به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، پرندگان مهاجر به دلیل موقعیت ویژه در زنجیره‌های غذایی نقش بسیار موثری در پایداری اکوسیستم دارند و به دلیل تغذیه از گیاهان و جانوران می‌توانند موجب تعادل بار آلی و رسوب‌گذاری طبیعی و تالاب‌ها شوند به طوری که اکنون یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مطلوب بودن و سلامت زیستگاه‌های تالابی وجود پرندگان مهاجر است.
پرندگان مهاجر علاوه بر نقش اکولوژیک تاثیر بسیار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تفریحی دارند و می‌توانند در بعضی مواقع یک تمدن را شکل دهند، وابستگی‌های شکلی جوامع همجوار اکوسیستم‌های تالابی نشان می‌دهد که پرندگان چگونه در تشکیل تمدن‌ها، تنوع زیستی و حیات وحش تاثیر داشته‌اند و هزاران کنایه، تعبیر و استعاره زبانی ایجاد شده از مفاهیم تنوع زیستی در گیلان نشان می‌دهد اکوسیستم‌ها بر فرهنگ و تمدن این مرز و بوم اثر گذاشته‌اند.
اکنون بالغ بر 300 گونه پرندگان وحشی و نیمه وحشی در گیلان وجود دارد و این امر ضرورت ایجاد بانک ژن پرندگان را نشان می‌دهد و برای آگاهی از وضعیت ایجاد بانک ژن پرندگان مصاحبه تفصیلی با محمود بهمنی رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان و دانشیار پژوهشی موسسه تحقیقات شیلات ایران انجام دادیم که ماحصل آن را در ذیل می‌خوانید.
* درباره تنوع پرندگان وحشی و نیمه وحشی در گیلان توضیح دهید؟
بهمنی: عمده گونه‌های وحشی و نیمه وحشی ماکیان شامل کبک، تعداد محدودی مرغ شاخدار، بلدرچین، غاز، اردک، خوتکا و قرقاول هستند و بلدرچین در سال‌های اخیر به صورت سیستم بسته پرورش می‌یابد و تولید اقتصادی دارد و بیشتر اصلاح شده و وارداتی است اما در مورد اردک وحشی با توجه به حمایت‌هایی که از طرف محیط زیست صورت می‌گیرد در منطقه شمال کشور در فصل‌های ویژه و به طور کنترل شده، اجازه شکار داده میشود.
*شکار بی‌رویه پرندگان وحشی چه تاثیری در بازار دارد؟
بهمنی: با توجه به شکارهای بی‌رویه که در سال‌های گذشته انجام شده، تمام پرندگان زیر حمایت سازمان حفاظت محیط زیست هستند و این موضوع موجب شده با وجود نرخ بالایی که گوشت پرندگان در بازار دارند، عرضه آن محدود و کم باشد ضمن اینکه بعضی از پرندگان مانند کبوتر علاوه بر استفاده به عنوان سرگرمی، از فضله آنان به عنوان کود در برخی از مناطق مرکزی ایران استفاده میشود.
*سالانه چه تعداد پرنده مهاجر وارد گیلان میشود؟
بهمنی: مهاجرت پرندگان سالانه با ورود موج سرما به تالاب‌ها و آبگیرهای استان آغاز میشود و مناطق زیر مدیریت تالابی گیلان را غوغای فریادهای پرندگان فرا می‌گیرد و این مناطق به دلیل امنیت مطلوب و غذای کافی آماده پذیرش بیش از یک میلیون پرنده هستند.
*چه گونه‌هایی از پرندگان به گیلان مهاجرت می‌کنند؟
بهمنی: رطوبت به فعالیت بسیار لایه‌های مختلف زنجیره‌های غذایی و مواد مغذی آب‌بندان‌ها کمک می‌کند و بستر مناسبی برای پذیرش پرندگان مهیا میشود و گونه‌های قوی فریادکش، غاز خاکستری، غاز پیشانی سفید، تنجه، آنقوت، اردک سرسبز، خوتکا، فیلوش، گیلار، نوک‌پهن، اردک بلوطی، اردک سرحنایی، باکلان بزرگ و انواع کشیم به تالاب‌های گیلان مهاجرت می‌کنند و ورود گونه‌های متنوع در پایان آذر ماه به اوج می‌رسد.
