به گزارش خبرگزاری فارس از بهبهان، بهبهان امروز یا همان ارجان دیروز، با وسعتی معادل سه هزار و 195کیلومتر مربع در جنوب غربی استان خوزستان قرار دارد.
آب و هوای بهبهان، آب و هوای نیمه بیابانی یا کوهپایه‌ای است و حداکثر دمای مطلق بهبهان بیش از ۵۰ درجه در تیر و مرداد و حداقل کمتر از صفر درجه در اواخر آذر و دی می‌رسد.
این شهرستان از سه بخش تشکیل شده، بخش مرکزی متشکل از شهر بهبهان و حومه و دهستان‌های دودانگه و تشان با وسعت دو هزار و 86 کیلومتر مربع، بخش زیدون به مرکزیت شهر سردشت، مشتمل بر دهستان‌های سردشت، درونک با وسعت ۹۹۰ کیلومترمربع و بخش آغاجاری با وسعت ۱۱۹ کیلومترمربع است.
این دشت زیبا از طرف شمال و شمال شرقی به استان کهگیلویه(دهدشت و لیکک)، از جنوب به بخش زیدون، از غرب به آغاجاری و شهرستان امیدیه(جایزان) و از شرق به شهرستان گچساران محدود می‌شود.
* ویژگی‌های منحصر به فرد طبیعی بهبهان
در شمال دشت بهبهان رشته کوه خائیز که بلندترین نقطه آن یک‌هزار و 885 متر بر فراز تنگ شیخ و کوه حاتم با ارتفاع بیش از ۲2 هزار و 100متر قرار دارد؛ در جنوب این دشت پازنان و دریزهکوه با حداکثر ارتفاع ۶۰۰ متر در غرب آلکوه و زرد با ارتفاع حداکثر ۷۸۵ متر و در شرق کوه رمهچر(احمد و محمد) با حداکثر ارتفاع ۷۰۰ متر واقع شده است؛ شاید بتوان رمز موجودیت و حیات شهر بهبهان با دیرینه تاریخیاش را در دو شریان طرفین آن یعنی مارون و خیرآباد جست‌وجو کرد.
* وجه تسمیه بهبهان
در وجه تسمیه بهبهان چند نظریه بیان شده که مهمترین آنها، بهو به معنای کوشک و کوشک عبارت است از قصر و عمارت عالی خارج از شهر گویند که در میان باغ و بوستانی قرار گرفته باشد و بهبهون یعنی بهترین کوشک.
بهبهو به فضای باز و جا و مکانی مناسب گفته می‌شود که عشایر و ایلات بهخصوص در فصل بهار در آن موقتاً اطراق میکنند و چون این مکان از نظر جغرافیایی با تعریف دشت همخوانی دارد لذا بهو یعنی دشت و بهبهو(بهبهان) یعنی بهترین دشت.
در غرب بهبهان کنونی(کوهپایههای زاگرس) جایگاهی وجود دارد که مربوط به بغ بغان یعنی خدای خدایان(عهد باستان) است که با گویش محلی بعبعو گفته می‌شود؛ این لفظ در اثر تکرار در طول زمان به بهبهو و سپس بهبهون یا بهبهان بیان شده است.(این نظریه صادق است)
* پیشینه تاریخی بهبهان
تاریخ بهبهان همواره و همه جا با تاریخ ارگان همراه بوده و اساساً یکی محسوب می‌شود، شهر قدیمی بهبهان(ارجان) بواسطه اشیاء بدستآمده در کشفیات باستان شناسی سال ۱۳۶۱ هجری شمسی تاکنون قدیمیترین دوره تاریخی آن معلوم شده که نشان از هزاره دوم پیش از میلاد مسیح دارد؛ گور مکشوفه کتین هوتران فرزند پادشاه ایلامی که در هزارهدوم پیش از میلاد مسیح سلطنت میکرده همراه با جام ارجان و حلقه قدرت، شوکت و عظمت فرهنگی و هنری ارجان را به نمایش میگذارد و با عرضه اطلاعات گرانبهایی از تاریخ بهبهان را معلوم میدارد که این شهر قدیمی چگونه از نشر فرهنگی بر تارک منطقه میدرخشیده است.
* صنایع دستی بهبهان
بهبهان از قدیم دارای صنایعدستی متنوعی بوده که با برچیده شدن راسته بازار تحولات اقتصادی و ظهور مشاغل جدید اکثر آنها از میان رفتهاند مهمترین آنها عبارت بودند از مسگری، ورشوسازی، ساخت قلیان، ظروف سفالی، عبابافی، نمدمالی، لحافدوزی، تولید کلاه نمدی، گیوه و … از این میان در حال حاضر تنهاعبابافی، نمدمالی، لحافدوزی و گیوهدوزی باقی مانده است.
