درون مایه ولایت فقیه از منظر خاتمی!

رخدادهای 22 خرداد1359

• وزیر مسکن و شهرسازی: 23 هزار واحد مسکونی ارزان قیمت در استان های مختلف ایران ساخته خواهد شد .
• کمیته پاکسازی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی که از حدود 5 ماه گذشته با فرستادن هیئت های 5 نفری به این موسسات کار خود را آغاز کرده اند اعلام کرد :  200 نفر در دانشگاه ها پاکسازی شده اند ، این 200 تن شامل استاد ، دانشجو و کارمند این دانشگاه ها می شوند .  شبکه ای که قصد توطئه در ارتش را داشت به وسیله پرسنل ارتش کشف و عوامل آن دستگیر شدند .
• شهر تهران به 20 منطقه خدماتی تقسیم خواهد شد و در مرحله اول سه سازمان خدماتی شهرداری تهران ، پلیس و آموزش و پرورش خدمات خود را متناسب با مساحت و کثرت جمعیت این مناطق تقسیم خواهند کرد .
• ارزش دلار آمریکا در اکثر بازارهای کشورهای اروپایی رو به کاهش رفته ، طلا نیز در زوریخ و لندن با کاهش قیمت مواجه شده است .
• سید محمد خاتمی نماینده اردکان یزد در تبیین ولایت فقیه نوشت : درون مایه اصل ولایت فقیه عبارت است از این اندیشه که «وقتی شخص معصوم در میان نبود دیگر شخص خاص نمی تواند و حق ندارد که حاکم بر مردم باشد بلکه در این مرحله تنها ملاک ها و معیارهای خاصی است که باید در جامعه حاکمیت داشته باشد!

مهندس محسن یحیوی در یک مصاحبه مطبوعاتی اظهار داشت : 23 هزار واحد مسکونی ارزان قیمت در استان های مختلف ایران ساخته خواهد شد . وزیر مسکن و شهرسازی همچنین گفت : با توجه به سیاست کلی مسکن در تهران و تا صدور مجوز زمین های واگذار شده دیگر زمینی در تهران واگذار نخواهد شد . وی گفت : در مورد واگذاری مسکن اولویت به شهرستان ها داده شده است و در شهرستان ها زمین با شرایط سهل تری به مردم واگذار خواهد شد . (1)

پاکسازی 200 نفر در دانشگاه ها

کمیته پاکسازی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی که از حدود 5 ماه گذشته با فرستادن هیئت های 5 نفری به این موسسات کار خود را آغاز کرده اند امروز نتیجه اولین بخش از فعالیت های خود را اعلام کرد. بر اساس این گزارش یک عضو کمیته پاکسازی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی گفت : 200 نفر در دانشگاه ها پاکسازی شده اند ، این 200 تن شامل استاد ، دانشجو و کارمند این دانشگاه ها می شوند . (2)

اعضای شبکه توطئه در ارتش دستگیر شدند

شبکه ای که قصد توطئه در ارتش را داشت به وسیله پرسنل ارتش کشف و عوامل آن دستگیر شدند . این گروه که 7 نفر هستند خود را گروه براندازی معرفی کرده بودند این هفته و هفته آینده در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش محاکمه خواهند شد . (3)

آیت الله ری شهری رئیس دادگاه انقلاب ارتش در مورد جزئیات طرح و اعضای آن به خبرنگاران گفت : اعضای این شبکه 7 نفر بودند که گروهی از آنان فرار کرده اند ، این گروه به همراه سایر فراری های ارتش شبکه ای به نام شبکه براندازی تشکیل داده بودند و با حزب دمکرات همکاری می کردند ، این شبکه قصد داشت پس از دستگیری فرماندهان کردستان ، خلع سلاح پادگان ها ، یک حکومت به اصطلاح دموکراتیک را جایگزین حکومت اسلامی کند .

وی ادامه داد : چند تن از اعضای این شبکه اعتراف کرده اند که با سران حزب دمکرات افسران فراری ارتش و فرمانده ارتش به اصطلاح آزادیبخش درصدد ایجاد هسته مرکزی در ایران بودند و می خواستند شاه و بختیار را به ایران برگردانند و مدت دو سال رژیم سلطنتی در ایران برقرار شود و پس از دو سال نوع حکومت به رفراندوم گذاشته شود . (4)

تهران به 20 منطقه خدماتی تقسیم می شود

شهر تهران به 20 منطقه خدماتی تقسیم خواهد شد و در مرحله اول سه سازمان خدماتی شهرداری تهران ، پلیس و آموزش و پرورش خدمات خود را متناسب با مساحت و کثرت جمعیت این مناطق تقسیم خواهند کرد . این تقسیم بندی بر اساس آمار سرشماری سال 1355 صورت گرفته و هر منطقه با توجه به حدود جغرافیایی و کثرت جمعیت به 6 تا 30 محله تقسیم شده و جمعیت هر منطقه نیز مشخص شده است . در مراحل بعدی این طرح سایر وزارتخانه ها و سازمان های خدماتی به تدریج خدمات خود را متناسب با این تقسیم بندی ارائه خواهند کرد . (5)

سقوط دلار آمریکا

ارزش دلار آمریکا در اکثر بازارهای کشورهای اروپایی رو به کاهش رفته ، طلا نیز در زوریخ و لندن با کاهش قیمت مواجه شده است . (6)

درون مایه ولایت فقیه از منظر خاتمی !

