معاون پژوهشی جامعة المصطفی(ع) العالمیه در گفت‌وگو با فارس:
تولید اندیشه در علوم اسلامی نیازمند پژوهش است
خبرگزاری فارس: معاون پژوهشی جامعه المصطفی(ع) العالمیه گفت: تولید دانش و اندیشه و حتی نظریات جدید در حوزه علوم اسلامی، نیازمند توسعه فرهنگ پژوهش و پژوهشگری در این مجموعه‌هاست.
به گزارش خبرگزاری فارس از قم، از 22 تا 28 آذر ماه به نام هفته پژوهش نام‌گذاری شده است و هر ساله در این هفته برنامه‌های متعددی از سوی نهادها و ارگان‌های مختلف کشور و استان برای ترویج این مهم و به نمایش در آوردن دستاوردهای پژوهشی سال‌های گذشته برگزار میشود. صحبت از امر پژوهش وجوه مختلف و متفاوتی را شامل شده که در حوزه‌های مختلف کاربردی می‌شوند. یکی از این حوزه‌ها، مجموعه‌های حوزوی دانشگاهی مانند جامعة المصطفی(ص) العالمیه است که مطمئنا نمی‌توان منکر تاثیرگذاری روز افزون این نهاد در ترویج فرهنگ شیعی و اسلامی در جهان شد.
بی‌شک ترویج روح پژوهش در چنین مجموعه‌هایی از ملزومات انجام ماموریت‌ها وظایف آن است. به همین مناسبت گفت‌وگویی داشته‌ایم با حجت‌الاسلام محمد‌جعفر علمی، معاون پژوهشی جامعة المصطفی(ع) العالمیه در تبیین اهمیت این موضوع و راه‌های ترویج هر چه بیشتر روحیه پژوهشگری در میان طلاب و اثر گذاری آن در مسائل مهمی مانند اسلامی سازی علوم انسانی که به نظر خوانندگان محترم می‌رسد.
* فارس: نقش پژوهش در پیشبرد اهداف مجموعه‌هایی نظیر جامعة المصطفی(ص) العالمیه را چگونه میبینید؟
ـ جامعة المصطفی(ص) العالمیه به عنوان یک نهاد بین‌المللی، پاسخگویی به نیاز تشنگان زلال معارف الهی و ایجاد خیزش جدید در توسعه نظریه‌های اسلامی را سرلوحه مجاهدت‌های علمی خویش قرارداده است.
امروزه جامعة المصطفی(ص) العالمیه، به مثابه یک نهاد علمی، تحقق اهدافی مانند تربیت مجتهدان، پژوهشگران، مدرسان و مبلغان پارسا و متعهد را بر اساس نیازهای پیش‌روی دنیای معاصر پیگیری می‌کند. همچنین تبیین و تعمیق اندیشه قرآنی و گسترش نظریه‌های اسلامی و گسترش اسلام ناب محمدی(ص) مبتنی بر آموزه‌های اصیل اسلامی نیز از مهم‌ترین اهداف این مجموعه است که رابطه مستقیم با موضوع پژوهش و پژوهشگری در باب مسائل اسلامی و به ویژه در حوزه پاسخگویی به شبهات دینی دنیای معاصر دارد.
با نگاهی عمیق به این اهداف می‌توان به این مطلب رسید که نقش پژوهش در تحقق تمام این اهداف بی‌بدیل و غیرقابل چشم‌پوشی است. روی آوردن به کار پژوهشی از یک سو سبب تعمیق و توسعه موضوعاتی میشود که در طول روند آموزش به طلاب آموخته شده است و تربیت آموزشی طلاب را با پژوهش محوری تعمیق می‌کند و از سوی دیگر سبب باز شدن دریچههای جدیدی برای حرکت طلاب در مسیر گسترش آموزه‌های اصیل اسلامی میشود.
تاکید بر پژوهش و حرکت در این مسیر به صورت مداوم و ایجاد زیر ساخت‌های مورد نیاز برای این موضوع، میتواند در تولید دانش و اندیشه و حتی نظریات جدید در حوزه علوم اسلامی تاثیرگذار باشد.