* اماکن تاریخی بهبهان
دیوار و خندق اطراف شهر، مسجد جامع و راستهبازار، نارین قلعه(تخریب شده)، مقوم(از بین رفته)، آبانبار و برکهها، بقعه بشیرنذیر، عمارت کلاهفرنگی(تخریب شده)، مجموعه ارجان(گور مکشوفه کیدینهوتران)، مجموعه بکان(پل، حمام)، پل خیری محخان(خیرآباد)، قلعه مدرسه(خیرآباد)، آتشکده چهارطاق(خیرآباد)، کتیبه تنگتکاب، برج‌های رضاخانی، خرابههای کلگهزار، کتیبه تنگ سروک.
بافت تاریخی شهر بهبهان که قدیمیترین منطقه بهبهان فعلی پس از ارجان است، از شمال به خیابان شریعتی، از جنوب به خیابان گرایمی، از شرق به نحوی و ادامه آن به موازات مسیل آبخروار تا خیابان شریعتی و از غرب به خیابان پیروز منتهی می‌شود؛ خیابان عدالت و خیابان جوانمردی بصورت دو محور عمود بر هم از وسط این ناحیه عبور میکند که خیابان جوانمردی فعلی، سال‌ها قبل به صورت مسیلی از وسط شهر میگذشته و حد فاصل بین دوقوم قنوات و بهبهان بوده است؛ مساحت کلی این منطقه حدود ۱۴۶ هکتار است.
از دیگر ویژگی‌های این بافت وجود بیش از ۸۴ مسجد، حسینیه و امامزاده در لابه‌لای اماکن مسکونی آن است؛ قدمت بیشتر خانههایی که در بافت واقع شدهاند به دورههای قاجار و پهلوی میرسند، از ویژگی‌های معماری این بناها می‌توان به وجود زیرزمین در اثر آنها وجود ایوان با ستون‌های مدور، سردرهای قوسی به صورت نیم دایره و آجرکاری‌های زیبا در نمای بیشتر آنها اشاره کرد.
* اماکن دیدنی طبیعی بهبهان
تنگتکاب، تنگبن، تنگ خوئیز، تنگ سروک، دره گرمابه، امامزاده شیرعلی، باغ بهو از جمله اماکن دیدنی طبیعی و منحصر به فردی است که هر ساله باعث جذب گردشگران به این شهرستان شده است.
* اماکن تفریحی غیرطبیعی بهبهان
پارک جنگلی سلمانفارسی(جاده اهواز)، پارک جنگلی ارجان(جاده سیمان ـ نرگسزار)، اردوگاه شهید رجایی(جاده اهواز)، پارک ساحلی خارستان(جاده اهواز) و سد مخزنی مارون از جمله مراکز تفریحی غیرطبیعی است که در سال‌های اخیر در این شهرستان احداث شده است؛ مجموعه فرهنگی، تفریحی و ورزشی خارستان یکی از مجموعه‌های بسیار دیدنی بهبهان است.
این مجموعه در شمالغربی بهبهان، در ۳ کیلومتری جاده بهبهان- اهواز، جنب سنگشکن گلستانیمنش واقع است و فاز اول آن با وسعت ۲۵ هکتار توسط شهرداری در کنار رودخانه مارون احداث شده؛ نمای کلی این مجموعه بیضی شکل بوده و بیشههای طبیعی از انواع گون در مرکز آن قرار دارد و جاده آسفالتی اطراف این بیشهها کشیده شده است؛ در ضلع شرقی آن دو راه فرعی وجود دارد که اولین راه به دریاچه که با وسعت ۵/۱ هکتار ساخته شده و بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی استان خوزستان است و دارای امکانات قایق سواری است و دومین راه به چهار قلعه زمین فوتبال و والیبال ساحلی (هر کدام ۲ قطعه) ختم می‌شود؛ ضلع غربی مجموعه موازی با رودخانه مارون است و میان رودخانه و پارک یک جاده ساحلی به طول ۱۱۰۰ متر کشیده شده که در کناره آن، تعداد ۱۴۰ سکو دایرهایشکل به‌منظور استفاده خانوادهها ساخته شده؛ امتداد این سکوها به بیشهای زیبا و طبیعی ختم می‌شود که همچنان دستنخورده باقی مانده؛ در قسمت جنوب غربی پارک پیست دوچرخهسواری به وسعت یک هکتار ساخته شده است.
