به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، شهرستان سربیشه به مرکزیت شهر سربیشه با مساحتی معادل 8 هزار و 251 کیلومتر مربع در شرق ایران قرار دارد.
این شهرستان در حاشیه شمال شرقی دشت لوت و در جنوب شرقی شهرستان بیرجند و در محور بین‌المللی بیرجند زاهدان واقع شده است که از شمال و غرب به شهرستان بیرجند، از جنوب به شهرستان نهبندان و از شرق به کشور افغانستان متصل می‌شود.
سربیشه با کشور افغانستان حدود 110 کیلومتر مرز مشترک دارد و در فاصله 66 کیلومتری بیرجند مرکز استان خراسان‌جنوبی واقع شده است.
*پیشینه تاریخی سربیشه
در کتاب‌های تاریخی بهارستان، نزهه‌القلوب و معجم‌البلدان از سربیشه و مومن آباد و نهارجان اسم برده شده و مساجد و آثار قدیمی شهر مورد توجه سیاحان قرار گرفته است.
به نقل از مرحوم آیت‌الله آیتی در کتاب بهارستان، سربیشه شهری است قدیمی که قبل از اسلام مردم آن زرتشتی بوده‌اند.
در کتاب نزهه‌القلوب اثر حمدالله مستوفی آمده: ابوبکر علی بن الحسن قهستانی ممدوح سیتانی از این شهر بوده که در شمار علما و ادبای عصر سلطان محمود غزنوی به حساب می‌آمده است.
در مورد وجه تسمیه شهر سربیشه گفته شده چون زمین قسمت جنوب شهر، آبخیز و سرسبز بوده و شهر در مدخل این محل قرار داشته به آن سربیشه گفته‌اند.
اقوال دیگری نیز گفته شده از قبیل سردبیشه که به دلیل سردی هوا به این نام معروف بوده و به مرور زمان حرف"د" حذف شده است.
*مسجد جامع پخت متعلق به دوره قاجاریه
این مسجد در داخل روستای پخت در فاصله حدود 10 کیلومتری غرب سربیشه قرار دارد.
مهمترین عناصر معماری آن عبارت هستند از سر در ورودی، دالان، صحن مرکزی و شبستان، سر در ورودی دارای طاق جناغی است که عرض دهانه آن 310 سانتی متر است و پوشش سقف آن از نوع گنبدهای کم خیز است.
*باغ و عمارت مود متعلق دوره زندیه و قاجاریه
باغ و عمارت مود در شهر مود از توابع شهرستان سربیشه قرار دارد.
این بنا با مساحت 60 هزار و 270 مترمربع دارای یک حصار و بیست برج مدور است که با فاصله‌های مشخصی در حصار باغ قرار دارند، علاوه بر برج‌ها، یک خندق به عرض تقریبا ده متر دور تا دور حصار حفر شده و دفاع از قلعه را آسان‌تر می‌کرده است.
*روستای چنشت یکی از روستای هدف گردشگری
این روستا به دلیل ویژگی‌های فرهنگی هم چون پوشاک سنتی، غذاها، موسیقی سنتی، بازی‌ها، مراسمی هم چون ازدواج، تولد و مرگ بسیار شاخص و چشمگیر است. از همین رو جزو روستاهای جذاب منطقه به حساب می‌آید، از نقاط دیدنی و زیارتی روستا می‌توان به مزار سید حامد علوی، غار چنشت و غار چهل چاه اشاره کرد.
*غار چنشت
غار چنشت در ارتفاعات شمالی روستای چنشت از توابع شهرستان سربیشه قرار دارد، این غار حدود 60 متر طول دارد و بر اثر عوامل درونی زمین و وقوع زلزله ایجاد شده است. عبور از قسمت‌های مختلف آن گاه به سختی امکان‌پذیر است و فضاهایی نیز وجود دارد که ارتفاع آن‌ها به بیش از 10 متر می‌رسد.
*روستای شگفت‌انگیز ماخونیک
ماخونیک در جلگه‌ای به همین نام که متشکل از 12 روستا است قرار گرفته است.
ماخونیک بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین روستای این جلگه است و در 134 کیلومتری بیرجند مرکز استان و 78 کیلومتری سربیشه میان کوه‌ها و تپه‌ها محصور شده است در سرشماری صورت گرفته در سال 1385 جمعیت این روستا متشکل از 126 خانوار و 725 نفر بوده است.
*پیشینه
درباره پیشینه روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوب وجود ندارد ولی از شواهد چنین برمی‌آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و عشایر بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیک به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده‌اند وجود سنگ نگاره‌ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.
*مسکن
روستای ماخونیک از نظر بافت کلی، روستایی توده‌ای است که در دامنه کوه ماخونیک شکل گرفته است. سنگلاخ بودن و ناهمواری زمین، مسائل امنیتی، رابطه خویشاوندی و شرایط اقلیمی از عواملی هستند که سبب کوچک و مجتمع شدن روستا شده است.
خانه‌های روستا بعد خاصی نداشته و معمولا چهار گوش نیستند از نظر شرایط اقلیمی نیز با توجه به سرمای سخت زمستان و کمبود مصالح، خانه‌ها در دل زمین به طور فشرده در کنار یکدیگر ساخته شده‌اند که همه این موارد نشان‌دهنده ابتدایی‌ترین نوع سکونت در این روستا است.
مزارکاهی، قدمگاه حضرت ابوالفضل، مجتمع آب‌درمانی آب‌ترش و سد برکوه از دیگر اماکن تاریخی و مذهبی شهرستان سربیشه هستند.
----------------------------
گزارش از علی حسنی
-----------------------------
انتهای پیام/ح20/پ3003