* فارس: تا به امروز چه فعالیتهایی برای ترویج روحیه پژوهشگری در میان دانشپژوهان جامعة المصطفی(ص) العالمیه انجام شده است؟
ـ فعالیت‌های زیادی در جامعة المصطفی(ص) العالمیه برای ترویج روحیه پژوهشگری در میان طلاب و پژوهشگران این نهاد علمی تا امروز انجام شده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مواردی مانند برگزاری جشنواره‌های متعدد علمی پژوهشی مانند جشنواره شیخ طوسی، فراخوان مقاله برای برگزاری همایشهای تجلیل از شخصیتهای حوزوی غیرایرانی مانند علامه عبدالهادی الفضلی و علامه سید سعید اختر رضوی اشاره کرد.
همچنین برگزاری نشستهای علمی مختلف با موضوعات روز، حمایت از طلاب و هیئت علمی جامعة المصطفی به منظور چاپ و نشر آثار پژوهشی، حمایت از طرحهای پژوهشی طلاب و اساتید جامعة المصطفی(ص) و تشکیل انجمنها و تشکلهای علمی برای سازماندهی فعالیت‌های پژوهشی در جامعة المصطفی(ص) از دیگر فعالیت‌های انجام شده توسط این مجموعه است.
جامعة المصطفی(ص) العالمیه سعی می‌کند با حمایت از اساتید و پژوهشگران برای شرکت درهمایشهای ملی و بین‌المللی، تجهیز کتابخانههای صفوف مختلف، انعقاد قرارداد همکاریهای پژوهشی با سایر نهادهای علمی پژوهشی و انتشار نشریات متعدد با موضوعات مختلف در صفوف داخل و خارج جامعة المصطفی(ص) العالمیه به زبانهای مختلف، به حمایت مادی و معنوی از طلاب و دانش پژوهان این مجموعه در زمینه انجام پژوهش بپردازد.
* فارس: با توجه به فرارسیدن هفته پژوهش، در هفته پژوهش امسال به طور خاص، چه فعالیتهایی برای نیل به این اهداف انجام میشود؟
ـ برنامه‌هایی که در هفته پژوهش امسال و در راستای اهداف پژوهشی جامعة المصطفی پیش‌بینی شده است را می‌توان در پنج عنوان خلاصه کرد که تقدیر از اساتید و پژوهشگران برتر، برگزاری نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی در صفوف جامعة المصطفی(ص) العالمیه، گردهمایی محققان با هدف تبادل تجربیات پژوهشی و برگزاری کارگاههای روش تحقیق برای طلاب و دانش پژوهان، از جمله این برنامه‌هاست.
همچنین در این هفته جلسات مشترک پژوهشگران با مدیران و کارشناسان پژوهش با هدف هماندیشی و بررسی مسائل پژوهشی و ایجاد راهکارهای روزآمد و کارآمد ساختن این پژوهش‌ها برگزار خواهد شد.
* فارس: با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش در مجموعه حوزه علمیه و در میان طلاب، چه راه‌هایی برای ترویج روح پرسشگری در میان طلاب پیشنهاد میکنید؟
ـ نخستین گام برای ترویج روح پژوهشگری ایجاد باور عمومی در امر پژوهش است. طلاب باید به این باور برسند که پژوهش نه یک مسئله فرعی که یک ضرورت و اصل است و باید تلاش کرد نظام آموزشی به گونهای حرکت کند که طلاب را به این خود باوری برساند که میتوانند و باید در امر پژوهش قدم بردارند. طلاب باید بدانند که آموزش تنها مقدمه پژوهش است و حتی می‌توان گفت بدون پژوهش روند آموزشی نیز کامل نیست چرا که پیشرفت و کسب موفقیتها در گرو پشتوانه علمی و پژوهشی است.
طلاب ما باید این مطلب را بدانند که فقدان پژوهش عیب و نقص است تا این باور ایجاد نشود، نمی‌توان به حرکت در مسیر پژوهش امید داشت.
