند، آرامگاه این امامزادگان در دوره تیموری احداث شده که شواهد معماری نظیر گنبد دو پوسته گسسته و تزئینات نقاشی آن این امر را تأیید می‌کند این بنا با گنبد کاشی‌کاری زیبایی خود زائران را فرا می‌خواند و یکی از منزلگاه‌های اصلی راهیان زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) است.
*مدرسه علیا متعلق به دوره صفوی
معماری این مدرسه در نوع خود کم نظیر و نمای ورودی آن بسیار زیبا می‌باشد. ورودی‌های حیاط مدرسه در اضلاع شمال شرقی و شمال غربی هشتی است و در مرکز حیاط، گودال باغچه‌ای هشت ضلعی قرار دارد. مدرسه دارای چهار ایوان، و در سه ضلع آن حجره‌های طلاب ساخته شده‌اند.
*مسجد جامع فردوس متعلق به دوره سلجوقی ـ خوارزمشاهی
این مسجد در مرکز شهر تون واقع بوده و امروزه در قسمت جنوب شرقی بافت شهر فردوس جای دارد. مسجد جامع تون از مساجد دو ایوانی سبک خراسانی بوده است که زلزله‌ای در اوایل قرن ششم هجری بنای اصلی آن را ویران می‌کند. آنچه از مسجد برجای مانده شبستان‌های تابستانی و زمستانی در اضلاع شمالی و جنوبی است.
*آبگرم معدنی فردوس
آبگرم معدنی فردوس در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی شهر فردوس قرار دارد این آبگرم طبیعی با خواص طبی و در مکانی اعجاب انگیزش سالانه پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی است. استفاده از آبگرم معدنی فردوس در درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی و مفصلی مؤثر و توسط پزشکان توصیه زیادی شده است.
*روستای ییلاقی باغستان
روستای ییلاقی باغستان در فاصله 15 کیلومتری شرق فردوس و در محل تقاطع دو محور فردوس ـ بجستان و فردوس ـ گناباد واقع شده است. روستای ییلاقی باغستان با دارابودن قنات بلده و مناظر زیبا و دیدنی در اطراف مسیر حرکت آب و باغات متعدد میوه از جمله انار از جاذبه گردشگری ویژه‌ای برخوردار است.
*قلعه حسن آباد متعلق به دوره سلجوقی
این بنا یکی از قلاع اسماعیلیه در قرون میانه اسلامی است و دارای فضاهایی نظیر شاه نشین، حمام، فضاهای متعدد و برج و باروها است از مهمترین ویژگی‌های قابل ذکر در این بنا استفاده از سیستم زهکشی و فاضلاب در آن است این قلعه در فاصله 12 کیلومتری شمال غرب شهر فردوس در حاشیه روستای حسن آباد واقع شده است.
*قلعه کوه فردوس متعلق به دوره سلجوقی
این قلعه از نظر وسعت و نقشه یکی از مهمترین قلعه‌های اسماعیلی در منطقه قهستان است. قلعه در شش سطح و به صورت پلکانی بر کوهی در جنوب فردوس بنا شده است پلان چهار ایوانی موجود در شاه‌نشین قلعه و فضاهای مسکونی آن از زیباترین بخش‌های این قلعه است از دیگر ویژگی‌های این اثر استفاده از طاق‌های متنوع برای پوشش فضاهای متعدد در این بنای تاریخی است.
*خانه عطایی بیدسکان متعلق به دوره قاجار
خانه عطایی متعلق به خاندان عطایی در مرکز روستای بیدسکان قرار گرفته است خانه عطایی دارای یک سر در ورودی است که هم برای محافظت از سرما و گرمای بیرون و هم به عنوان یک فضای واسط به کار می‌رود در این خانه فضاهایی مانند دو ایوان جنوبی و شمالی اتاق‌های متعدد، مطبخ، هیزم دان، آغل، سرداب و استخر وجود دارد.
امامزاده سلطان ابوالقاسم در 25 کیلومتری فردوس و در مسیر جاده فردوس به روستای سرند، روستای ظهر، روستای خانیک، روستای امرودکان و روستای مهوید از دیگر جاذبه‌های گردشگری و تاریخی شهرستان فردوس است که در تمامی ایام سال میزبان میهمانان و گردشگران از داخل استان و خارج از استان است.
-----------------------------
گزارش از علی حسنی
-----------------------------
انتهای پیام/ح10