سید محمد خاتمی نماینده اردکان یزد در ادامه سلسله مقالات خود در تبیین ولایت فقیه نوشت : درون مایه اصل ولایت فقیه عبارت است از این اندیشه که «وقتی شخص معصوم در میان نبود دیگر شخص خاص نمی تواند و حق ندارد که حاکم بر مردم باشد بلکه در این مرحله تنها ملاک ها و معیارهای خاصی است که باید در جامعه حاکمیت داشته باشد و این ملاک ها و معیارها اختصاصی و ذاتی نیست بلکه اکتسابی است و تمامی افراد امت در کسب آن یکسانند و می توانند بلکه موظفند که آنها را به دست آورند و در صورتی که این ملاک ها به کار گرفته شود امت اسلامی در سیر تکاملی خویش از انحراف اصولی نجات می یابد . (7)

کشته شدن 8 مهاجم عراقی در مرز شلمچه

نیروهای مهاجم عراقی در مرز شلمچه با پاسداران انقلاب درگیر شده و این درگیری به شهادت 2 پاسدار منتهی شد . یک مقام آگاه در سپاه پاسداران خرمشهر با اعلام این خبر اظهار داشت : در این درگیری 8 تن از عوامل رژیم بعث عراق نیز کشته شدند و مهاجمین نتوانستند به اهداف خود برسند . در حال حاضر کلیه مناطق نوار مرزی زیر پوشش قوای انتظامی ایران است و اوضاع مرز خرمشهر نیز آرام است . (8)

پی نوشت :

1- اطلاعات ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 2

2- اطلاعات ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 2

3- اطلاعات ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 2

4- کیهان ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 2

5- اطلاعات ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 2

6- اطلاعات ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 16

7- اطلاعات ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 12 ، خاتمی بعد از آن که توانست جای پای خود را در نظام جمهوری اسلامی با پیروزی در انتخابات نخستین دوره مجلس از حوزه اردکان یزد محکم کند سلسله مقالاتی را با عنوان نگرشی بر اصل ولایت فقیه در روزنامه اطلاعات منتشر ساخت که این مقالات بعدها در روزنامه کیهان بسط یافت .گامی کاملا ناشیانه و البته صادقانه که می توانست برایش گران تمام شود. او این مقالات را با تشریح تاریخ تحول سیاسی در غرب آغاز کرد که در گذشته به این مسئله و نقد آن اشاره شده است . در این میان خاتمی هر چند «ولایت فقیه» را راه مطلوب معرفی کرد، اما برداشت و تعریفش از ولایت فقیه بسیار عجیب بود: «درون مایه اصل ولایت فقیه از این اندیشه است که وقتی شخص معصوم در میان نبود، دیگر شخص خاص نمی تواند و حق ندارد که حاکم بر مردم باشد، بلکه در این مرحله تنها ملاک ها و معیارهای خاصی است که باید در جامعه حاکمیت داشته باشد و این ملاک ها و معیارها اختصاصی و ذاتی نیست بلکه اکتسابی است و تمامی افراد امت در کسب آن یکسانند و می توانند-بلکه موظفند- که آنها را به دست آورند و در صورتی که این ملاک ها به کار گرفته شود، «امت اسلامی» در سیر تکاملی خویش از انحراف اصولی نجات می یابد».   خاتمی سپس در ادامه مقاله خود، به تشریح دو ملاک «دانش» و «تقوی» و ضرورت حاکم بودن آنها بر جامعه می پردازد .

این سلسله مقالات خاتمی دو وجه دارد. وجه نخست انتقاد تند و تیز او از غرب و لیبرالیسم است و وجه دوم، تفسیر و تشریح ولایت فقیه. خاتمی در حقیقت منتقد «لیبرالیسم» غربی است و آنجا که می خواهد به زعم خود «ولایت فقیه» را توضیح دهد، یک نظریه جدید ارائه می کند که تلفیقی از اسلام و دموکراسی غربی و البته بی ربط به ولایت فقیه است. او در این نظریه، بر اساس اصول دموکراتیک غربی، حاکمیت یک شخص خاص را مردود و ممنوع می داند و در عین حال، یک تفاوت میان جامعه اسلامی و جامعه غربی قائل می شود و آن اینکه غرب خدا را از زندگی خود حذف کرده، اما مردم ایران باید با تقوا و دانشمند باشند .

