ماهان ییلاقی خوش آب و هوا در دل کویر

به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، ماهان در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان واقع است و در دامنه ارتفاعات تیگران چشمه‌های متعددی دارد.

در نزدیکی ماهان، دره تیگران قرار دارد که مسیر راهپیمایی بسیار زیبایی برای خانواده‌ها است‌، آب جاری باغ شاهزاده ماهان از چشمه‌های این دره تأمین می‌شود و در انتهای دره، آبشارها و جلوه‌های زیبایی از طبیعت به چشم می‌خورد.

درختان سر به فلک کشیده، هوای خنک در تابستان، ارتفاعات پربرف زمستان، رودخانه‌، آستانه شاه نعمت‌الله ولی و باغ شاهزاده از جاذبه‌های گردشگری این بخش به شمار می‌رود.‌

 

منطقه ماهان در دامنه ارتفاعات تیگران واقع شده است و چشمه‌های متعددی دارد در روایت‌ها آمده که شاه نعمت‌الله ولی پس از سیر و سفر فراوان از حلب تا هند سرانجام تصمیم به سکونت در ماهان می‌گیرد و شبی در ماهان شمعی روشن کرد و تا صبح زیر نور آن شمع خواند و نوشت، صبح فردا به همراهانش گفت، من تصمیم دارم در قریه‌ای اقامت بگزینم که باد مخالف شمعی را خاموش نمی‌کند.

انگور ماهان بهترین رقم انگور در استان کرمان است، شرکت هواپیمایی ماهان نام خود را از این بخش گرفته است. ‌

آستـــانه شاه نعمت‌الله ولی‌

آرامگاه یا آستانهٔ شاه نعمت‌الله ولی در 30 کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان در شهر ماهان واقع شده‌ است، شاه نعمت‌الله ولی در سال 832 و به قولی 834 هجری قمری در شهر کرمان درگذشت و در ماهان در میان باغی مدفون شد.

هستهٔ اولیهٔ ‌بنای مقبره گنبدی منفرد بود که در سال 840 هجری قمری و به دستور «احمدشاه دکنی» ساخته شد و به ‌تدریج گسترش یافت.

این بنا 32 هزار متر مربع مساحت دارد و از چند‌ صحن تشکیل شده‌ که شامل صحن‌های اتابکی، وکیل الملکی، حسینیه، میرداماد و بیگلربیگی است.

 

ورودی امروزی آستانه شاه نعمت‌الله ولی از سمت شرق است که به صحن اتابکی و از آنجا به صحن وکیل‌الملکی که به رواق‌های دوره قاجاریه، گنبدخانه، رواق شاه عباسی و صحن حسینیه دسترسی دارد، منتهی می‌شود.

‌آخرین صحن این بنا بیگلربیگی است که به خانه متولی‌باشی ختم می‌شود، این مجموعه طی شش قرن بنا شده و تداوم معماری ایران را در شش قرن گذشته و به صورت زیبایی به تماشا گذارده‌ است.

بیشترین توسعه این مجموعه در دوران قاجاریه انجام شده‌ است، معماران آن استاد کمال‌الدین حسین و بانی آن بکتاش خان (رواق و صحن میرداماد)، استاد رضاً و بانی آن عبدالحمید میرزاً‌ (صحن حسینیه) هستند.

صحن وکیل‌الملکی و رواق‌ها به دستور وکیل‌الملک اول و دوم در سال‌های 1285 هجری قمری بنا شده و عناصر تزئینی مجموعه شامل کاشیکاری، کاربندی، مقرنس، گچبری و نقاشی است.

درباره شاه نعمت‌الله ولی‌

شاه نعمت‌الله ولی که نام وی نورالدین بوده در حلب متولد شد و دوران کودکی و نوجوانی را در کرمان گذرانده است، وی علاوه بر مقام والای عرفان‌ در شعر و ادب هم پایگاهی برجسته داشته و دیوانی از قصیده، غزل، مثنوی و رباعی دارد.

مرگ این عارف بزرگ در سال 834 هجری قمری اتفاق افتاده و مزار وی در شهر ماهان یکی از باصفاترین بقعه‌های ایران به حساب می‌آید‌ و طی قرن‌ها همواره مورد توجه و ارادت صوفیه، عرفا و شاعران بوده و هست.

دراویش نعمت‌اللهی که پیروان این عارف شهیر هستند در خانقاه این بقعه معتکف بوده‌اند و به انجام مراسم می‌پرداخته‌اند.

فضای درونی آرامگاه‌

گنبد زیرین مزار شاه نعمت‌الله ولی دارای کاربندی بسیار زیباست و گنبد رویین با کاشیکاری فیروزه‌ای مزین شده و بر گریو گنبد عبارت «یا مقلب القلوب و الابصار و سبحان الله و الحمدالله و لااله الا الله و الله اکبر» با خط بنایی از کاشی به چشم می‌خورد.