*بیشترین مهاجرت پرندگان به کدام تالاب‌های گیلان انجام میشود؟
بهمنی: بیشترین جمعیت پرندگان مهاجر در تالاب انزلی پناهگاه حیات وحش سرخانگل، پناهگاه حیات وحش سلکه و منطقه حفاظت شده سیاکیشم پارک ملی بوجاق، پناهگاه حیات وحش امیرکلایه لاهیجان شمارش شده است و بهترین ترکیب گونه‌ای پرندگان نیز متعلق به پارک ملی خشکی دریایی بوجاق است و همچنین خوتکا، اردک سرسبز، چنگر و باکلان بزرگ بیشترین مهاجرت را به استان دارند و این امر نشان دهنده امنیت و مدیریت صحیح بر مناطق 4گانه محیط زیست است.
*وضعیت مهاجرت پرندگان در جهان چگونه است؟
بهمنی: آمارهای جهانی نشان دهنده کاهش نسبی جمعیت پرندگان در جهان است و این امر ریشه در عدم مدیریت صحیح منابع، تغییرات شدید آب و هوا، اشتیاق شدید گروه‌های اجتماعی ذی‌نفع به شکار پرندگان دارد ضمن اینکه تغییرات آب و هوا از نگاه کارشناسان مهم‌ترین عامل کاهش مهاجرت‌ها محسوب میشود زیرا این تغییرات علاوه بر تخریب زیستگاه‌ها موجب تغییر الگوهای مهاجرت و افزایش رقابت غذایی بین پرندگان مهاجر و بومی شده و مجموعه عوامل مذکور برای بیشتر مردم ملموس و شناخته شده نیست.
*آیا تمهیداتی برای حفظ ذخایر پرندگان اندیشیده شده است؟
بهمنی: ایجاد بانک ژن گیاهی و جانوری یکی از مصوبات سفر هیئت دولت به گیلان بوده و از پروژه‌های مهر ماندگار محسوب میشود و 50 درصد این فعالیت تاکنون انجام شده و ساختمان بانک ژن قرقاول برای نخستین بار در کشور احداث شده و زیرساخت‌های آن فراهم شده است.
*ابعاد بانک ژن گیاهی و جانوری را بیشتر توضیح دهد؟
بهمنی: بانک ژن اسب کاسپین در گیلان وجود نداشت و فعالیتی برای آن صورت نمی‌گرفت اما اکنون این بانک در استان وجود دارد و در کنار آن نژاد گاو بومی را داریم و زیرساخت‌هایی برای این نژاد فراهم شده است و در بحث گیاهی نیز بانک ژن ارقام زیتون را داریم و بانک ژن فندق با 104 تیپ است و 67 ژنوتیپ آن برای نخستین بار برای مطالعات جلگه‌ای در سایت رودسر کشت شده و در بحث کلکسیون‌های باقی محصول خوج یا گلابی وحشی در ایستگاه لاهیجان موجود است.
*هدف از ایجاد بانک ژن گیاهی و جانوری چیست و برای آن چه میزان اعتبار در نظر گرفته شده است؟
بهمنی: بانک ژن از اجزای مختلف تشکیل شده و نخستین هدف از ایجاد بانک ژن گیاهی و جانوری حفظ ذخایر گیاهی و جانوری بوده زیرا حفظ ذخایر ژنتیکی در معرض خطر انقراض ضروری است و باید بانک ژن گیاهی و جانوری را با شرایط مناسب حفظ کنیم و آن را توسعه دهیم که حدود 60 میلیارد ریال برای آن در قالب طرح مهر ماندگار در نظر گرفته شده است.
انتهای پیام/و10