سید یاسر جبرائیلی در کتاب سودای سکولاریسم در این زمینه می نویسد : می توان به جرئت ادعا کرد که خاتمی در زمان نگارش این مقالات حتی یک خط مطلب درباره ولایت فقیه نخوانده و اساسا آن را نفهمیده بود. در این نوشته خاتمی، نکات بسیار ظریفی وجود دارد که شاید نه در آن دوران و نه بعد از آن کسی بدان توجه نکرد و پاسخی نیز به آن داده نشد. کسی که حتی برای یک بار کتاب«ولایت فقیه» امام خمینی(ره)-که مکتوب کلاس های درس ایشان است- را تورق کرده باشد، می داند که حضرت امام(ره) در این کتاب مشروعیت هر حاکمیتی را از خدا دانسته و درباره «زمامداری فقیه» به عنوان شخص ماذون از جانب خدا در دوران غیبت بحث می کنند. امام(ره) به طور صریح می فرمایند،  اگر خدا شخص معینی را برای حکومت در دوره غیبت تعیین نکرده، لکن آن خاصیت حکومتی را که از صدر اسلام تا زمان حضرت صاحب(عج) موجود بود، برای بعد از غیبت هم قرار داده است. اگر «فرد لایقی» که دارای دو خصلت علم [به اسلام] و عدالت باشد به پا خاست و تشکیل حکومت داد، «همان ولایتی را که حضرت رسول اکرم(ص) در امر اداره جامعه داشت دارا می باشد؛ و بر همه مردم لازم است که از او اطاعت کنند». رک روح الله موسوی خمینی(ره)، ولایت فقیه، چاپ هفدهم (تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1388).

اما همان طوری که اشاره شد، نگاه خاتمی به اصل ولایت فقیه کاملا وارونه است. او اولا می نویسد «شخص خاص نمی تواند و حق ندارد که حاکم بر مردم باشد» و ثانیا در ادامه مقاله خود، نه از شرایط و ویژگی های «حاکم اسلامی» به عنوان ولی فقیه، که از شرایط«حاکم بر جامعه اسلامی» سخن می گوید و دو شرط «دانش و تقوی» در میان «همه افراد جامعه» را درون مایه اصل ولایت فقیه می خواند! این است که او اساسا برای ولی فقیه مورد نظر امام، حق حاکمیت قائل نیست. آنچه خاتمی نوشت اما باور باطنی و واقعی وی بود و در درستی این تحلیل نیز همین بس که او سال ها بعد، وقتی پرده ها کنار رفته و چهره ها عیان شده بود، در سخنانی صریح، حتی تبعیت مردم از امام زمان(عج) را نیز مردود دانست و برای آن حضرت، نه شان حاکمیتی، که شان معلمی و الگویی برای جامعه قائل شد. رک سایت رسمی خاتمی، در: http://www.khatami.ir/fa/news/1025.html

نویسنده کتاب سودای سکولاریسم ادامه می دهد : خاتمی با نگاشتن این مقاله دست به یک اشتباه استراتژیک زد و نزدیک بود که سرنوشت سیاسی او به گونه دیگری رقم بخورد، اما گویا تقدیر بر این بوده که «نگرش او به اصل ولایت فقیه»، از نظرها دور بماند. خاتمی البته بلافاصله به این خطای مرگبار در بیان صریح باورهای درونی اش پی برد و در صدد جبران برآمد؛ او طی دو یادداشت دیگر  با اتخاذ مواضعی 180 درجه متفاوت و متناقض، سخنان پیشین  خود درباره «ولایت فقیه» را تصحیح کرد و نوشت :  تنها با دل سپردن به همین رهبری است که می توان بار انقلاب را به مقصد رساند و نیز می توان با اطمینان بر این نکته تاکید کرد که موضع گیری در جهت یا در برابر این رهبری معیار مشخصا درستی است برای تفکیک و بازشناخت انقلابی از ضد انقلاب... ولایت فقیه اصلی در کنار اصول دیگر نیست بلکه زیربنا و بنیاد نظامی است که امت اسلامی اینک به سوی آن روان است. رک روزنامه کیهان،25/9/1359 و  9/10/1359. برای مطالعه تفضیلی در این زمینه و آرا و اندیشه های خاتمی می توانید به کتاب سودای سکولایسم که از سوی انتشارات خبرگزاری فارس منتشر شده است مراجعه کنید .

8- کیهان ، 22 خرداد 1359 ، صفحه 2

انتهای متن/