مسئله بعدی استفاده از ظرفیتهای نظام آموزشی حوزوی در ترویج روح پرسشگری است که از این میان می‌توان به مباحثه اشاره کرد که در نظام آموزشی حوزوی بر آن تاکید میشود. مباحثه علمی، ذهن طلبه را به تکاپوی علمی میاندازد. امروزه دانشگاه‌ها و مدارس ما به روش‌های کهنه غربی برای آموزش روی آوردهاند که این روش‌ها سبب از بین رفتن پرسشگری و روح جست‌وجو در آنها میشود از این رو امکان شکل‌گیری مسئله و سؤال در مباحثههای طلبگی بیشتر وجود دارد. مباحثه‌هایی که طلاب با هم با روش‌های سنتی انجام می‌دهند، روح پرسشگری را در آنها زنده کرده سبب دید نقادانه به مباحث علمی میشود که این دید، زمینه پژوهش‌ها و نظریه پردازی‌های مفید را به وجود می‌آورد.
از سوی دیگر نهادهای متولی پژوهش باید از پژوهشگران برای ارائه دستاوردهای پژوهشی، آنان را در قالب‌های مختلف و از آن‌جمله سمینارها، کرسی‌های نظریه‌پردازی و چاپ و نشر محصولات پژوهشی حمایت کنند. آنچه پژوهشگران را به تلاش وامیدارد، کشش درونی آنها به دانشپژوهی و پرده برداشتن از چهره واقعیت است. با فراهم کردن امکان نشر آثار پژوهشی پژوهشگران، انگیزه آنها برای دست زدن به پژوهش مضاعف خواهد شد و از سوی دیگر زمینه‌ساز یک گفت‌وگو و تعامل علمی در سطح نخبگان در اشکال مختلف و از آن جمله نقد و بررسی این آرا میشود که این خود موجب تکامل نظریه‌های علمی خواهد بود.
* فارس: یکی از مطالبات مقام معظم رهبری از نخبگان عرصه فکر و اندیشه کشور، تحول در علوم انسانی است که امروز در دانشگاه‌ها تدریس میشود و به طور خاص نیز واژه اسلامی سازی علوم انسانی در این زمینه توسط ایشان به‌کار برده میشود؛ از نظر جنابعالی پژوهشگری در مجموعه‌های حوزوی و دانشگاهی چه نقشی میتواند در اسلامی سازی علوم انسانی ایفا کند؟
ـ منظور از اسلامی کردن علوم انسانی بر اساس یک تعریف این است که این علوم را بر اساس مبانی و اصول اسلامی پی ریزی کنیم و آنچه می‌توان از کتاب و سنت در این علوم به کاربرد استخراج کنیم.
آنچه امروز با نام علوم اجتماعی و انسانی شناخته میشود بر اساس مبانی فرهنگ غرب است به این معنا که مبانی معرفت شناختی، انسان شناختی و هستی شناختی این علوم براساس دیدگاه مادیگرا تدوین شده است.
با توجه به نکته فوق باید به این مسئله توجه کنیم که این مبانی در طرح مسائل و موضوعات علوم انسانی مؤثر بوده است پس باید در این مسیر گام برداریم که در گام اول نسبت به این مبانی و اصول براساس دیدگاه اسلامی بازنگری شود و از ظرفیتهایی که در منابع اسلامی در این مسیر وجود دارد بهره گیریم تا بدین وسیله در راستای بومی‌سازی علوم انسانی و اسلامی سازی آن حرکت کنیم.
با توجه به آنچه گفته شد نقش پژوهش در تمام این مراحل، اساسی و غیرقابل جایگزین است. پژوهش و آثار پژوهشی عمیق و پرحوصله میتواند در تغییر این مبانی براساس منابع اسلامی راهگشا باشد. با توجه به پیچیدگی اسلامی سازی علوم انسانی نیاز به پروژههای پژوهشی بیش از هر موضوع دیگری احساس میشود. ضمن آنکه بیان این نکته ضروری است که با توجه به گستردگی کار در این موضوع باید از پژوهشهای گروهی و استفاده از توان پژوهشی اساتید و پژوهشگران برجسته به‌ویژه در مجموعه‌های حوزوی دانشگاهی، بهره گرفت تا بتوان به نتیجه بخش بودن کار امیدوار بود.
===============
گفت‌وگو از زینب آخوندی
===============
انتهای پیام/ج10