برنامههای در نظر گرفته شده برای این مجموعه طی سه فاز اجرا می‌شود و تا کنون فاز اول آن اجرا شده که به طور کلی شامل احداث دریاچه، زمین فوتبال ساحلی(دو قطعه)، زمین والیبال ساحلی(دو قطعه)، پیست دوچرخه سواری و احداث ۱۴۰ سکو و خیابانسازی بوده و فاز دوم شامل ساحلسازی و احداث سکوی ماهیگیری است.
* اماکن مذهبی مشهور بهبهان
امامزاده حیدر، امامزاده شاهمیر عالیحسین، امامزاده شاهفضل، بیبی خدیجه، بیبی زبیدهخاتون، بیبی صالحه بیگم، امامزاده ابراهیم، امامزاده شیرعلی، امامزاده ابوذر، سید فقه، آخوند ملاعلی بهبهانی از جمله اماکن مذهبی مشهور بهبهان بوده که همیشه پذیرای مردم خداجوی منطقه و همچنین استان‌های همجوار است.
*حیات وحش و مناطق طبیعی بهبهان
شهرستان بهبهان به علت واقع شدن در دشت و مجاورت با ارتفاعات رشته کوه زاگرس و بنادر جنوبی ایران و نیز واقع در گذرگاه چهار استان و برخورداری از رودخانههای پرآب مارون و خیرآباد و زهره دارای موقعیت خاص و مناطق ویژهای است؛ این مناطق تحت نظارت مستمر پرسنل اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهبهان بوده تا بستر مناسبی به‌منظور حفاظت و ادامه حیات و بالندگی محیط زیست شهرستان به‌وجود آید، در این مناطق بکر و زیبا گونههای مختلف از حیوانات و پرندگان حمایت شده از قبیل کبک، تیهو، دراج، زنبورخوار، کل و بز و … دیده می‌شود.
* منطقه گردشگری و زیبای تنگتکاب بهبهان
این روستا در ۲۰ کیلومتری شمال بهبهان، نواحی اطراف کارخانه سیمان و در نزدیکی سد مارون، در دامنه کوه تنگتکاب واقع شده؛ راه باریک و پرپیچ و خم کوهستانی ما را به این منطقه خوش آب و هوا میرساند که به طور کامل بر شهر بهبهان و رودخانه مارون که در پای آن جریان دارد مسلط بوده مخصوصاً در شب چشمانداز شهر بسیار دیدنی است. باغهای انبوهی در دامنه کوه واقع شدهاند و هرکدام دارای چشمه و استخر است؛ کوهستانی بودن، وجود مناظر زیبای طبیعی و دور بودن از هیاهوی شهر باعث شدهاست تا در همه فصول سال علاقه‌مندان زیادی برای تفریح و استراحت به این منطقه بیایند.
کوهستانی بودن منطقه به دوستداران کوهنوردی و صخرهنوردی امکان پرداختن به علاقه خود را می‌دهد؛ علاوه بر این از قلعههایی به جای مانده که به حسن صباح نسبت داده میشوند و آن طور که در کتاب خداوند الموت آمده یکی از معاونان حسن صباح در این قلعه بر منطقههای خوزستان و فارس و کهگیلویه نظارت میکرده است.
* منطقه گردشگری خاییز
این روستا در شمال شرقی بهبهان در دامنه کوه خاییز و با فاصله حدود ۲۲ کیلومتری از شهرستان واقع شده است. روستا دارای تاریخچه طولانی از دوران پادشاهان ساسانی است و آثار آن عبارتند از سنگچینیهای راه شاهی و همچنین سه آسیاب واقع در دهانه تنگ خاییز که رونق منطقه را تا قرون گذشته یعنی تا دورههای اسلامی میرساند. جاذبه‌های گردشگری روستای خاییز عبارتند از، امکان انجام فعالیت کوهنوردی، وجود گونههای جانوری در محیط کوهستان و وجود چشمه آب خاییز که از تنگ خاییز سرچشمه میگیرد مهمترین عامل جذب گردشگران زیارتگاه امامزاده محمد است؛ این روستا در طول سال در ماه‌های اسفند تا اوایل خرداد دارای شرایط آب و هوایی مناسب است و سرسبزی منطقه در این اوقات شرایط مناسبی برای تفریح خانوادگی و دستهجمعی همشهریان فراهم میکند.
