به گزارش خبرگزاری فارس از هرمزگان، کامران میرزایی رئیس زندان میناب و کارشناس ارشد اقدامات تأمینی و تربیتی طی نوشتاری به بررسی جایگاه خانواده در تربیت و بزهکاری فرزندان پرداخته است که به شرح زیر است:
«بزهکاری» پدیده‌ای اجتماعی است که علاوه بر عواملی نظیر جغرافیایی، زیستی، روانی و قومی و نژادی، خانواده نیز به عنوان کوچک‌ترین و در عین حال مهم‌ترین کانون و نهاد اجتماعی در بروز و شکل‌گیری آن نقشی مهم و انکارناپذیر دارد.
نوشتار پیش رو به اهمیت نقش خانواده بر بزهکاری فرزندان می‌پردازد.
در بررسی و مطالعه علل رفتار مجرمانه باید عوامل چندگانه ارتکاب جرم و تأثیر متقابل آنها را در یکدیگر موردنظر قرار داد؛ بر حسب مورد ممکن است تأیید یکی از این عوامل از عامل دیگر بیشتر باشد، اما هیچگاه یک عامل احد علت تمامی رفتارهای مجرمانه نیست.
در بزهکاری، عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی بر یکدیگر اثر می‌گذارند و با یکدیگر همبستگی دارند که البته هدف ما در این مجال بررسی عامل خانوادگی بر بزهکاری است.
اهمیت زندگی خانوادگی برای کودکان به مراتب بیشتر از افراد بالغ است. کودک نخستین تجربیات خود را در چگونه زیستن با دیگران، در خانواده می‌آموزد.
اصولاً بسیاری از رفتارهای دوران نوجوانی چه اجتماعی باشد، چه ضد اجتماعی، در نتیجه تجربیات گذشته به وجود می‌آید و با توجه به این تجربیات است که می‌توان این حالات و رفتارها را توجیه کرد.
بزهکاری در نوجوانان هر چند می‌تواند به عوامل بسیاری مثل مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... وابسته باشد، اما در گام نخست این خانواده است که کودک را به مسیر صحیح هدایت می‌کند، یا ناآگاهانه بستر گناه، جرم و انحراف را برای او فراهم می‌سازد.
انسان به دلیل اجتماعی بودن، از بدو تولد تحت تأثیر افکار عقاید و رفتار اطرافیان قرار می‌گیرد و بعدها با تقلید از این رفتارها و گفتارها الگوهایی را که به نحوی در ارتباط با او هستند، سرمشق رفتاری خود قرار داد.
از همین رو در ادامه به بررسی عوامل خطرآفرینی که در خانواده باعث بزهکاری نوجوان می‌شود، اشاره‌ای خواهیم داشت.
* رفتار بی‌ثبات والدین با فرزند
تعداد زیادی از بزهکاران در خانواده‌هایی بزرگ شده‌اند که از جهت والدین محروم بوده‌اند و بیشتر اوقات میان اعضای خانواده کدورت و درگیری وجود داشته است.
کمبود محبت هم در این خانواده‌ها بسیار شایع است.
کمبود محبت شخص را به انتقام‌جویی هدایت می‌کند و از سوی دیگر محبت افراطی هم باعث می‌شود، نوجوان روند اجتماعی شدن را نیاموزد و شخصیتی وابسته پیدا کند، بنابراین در هنگام مواجه شدن با مشکلات، نمی‌تــواند واکنش خود را مدیریت کند و به رفتارهای انحرافــی روی می‌آورد.
*پایبند نبودن خانواده به ارزش‌های اخلاقی و اعتقادی
در ایران بیشتر بزهکاران از خانواده‌هایی هستند که به ارزش‌های اعتقادی و دینی و اخلاقی پایبند نیستند.
در حقیقت کودکان مفاهیم اخلاقی درست و نادرست را براساس ارزش‌ها و باورهای والدین خود در کودکی می‌آموزند.
خانواده‌هایی که در روابط دوستانه و خانوادگی خود حریمی برای پوشش و برخورد خود قایل نیستند و از حضور ماهواره و فیلم‌های غیر اخلاقی در خانه خود ابایی ندارند در واقع بذر بزهکاری و انحراف را در ذهن و روان نوجوان خود می‌کارند.
