ابراهیم فتح‌اللهی، در زمینه مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی ایرانی و چگونگی مواجهه با فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی فضای مجازی گفت‌وگوی مفصلی با خبرنگار فارس در ارومیه انجام داده است که مشروح آن در پی می‌آید.
*اصلی‌ترین مؤلفه‌هایی که به یک سبک زندگی اسلامی ایرانی تعین می‌بخشند، چه مؤلفه‌هایی هستند؟
دینداری و التزام عملی به قوانین دینی در کنار قانونگرایی و پایبندی به اصول حاکم در جامعه می‌تواند مؤلفه های اصلی زندگی اسلامی و ایرانی باشد دین اسلام به انسان نگاهی ماورای نژاد و ملیت و قوم دارد و تنها عامل برتری در اسلام تقوا و پرهیزکاری است؛ لذا ملیت زمانی که در کنار دین باشد موجب کمال است یعنی ایرانی بودن در کنار اسلامی بودن به فرد تشخص می‌دهد و او را متمایز می‌کند الگوی ایرانی اسلامی در همه حوزه های زندگی نیاز به تبیین و اطلاع رسانی دارد ضروری است با جمع آوری نظرات کارشناسان و بررسی ابعاد مختلف آن زوایای جدید این مقوله موشکافی شود.
*آیا می‌توان برای فضای مجازی ذات و ماهیتی خاص و ثابت قائل شد که ضرورتا رقم زننده آثار و نتایج خاصی خواهد بود و یا اینکه فضای مجازی صرفا ابزاری است که آینه افراد و محیطی است که آن را به کار می‌گیرند؟
فضای مجازی در دنیای ارتباطات کنونی که هر روز ابعاد آن وسیع‌تر و سریع‌تر در حال توسعه است تعاریف و نمودهای جدیدی پیدا کرده است و نمی‌توان برای آن ذات و ماهیتی خاص تعریف کرد چرا که به دلیل ابزار بودن رسانه برای انعکاس اخبار و عقاید و افکار و همچنین به دلیل ویژگی‌های عصر کنونی که به عصر ارتباطات مشهور است و پیشرفت‌های سریع نظام‌های ارتباطی در خصوص ماهیت واحد و خاص فضای مجازی اظهار نظر کردن سخت به نظر می‌رسد فضای مجازی که اکنون در دسترس کاربران اینترنتی قرار گرفته امکانی فراهم آورده که در هر لحظه و در مکانی امکان ارتباط گیری و استفاده از اطلاعات فراهم شده است و ضروری است تا مدل ایرانی و دینی آن تبیین شود تا ما بتوانیم از این ابزار برای رسیدن به اهداف و مقاصد نهضت بزرگ جهانی اسلام بهره ببریم.
*در صورتی که اینترنت را فقط یک ابزار می‌دانید وضعیت موجود و حاکم بر فضای مجازی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دنیای گسترده اینترنت در دست انسان یک ابزار است ابزاری برای رسیدن به اهداف و مقاصد از پیش تعیین شده و مهم این است که هدف‌گذاری و استفاده ما از این ابزار چه باشد به قول شهید آوینی هر گاه ابزار رسانه در خدمت تعالی بشر به کار گرفته شد هدف اصلی محقق شده است در داخل کشور نیز باید طرح و برنامه دقیقی برای استفاده بهینه از اطلاعات موجود در اینترنت و رسانه های مجازی برای بهره‌مندی در پژوهش‌ها و تحقیقات دانشگاهی اندیشیده شود و اینکه آمار جستجوی کاربران ایرانی برای استفاده مطالب علمی پایین است برای نظام اسلامی مناسب و شایسته نیست.
*در صورت منفی ارزیابی کردن شرایط موجود تا چه حد این شرایط را گریز ناپذیر می‌دانید و تا چه حد می‌توان به حاکم شدن فضایی متفاوت با فضای فعلی بر اینترنت امیدوار بود؟ به نظر شما چه عناصری از عناصر فضای مجازی قابل تغییر است؟
بخشی از اتفاقات حوزه اینترنت و فضای مجازی گریز ناپذیر است و آن هم به این مسئله برمی گردد که متأسفانه برخی مسایل از بیرون کشور هدایت و رهبری می‌شود و فضای مجازی نیز از جمله این مقولات است. یک بسیج سراسری از سوی کشورهای اسلامی می‌خواهد تا بتواند در این مورد وارد کار شود و بر علیه سیاست‌های متجاوزانه دشمنان دین و اسلام در حوزه اینترنت عکس‌العمل نشان دهد در داخل کشور نیز با حرکت‌های سلبی و چکشی هیچ گاه جواب نخواهیم گرفت. کار فرهنگی و فرهنگ‌سازی دقیق می‌تواند در بلند مدت شیوه های صحیح استفاده از اینترنت و فضای مجازی را در میان مردم و جوانان نهادینه کند اگر مفاهیم دینی و اصول انسانی بر روابط در حوزه اینترنت و فضای مجازی حاکم شود می‌توان امیدوار بود که شرایط فضای مجازی تغییر کند.