سه طرف مرقد را رواق وکیل‌الملکی احاطه کرده و در طرف جنوب گنبد رواق شاه عباسی قرار دارد، درب‌های زیبای مقبره ساخته ‌علیشاه نجار‌ است و بر بدنه شمالی سردر ورودی به حرم، داخل رواق شاه عباسی، سنگ زیبایی مزین به نام دوازده امام (ع) نصب است که شخصی به نام قطب‌الدین‌، نذر شاه کرده است، در زاویه جنوب شرقی حرم، دربی خاتم کاری است که به چله خانه باز می‌شده و اکنون چله خانه جزو رواق شده است.

چله‌خانه آستانه شاه نعمت‌الله ولی

چله خانه احتمالا قبل از عصر صفویه ساخته شده که در زمان احداث رواق آن را حفظ کرده‌اند، تزئینات داخل آن بنا به تنوع رنگ‌ها مربوط به دوران بعد از تیموریان است.

 

 

چله‌خانه نیز مانند گنبد از قدیمی‌ترین آثار ساختمانی مجموعه است‌ درب شرقی‌ رواق شرقی‌ به صحن دلگشایی باز می‌شود که 32 متر عرض و 44 متر ارتفاع دارد، بانی این صحن، محمد اسماعیل‌خان وکیل‌الملک است.

کاروانسرای آستانه‌ شاه نعمت‌الله ولی

از ملحقات آستانه کاروانسرایی است از دوره قاجاریه که کنار ضلع غربی آستانه قرار گرفته است، این کاروانسرا که ورودی آن در مسیر شمال واقع شده از شاه‌نشین و صحن و حجره‌هایی در اطراف تشکیل می‌شده است.

این کاروانسرا به مرور به صورت نیمه مخروبه در‌آمده و عملا استفاده‌ای از آن نمی‌شد تا اینکه برنامه تعمیرات و احیای کامل کاروانسرا انجام شده قبر ‌امیر نظام گروسی‌ در جنوب ایوان وکیل الملکی قرار دارد.

موزه آستانه شاه نعمت‌الله ولی‌

در این آستانه موزه‌ای نیز ایجاد شده‌ که در آن اشیای نفیسی به ویژه اشیایی مربوط به عرفا و متصوفه مانند کشکول، تبرزین، شمعدان و ... وجود دارد.

در این موزه دو صفحه از قرآنی باقی مانده که به خط کوفی است و سبک نگارش آن‌ تاریخ کتاب را مطمئنا از 800 سال پیشتر می‌برد.

باغ شاهزاده ماهان، چشم و چراغ باغ‌های ایران‌

 

باغ زیبا و مصفایی که با بیش از یک قرن قدمت و پیشینه تاریخی در دامان کوه‌های سربه فلک کشیده هزار ‌آرمیده و چشم و چراغ باغ‌های کنونی ایران عنوان دارد.

این باغ در سال 1297 هجری قمری به وسیله عبدالمجید فرمانفرما ناصرالدوله شاهزاده قاجار بنا شد و دارای دو عمارت اشکوبه در قسمت غرب و شرق است و حوض‌‌ها و فواره‌های متعدد این دو عمارت را به هم ارتباط می‌دهند.

حمام کوچکی نیز در ضلع جنوبی باغ وجود دارد که با برداشتی از حمام گنجعلیخان احداث شده است، درختان سر به فلک کشیده داستان‌های بسیاری از روزگاران گذشته به یاد دارند.

این باغ در سال 1370 بازسازی شده و امروز با عرضه خدمات و پذیرایی از میهمانان و گردشگران، ایرانگردان و جهانگردان‌ یکی از جاذبه‌های ارزشمند و گرانبهای کرمان به شمار می‌رود.

باغ شاهزاده در پنج کیلومتری جنوب ماهان قرار دارد.

باغ‌سازی و عناصر شکل دهنده باغ شاهزاده

‌آبراهه‌ها، استخرها، پیاده‌روها و بالاخره طبیعت گیاهی باغ، نظیر درختان، کُرت‌ها و بسترهای گلکاری از جمله عناصر تشکیل دهنده این باغ زیبا و حیرت‌انگیز هستند.

 

باغ شاهزاده ماهان علاوه بر اینکه باغ سکونت‌گاه بوده‌ برای مراسم پذیرایی نیز از آن استفاده می‌شده است، دو محوطه باز جلوی سردرخانه و بالاخانه با نرده‌های چوبی گویای این مدعا است.