* درگیری و اختلافات خانوادگی
ریشه بسیاری از ناسازگاری‌های نوجوانان را باید در منش و رفتار والدین آنها در دوره نخست کودکی جست، هنگامی که نوجوان با مسائل زندگی مواجه می‌شود، واکنش‌هایی نشان می‌دهد که منبع الهام آنها، واکنش‌های والدین او در چنین وضعیتی بوده است.
در این میان، رفتارها بیشتر از راه دیداری و تقلیدی آموخته می‌شود، مشاجره همیشگی پدر و مادر و اطرافیان، آثار شومی بر جای می‌گذارد.
در چنین وضعی نوجوان به دلیل نبود آرامش روانی به تحصیل و کار خود بی‌علاقه می‌شود و معمولاً نگران و پریشان به نظر می‌رسد، آثار این ناراحتی‌ها بعدها به صورت بزهکاری و ارتکاب جرم خود را نشان می‌دهد.
* طلاق
متأسفانه تعداد بسیار زیادی از بزهکاران نوجوان حاصل فرزندان طلاق هستند، تحقیقات فراوانی در این زمینه صورت گرفته است و در همه این تحقیقات رابطه بسیار زیاد و مستقیمی بین طلاق والدین و بزهکاری نوجوانان وجود دارد، کودکی که از نعمت دیدارها محروم است و پدر را نیز حامی خود نمی‌بیند، لحظه‌هایش را با نگرانی و ترس سپری می‌کند، او کاملاً احساس درماندگی و بی‌پناهی می‌کند و متأسفانه برای دوری از این احساس به دوستانی پناه می‌برد که عامل انحراف و بزهکاری او می‌شوند.
بعد دیگر خانواده، نقش و تأثیر مثبت آن در رفتار فرزندان است که می‌تواند در قالب اصول ذیل به ظهور برسد.
*نقش احترام به فرزندان
با فرزندتان معقول و منطقی رفتار کنید و الگوی مناسبی برای او باشید در این صورت او هم به شما احترام می‌گذارد، حتی مواقعی که با نظر شما مخالف باشد.
احترام گذاشتن به دیگران یک فرآیند اکتسابی است، بنابراین اگر به فرزندمان احترام بگذاریم آنها هم احترام گذاشتن را یاد می‌گیرند.
* روشن کردن ارزش‌ها و انتظارات برای فرزندان
سعی کنید در نشست‌های خانوادگی ارزش‌های اجتماعی و خانوادگی خود را با فرزندتان در میان بگذارید و همچنین انتظاراتی که از او به عنوان یک فرزند، یک دانش آموز، یک شهروند و ... دارید برای او روشن کنید و به او بگوئید که از او انتظار دارید، هنجارها و ارزش‌ها را رعایت کند.
* پرهیز از تنبیه بدنی
تنبیه به اعمالی گفته می‌شود که برای حذف یا کاهش رفتار از آن استفاده می‌شود و اکثر مردم هم با تنبیه موافق هستند، اما چیزی که مطرح است تنبیه بدنی است که باید به شدت از آن بپرهیزید.
تنبیه بدنی باعث می‌شود فرزندان عصیانگر، پرخاشگر و انتقام‌جو تربیت کنیم.
* جاری شدن تقوا و پرهیزگاری در خانواده به عنوان یک ارزش
با توجه به عدم نظارت و حضور مستمر والدین بر فرزندان، نیاز است که فرزندان مجهز به یک نیروی خود کنترلی گردند و تقوا و پرهیزگاری که منشأ درک حضور دائم خالق بر مخلوق است، باعث مصونیت فرزندان از انحراف و ارتکاب به گناه می‌شود.
* کمک به مستقل شدن فرزند
ایجاد محدودیت به فرزندان کمک می‌کند تا حس خودکنترلی را در خود ایجاد کند. همچنین تشویق به داشتن استقلال به ایجاد حس خود رهبری در او کمک می‌کند.
گاهی اوقات نیاز است برای پرورش حس استقلال و افزایش تاب‌آوری فرزندمان، آنها را با ناکامی‌هایی مواجه کنیم. وجود ناکامی‌ها و محرومیت‌ها در حد متعادل باعث می‌شود آنها برای رفع این ناکامی‌ها سعی و تلاش کنند و در نتیجه فرزندانی مستقل بار آیند.
===========================================
کامران میرزایی، رئیس زندان میناب و کارشناس ارشد اقدامات تامینی و تربیتی
===========================================
انتهای پیام/88004/ذ40/ژ1001
