به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، در منطقه آذربایجان و در دیار اردبیل یلدا حال و هوایی متفاوت دارد به طوری که در این شب به عنوان طولانی‌ترین شب سال که ریشه در تاریخ باستانی این سرزمین دارد و در حیات آریایی‌ها به نام شب زایش خورشید و تولد نور یاد می‌شود مردمان این سامان با کنار هم نشستن تا پاسی از شب چله‌داری کرده و به همنشینی همراه با مهر و مهربانی ادامه می‌دهند.
مردم اردبیل هندوانه چله موسوم به «چیله قارپزی» را در این شب می‌خورند و باور دارند که با خوردن این میوه در لرزشان تاثیر ندارد و در این شب مردم چله بزرگ را قسم می‌دهند که زیاد برایشان سخت نگیرد.
علاوه بر هندوانه، اردبیلی‌ها در این شب پرتقال، انار، آجیل و تخمه بوداده آفتابگردان فراهم می‌آورند و بر این اعتقاد دارند که خوردن هندوانه در این شب صولت و اثرگذاری سرما را در زمستان می‌کاهد که قبلا در اردبیل به جای هندوانه از ماست نیز استفاده می‌شده است.
انتخاب پرتقال و انار نیز از این روی بوده که رنگ این دو میوه به مانند رنگ خورشید به هنگام سپیده‌دم است و چون نشانی از مظهر نور و روشنایی و گرماست باید در شب یلدا خورده شود.
در دهه‌های نه‌چندان دور که خانه‌های پدری بسیار بزرگ و شامل اندرونی و بیرونی بود تمام فرزندان و نوه‌ها به خدمت پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها می‌رسیدند و یلدا آغاز و شروع قصه‌های پدربزرگ از شاهنامه فردوسی، حسین کرد شبستری، مختارنامه، کوراوغلی و ... بود و تا آخر زمستان در شب‌های جمعه این قصه‌ها برای نوه‌ها گفته می‌شد.
در این شب و به بهانه تبریک و شادباش این روز فرخنده برای نوعروسان و دختران نامزد از طرف خانواده داماد تنقلات همراه با میوه‌های رنگین و هندوانه شیرین که در کنار آن هدیه‌ای نیز برای عروس در نظر گرفته به خانه او فرستاده می‌شود تا در یک رسم شایسته دید و بازدیدی نیز صورت گرفته باشد.
برخی از مردم منطقه هنوز هم اعتقاد دارند که در شب یلدا حضرت خضر(ع) به همه خانواده‌ها سر می‌زند و قووت که مخلوطی از گندم برشته، تخم خربزه برشته، توت خشک و مقداری شکر با هم آسیاب شده است را تبرک می‌کند و دلیل آن نیز وجود جای قمچی(تازیانه) وی روی این ماه غذایی می‌باشد.
بر روی این اعتقاد پیشینیان اردبیل قووت را در مجمعه ریخته و آن را در گوشه‌ای از اتاق قرار می‌دهند و اعتقاد بر این است که سپیده‌دم پس از برخاستن از خواب جای تازیانه را روی آن خواهند دید.
برخی افراد جای تازیانه را کار بزرگتر‌های خانواده می‌دانستند اما عده‌ای اعتقاد دارند که این در واقع کار حضرت خضر بوده و علامت روی قووت جای تازیانه اوست.
زمستان در اردبیل از گذشته‌های دور به چله بزرگ از ابتدای دی تا 10 بهمن، چله کوچک از 10 بهمن تا 20 اسفند تقسیم شده است و سه روز مانده از چله کوچک اردبیلی‌ها به عید خضر نبی و الیاس نبی معتقد بودند و می‌گفتند این دو پیامبر الهی در این روزها آب حیات خوردند و زندگی جاوید یافتند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، در گذر زمان و پیچیده شدن زندگی بسیاری از آئین‌ها در حال فراموش شدن است و یا به کلی فراموش شده‌اند و فقط یادی از اسامی روزها به خصوص آن دوران در ذهن پیرمردها و پیرزن‌ها باقی مانده است.