عمارت زعیم‌باشی باغ شاهزاده‌

وجود عمارت زعیم‌باشی در باغ‌ نشانگر آن است که باغ علاوه بر مالک اصلی آن که برای فصل یا فصولی از سال در آن جا اقامت داشته، ساکن دیگری داشته‌ که طی طول سال‌ عهده‌دار مراقبت از باغ بوده و به طور دائم در باغ ساکن بوده است.

باغ شاهزاده در دوره‌های بعدی به مالکیت اشخاص دیگر در‌آمد، این باغ در مسیر عبوری کرمان به بم و در مسیر جاده ابریشم واقع بوده و همین امر این محل را برای احداث یک باغ اشرافی مناسب می‌ساخته است.

مناظر باغ شاهزاده ‌

باغ شاهزاده به گونه‌ای استقرار یافته که حداکثر استفاده از مناظر بدیع داخلی را به صورت زیر امکان‌پذیر می‌سازد،‌ بدو ورود به ویژه در طبقه فوقانی سردرخانه به غیر از دیدها و مناظر بیرونی باغ، منظره چهار باغ و در جهت عکس آن منظره کوه را امکانپذیر می‌سازد.

این مناظر عمده یعنی رویت حرکت آب، حوض‌ها و آبشارها هر کدام به نوبه خود تأکیدی بر محورهای عمود بر محور اصلی دارند و توأم با نظام گیاهی مناظر بدیع داخلی را ارائه می‌دهند.

باغ در بستر کویر در میان ارتفاعات جوپار و بلوار شکل گرفته است، کوه‌های پر‌برف جوپار منظر زیبایی در محور اصلی باغ ارائه می‌دهند که ویژگی این منطقه است.

 

در 500 متری شمال باغ، باغ مزار تاریخی دوران صفوی قرار دارد که به نام باغ مزار چهار سید معروف است، شیب منطقه احداث باغ در حدود 4.6 درصد در جهت شمالی - جنوبی در طول محور اصلی باغ است.

ورودی اصلی باغ شاهزاده‌

ورودی اصلی باغ شاهزاده در قسمت شمالی باغ است که همزمان با ساخت باغ شکل گرفته است، دو ورودی دیگر در ضلع غربی باغ برای ورود به قسمت‌های خدماتی و یک ورودی در جنوب قرار دارد.

شکل اصلی باغ شاهزاده مستطیلی با نسبت تقریبی چهار به یک با طول کلی داخل باغ 407 متر و عرض آن 122 متر است، تقسیم‌بندی کلی باغ به صورت یک محور طولی و دو کانون‌محوطه بنای اصلی باغ در قسمت بالا و محوطه ورودی در قسمت پایین‌ قابل تشخیص است.

بناهای باغ شاهزاده‌

بناهای باغ به سه دسته تقسیم شده‌اند، بنای اصلی در بالاترین تخت قرار دارد، بنای سردر خانه در بخش ورودی و سایر بناهای خدماتی مماس به دیوار اصلی و خارج از آن واقع شده‌اند.

سطح بنای بالاخانه 487 متر مربع و سطح سردر‌خانه 234 متر مربع و فاصله این دو از یکدیگر 325 متر است.

نهر آب ‌

نهر آبی که وارد باغ می‌شود‌ در مسیر طولی باغ به گونه‌ای توزیع شده که علاوه بر آبیاری کرت‌ها و مسیرها با استفاده از شیب تند زمین که شرایط اولیه باغ تخت‌ها است و بر روی محور اصلی و میانی باغ به صورت نهری وسیع، آبشره‌ها و آبشارها به عنصر اصلی کیفیت بخش باغ بدل می‌شود.

استخرهای باغ شاهزاده ‌

در دو انتهای محور اصلی‌ یعنی در برابر نخستین تخت که بنای اصلی روی آن قرار دارد و ورودی باغ‌ برابر سر‌در‌خانه‌ دو استخر طراحی شده‌ که سطح وسیع آب، صدا و جهش آب و فواره‌های آنها به زیبایی باغ می‌افزاید.

 

معماری هندسی باغ شاهزاده

نظام معماری در ارتباط تنگاتنگ با نظام فضایی و نظام هندسی باغ است، محدوده باغ با دیواری بلند و مرکب محصور شده است، این دیوار با بناهایی که در داخل آن و یا با تصرف بخشی از وسعت بیرونی باغ مشخص شده باغ را از محیط خارج جدا می‌سازد.

زمین‌آرایی تخت باغ‌

زمین آرایی تخت باغ‌ و طبقه طبقه شدن آن از طریق سطوح کرت‌ها، سطح باغ را آینه‌وار در معرض دید قرار می‌دهد بنابراین رابطه ساده بین نظاره‌گر و زمین مسطح به صورت غنی‌تری در می‌آید و مشارکت نقش توپوگرافی زمین در فضای باغ را تشدید می‌کند.