* منطقه گردشگری پشکر
این روستا در شمال بهبهان و در نزدیکی سد مارون در پای یکی از کوه‌های رشته کوه تنگتکاب، میان کوه و درهای به عمق ۴۰ متر که رودخانه خروشان مارون در آن میگذرد، قرار دارد؛ در این روستا، باغهایی از لیمو و نخل و نارنج در دو بخش شرق و غرب وجود دارد؛ همچنین در فاصله میان روستا و باغهای غربی حدود 200 متر تپههایی وجود دارند که در ماه‌های پرباران سال از چمن و گل پوشیده میشوند؛ خانههای روستا گلی و قدیمی هستند و بافت قدیمیآن پلکانی شکل و زیبا و با وجود غیرمسکونی بودن هنوز قابل استفاده هستند.
* کاروانسرای معروف و تاریخی خیرآباد بهبهان
بنای کاروانسرا(مدرسه) خیرآباد که با شماره ۳۸۴۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در ۲۵ کیلومتری شرق بهبهان در روستای خیرآباد(قلعه مدرسه) با چهار قرن قدمت در سال ۱۰۸۹ ه.ق همزمان با سلطنت شاه سلیمان صفوی، به دستور حسین علیخان زنگنه(حاکم ایالات بهبهان و کهگیلویه) ساخته شد؛ وسعت این بنا که تماماً از آجر پخته و گچ ساخته شده است، در ابتدا 9 هزار 943 متر مربع بوده و دارای قسمت‌های مختلف از جمله مسجد، حجره برای معلمان، آشپزخانه، حمام و بازارچه بود، که هماکنون تنها بنای اصلی مدرسه(حدود ۲۵۰۰ متر مربع) باقیمانده و آثار بقیه بناها از بین رفته به دلیل اینکه از سال ۱۱۳۵ ه.ق که علمای اخباری در آن اقامت کردند، از این محل به عنوان برج و بارویی مستحکم به‌منظور مقابله و مباحثه علمیبا آیتالله وحید بهبهانی استفاده میکردند؛ از این زمان به بعد مدرسه خیرآباد به قلعه مدرسه معروف شد، این بنا نمایانگر خصیصه علمدوستی مردم بهبهان است.
* راسته بازار معروف بهبهان
این مجموعه که با شماره ۳۷۶۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده در حال حاضر قدیمیترین بازار شهر است که در زمان گذشته مرکزثقل تجاری شهر بهبهان و حومه آن بوده؛ این مجموعه که متعلق به دوره قاجار است دارای چندین راسته بوده که حرفههای مختلف در راستههای مخصوص به خود فعالیت داشتند؛ در حال حاضر تنها یک راسته از آن باقیمانده؛ برروی دیوار راسته باقیمانده دو کتیبه قرار دارد؛ مصالح به کار رفته در ساخت ابزار سنگ و گچ است و از ویژگی‌های آن می‌توان به سقف گنبدی حجرهها و کاربرد طاق و تویزه در پوشش سقف راسته.
این حمام متعلق به دوره ساسانی و مرتبط با شهر قدیم ارجان است و در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا واقع شده؛ معماری این بنا به صورت چهار ایوانی است که در حالحاضر به علت اینکه کف آن تا ارتفاع زیادی بر اثر ریزش سقف‌ها و سنگ‌های کناره دره پر شدهاست، پلان آن کاملاً دیده نمیشود، یک قسمت مربع شکل مرکزی است که چهار ایوان در چهار جهت آن قرار داشته، ایوان‌ها که در روی چهار ستون قرار داشتهاند با طاق‌های جناقی به هم متصل شده و قسمت مرکزی سقف گنبدی شکل داشته که در حال حاضر ریخته است.
* پل تاریخی ارجان
این پل که در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا(ع) و قدمگاه امام رضا(ع) واقع شده متعلق به دوره ساسانی است.
این پل دارای دهانه‌ای طاق مانند در دست راست رودخانه باقی مانده و چند پل و سنگفرش بستر زیر پل نیز در حول و حوش بالا و پایین دیده می‌شود؛ همه آثار به جامانده ساسانی بوده و از سنگ و ملاط گچ ساخته شده است؛ آثار پل کوچک دیگری پائین‌تر از پل بزرگ‌تر دیده می‌شود.
به هر حال شهرستان زیبای بهبهان با طبیعتی منحصر به فرد و بکر یکی از مناطق دیدنی استان خوزستان است که در روزهای پایانی سال همواره پذیرای خیل عظیم مسافران و مهمانان نوروزی است و در یک کلام می‌توان گفت که "بهبهان پنجرهای گشوده رو به بهشت خوزستان" است.
......................................
گزارش از میلاد شکری‌نسب
.....................................
انتهای پیام/صا10