ورود لوازم پرزرق و برق، سرگرمی‌های کاذب مانند رایانه، بازی‌های مختلف کامپیوتری، اینترنت، تلویزیون و تلفن همراه از دلایل اصلی کم‌رونق شدن بازار قصه‌ها و افسانه‌های شیرین و کهن است و مردم به تدریج بسیاری از افسانه‌ها و نامگذاری‌های روزها را به فراموشی سپرده‌اند.
ماشینی شدن زندگی هرچند از حجم کار مردم و زنان خانه‌دار کاسته اما همین تجملات به نوعی صمیمیت، آرامش و عواطف اعضای خانواده را تحت‌الشعاع قرار داده است.
حتی معدود مراسم مربوط به فصول سال از جمله شب یلدا که در دوران کنونی نامی از آنها باقی مانده است به شکل تشریفاتی برگزار می‌شود و هدف اصلی از برپایی آنها همان افزایش ارتباط معنوی و عاطفی، صله رحم، احترام به بزرگان و سالخوردگان است که تحت‌الشعاع تجملات ظاهری و خرید تنقلات و میوه‌های گرانبها قرار گرفته است.
به هر تقدیر یلدا نه از باب تولد خورشید بلکه بسیار از باب درازی و سیاهی وارد ادبیات شعر و غزل شده و در این باب اهل دل یلدا را فرصتی می‌دانند تا در پایان پائیز نفسی چاق کنند و با توانی پرمهر و محبت و آکنده از عشق به فرارسیدن بهار روزهای سرد زمستان را سپری کنند.
سایه گرانی بر سر بازار یلدا
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، در حالی که ایرانیان در پاسداشت یلدا سعی می‌کنند با فراهم کردن تنقلات و میوه‌های مختلف همنشینی مهربانانه‌ای را به جای آورند اما با سری که به بازار میوه و تنقلات و خشکبار زدیم متوجه شدیم که با افزایش چندین برابری قیمت این محصولات به مردم عرضه می‌شود.
هندوانه شب یلدا که در میدان تره‌بار اردبیل هزار و 500 تومان عرضه می‌شود در برخی از مغازه‌ها و دستفروش‌ها نیز به قیمت 2 هزار تا 2 هزار و 500 تومان نیز به فروش می‌رسد در حالی که تا چند ماه پیش هندوانه با قیمتی کمتر از هزار تومان به فروش می‌رسید که به نظر می‌رسد افزایش قیمت این محصول به خاطر یک شب برخی نارضایتی‌ها را نیز به دنبال داشته است.
اما قیمت انار، پرتقال و دیگر میوه‌های مورد نیاز مردم در این شب نیز حال و روزی بهتر از هندوانه ندارند چرا که گاه قیمت این میوه‌ها به دلیل نظارت‌های ضعیف چنان در این روزها بالا رفته که توان خرید را همچنان برای برخی‌ها از بین برده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، بازار آجیل و تنقلات نیز در این ایام گرم است و برخلاف آجیل شور نوروز اغلب برای شب یلدا آجیل شیرین به ویژه کشمش، عناب، انجیر، پسته، برگ زردآلو، توت خشک و بادام خام تهیه کرده که قیمت این تنقلات چنان گران شده و سرسام‌آور به نظر می‌رسد که عده‌ای با مشاهده قیمت‌های سر به فلک کشیده با ناامیدی تمام از کنار این بساط می‌گذرند و تنها به خرید تخمه آفتابگردان دلخوش کرده و سعی می‌کنند از تنقلات سنتی و دست‌ساز منزل مانند ذرت بوداده، گندم برشته، باقلای پخته شده و هویج و ... استفاده کنند.
---------------------------------
عادله جوادزاده ـ شهرام جباری
---------------------------------
انتهای پیام/62004/ح/چ3000