جریان آب به ویژه حوض‌ها علاوه بر تاکید محورها و آبنمای سراسری به صورت آب شره‌ها سطوح شفافی را به روی زمین برای انعکاس دیگر عناصر ارائه داده است، درخت‌های سایه‌افکن ویژگی‌های معماری فضای باغ را تاکید و تشدید می‌کنند.

سردرخانه باغ شاهزاده

سردر‌خانه از معماری شفافی برخوردار است که امکان رؤیت چند جانبه باغ را میسر می‌سازد، از جمله‌ منظری که از ارتفاع فوقانی به سمت بالاخانه و پایین کوه‌ها جوپار که در فصول مناسب پوشیده از برف هستند، دیده می‌شود و یا منظر دیگری که به سمت مقابل ورودی باغ در امتداد چهار باغ تا دور دست کوه‌های بلوار ادامه می‌یابد.

نظم درختکاری و آرایش درختان باغ‌

نظم درختکاری‌ انتخاب مناسب گیاهان در ایجاد سایه و یا رنگ‌آمیزی متناسب در فصل‌های مختلف باغ ارزش‌های استثنایی‌ را برای آن تعریف می‌کند، انتخاب و آرایش گیاهان در باغ شاهزاده ماهان نقش تعیین کننده‌ای در هویت باغ دارد.

درختان و نباتاتی که در بستر منطقه باغ شاهزاده ماهان دیده می‌شوند عبارتند از ‌درختان همیشه سبز و باد شکن، درختان سوزنی برگ مانند کاج‌ها، سروها، ‌درختان سایه‌دار، درختان برگ پهن مانند نارون وحشی و چتری، زبان گنجشک یا ون، چنار و سپیدار، این درختان علاوه بر اینکه از نظر ایجاد سایه اهمیت دارند‌ در آب و هوای منطقه مقاومت می‌کنند.

از گیاهان تزئینی از جمله سروهای تزئینی پیراکانتا و گونه‌های ارس تزئینی و شیر خشت که در زمستان گل‌های ریز می‌دهد.

درختان میوه در کرته‌ها کاشته می‌شوند و به ویژه از دیدروهای سمت بالاخانه به پایین در فصولی که میوه دارند، منظره جالب و رنگارنگی را به وجود می‌آورند.

درختان دیگر باغ، بید، ون، بم، شنگ و کاج هستند.

دره تیگران

 

دره تیگران در دامنه کوه جوپار و در ضلع جنوبی باغ شاهزاده ماهان واقع شده است، این دره ‌مسیر راهپیمایی بسیار زیبایی برای خانواده است، آب جاری باغ شاهزاده از چشمه‌های این دره تامین می‌شود در انتهای دره آبشارهای مخملی و جلوه‌های زیبایی از طبیعت را می‌توانیم ببینیم.

در امتداد دره دو چنار تنومند قرار دارد که تنه خالی هر یک گنجایش 10 نفر را دارد.

سکنج

یکی از روستاهای هدف گردشگری است که در 15 کیلومتری جنوب شرقی ماهان و شمال جاده بم - کرمان قرار دارد، سکنج تا شهر کرمان 50 کیلومتر فاصله دارد و منطقه‌ای است کوهستانی و خوش آب و هوا که آبشاری زیبا با حدود شش متر ارتفاع دارد، کوه‌های مجاور آن مناسب کوهنوردی هستند و در این آبادی در امتداد نهری بزرگ به طول چند کیلومتر چنارهایی سر به فلک کشیده وجود دارد که پاره‌ای از آنها آنچنان تنومند هستند که بینندگان را مبهوت عظمت و قدمت خود می‌سازند.

منطقه کوهنوردی جـوپار‌

یک منطقه بین‌المللی است که هر ساله بسیاری از کوهنوردان از سراسر کشور و بعضا از کشورهای دیگر به آن وارد می‌شوند، این منطقه به لحاظ زیبایی به آلپ ایران شهرت یافته و دارای ستیغ‌ها و دیوارهای زیبایی است.

مقبره امامزاده شاهزاده حسین (ع)

شاهزاده حسین (ع) یکی از بقاع متبرکه بخش جوپار از توابع کرمان است، بنای این زیارتگاه به دوره صفویه مربوط است که در دوره قاجاریه تعمیر و تکمیل شد، بنای امامزاده حسین (ع) متشکل از حیاط، حرم، گنبد و رواق است.

ارزش زیارتی این زیارتگاه با شاهچراغ شیراز برابر است.

...........................

گزارش از الهام پی‌پر

...........................

انتهای پیام/2446/غ40/د1000