*در هر کدام از این حالات مؤلفه‌های اصلی سبک زندگی اسلامی و ایرانی، در مواجهه با فضای مجازی چه فرصت‌ها و تهدیدهایی را پیش روی خود می‌بینید؟ آیا فضای مجازی با ویژگی‌های برشمرده شده فرصت ویژه ای جهت تقویت سبک زندگی اسلامی و ایرانی پیش روی آن قرار می‌دهد؟
در مواجهه با فضای مجازی بزرگ‌ترین فرصت برای تببین و انتشار سبک زندگی اسلامی و ایرانی می‌تواند روی دهد به عبارتی همان هدف بزرگی که امام خمینی (ره) از همان ابتدای پیروزی انقلاب به دنبال آن بودند و آن شعار صدور انقلاب بود می‌تواند از همین امکان فضای مجازی به بزرگی دنیای ارتباطات روی دهد. تبلیغ شیوه‌ها و سبک زندگی اسلامی و ایرانی به راحتی و با کمترین هزینه می‌تواند از راه اینترنت روی دهد اگر مؤلفه های تأثیر گذار برای ایجاد سبک زندگی اسلامی و ایرانی مورد ترویج و تبلیغ قرار گیرند یک فرصت مغتنم برای نظام اسلامی پیش می‌آید ولی اگر چنین نشد و مؤلفه های غیر از این رایج شد و رسانه نیز در خدمت تخریب الگوی عملی دینی قرار گرفت بزرگ‌ترین آسیب و ضرر متوجه دنیای اسلام می‌شود به عبارتی اگر نمادهای غربی و سبک و شیوه های زندگی تمدن غیر دینی جای سبک زندگی اسلامی و ایرانی را گرفت آغاز سقوط و انحطاط جامعه است.
*با هر کدام از این فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی چگونه باید مواجه شد؟ چه پیشنهاداتی دارید و چه راهکارهایی را مفید می‌دانید؟
باید نخست همه آسیب‌های احتمالی فضای مجازی رصد شود. همان کاری که در مرکز رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد انجام می‌شود باید در سطحی وسیع‌تر در فضای مجازی رخ دهد، باید راهکاری جامع و عملی ارایه شود. فرهنگ‌سازی و نحوه استفاده صحیح از رسانه‌های اینترنتی باید از طریق همین مطبوعات آموزش داده شود ضروری است طرحی جامع در قانون مطبوعات و رسانه های مجازی گردآوری و تدوین شود تا بتوان با کمک آن نسخه ای واحد برای همه رسانه‌ها پیچید.
*به نظر شما تا چه حد مؤلفه های سبک زندگی اسلامی ایرانی در اینترنت تحقق یافته و عینیت خاص خود را پیدا کرده است؟ در واقع آیا ما توانسته ایم فضای تعاملی خاص خود را در اینترنت ایجاد کرده و آن را بومی سازی کنیم؟
کشور ما مصرف کننده کالای خارجی اینترنت است یعنی ما تولید کننده نیستیم و صرفا مصرف می‌کنیم و هیچ آموزشی نیز در نحوه استفاده از اینترنت در ابتدا به کاربران ما داده نشده است. حتی یک پژوهشگر دانشگاهی نیز برای انجام پژوهش خود نحوه استفاده صحیح از اینترنت را جایی یاد نمی‌گیرد و تجربی یاد می‌گیرد همین موضوع باعث شده تا آسیب‌های زیادی در استفاده از اینترنت به وجود آید برای بومی‌سازی امکانات اینترنت اخیرا شبکه ملی اطلاعات توسط وزارت ارتباطات راه اندازی شده که می‌تواند موثر باشد. ولی در حالت کلی توفیقات ما در این بخش کم است.
*آیا به وجود افقی پیش روی سبک زندگی اسلامی و ایرانی برای تأثیر گذاری در سطح جهانی از طریق فضای مجازی قائل هستید؟
آرمان بزرگ انقلاب اسلامی که همان نهضت جهانی اسلام گرایی در سراسر دنیاست و حکومت صالحان و مستضعفان، وعده قطعی الهی است و تحقق پذیر و بلا شک است و می‌تواند افق بسیار روشنی برای تبیین سبک زندگی اسلامی و ایرانی را ترسیم کند به عبارتی اگر آن آرمان بزرگ مورد هدف باشد و ایمان و اعتقاد به عملی شدن آن در وجود ما رسوخ کند می‌توان به ترویج شیوه زندگی دینی در جامعه جهانی امیدوار بود.
*در عصر کنونی که عصر بحران معنویت قلمداد می‌شود چه اقداماتی را می‌توان در زمینه ارایه معنویت اسلامی از طریق فضای مجازی انجام داد؟
از طریق دیپلماسی و ارتباطات سیاسی در سطح کشورهای اسلامی و بین‌الملل و انجام مراودات فرهنگی و ورزشی و رفت و آمدهای علمی و تحقیقاتی و امضای پروتکل‌های فرهنگی در حوزه ارتباطات و رسانه های تصویری و مجازی به خصوص راه اندازی خبرگزاری واحد اسلامی برای کشورهای عضو پروتکل، تشکیل انجمن‌ها و ngo های مردمی و تربیت خبرنگاران حرفه‌ای در این حوزه همه و همه می‌توانند زمینه و فضا را برای ترویج معنویت اسلامی در عصر بحران معنویت فراهم کند نخست باید زیر ساخت‌ها فراهم شود سپس از فضای به وجود آمده و امکانات ایجاد شده بهترین بهره را برای تبلیغ و ترویج معنویت دینی بکار برد. تربیت سفیران دینی و مبلغان نیز در این میان اهمیت دارد. توسعه ارتباطات سیاسی نیز می‌تواند بسیار کارساز باشد.
انتهای پیام/س10/ض1002
