به گزارش خبرگزاری فارس از گرگان، انرژی نقش اساسی و محوری در اقتصاد دنیا داشته و عامل مهمی در توسعه جوامع بشری به شمار می‌آید. اساسی‌ترین عامل توسعه و ترقی بشر در هر صنعتی از جمله کشاورزی با بکارگیری درست و به‌جا انرژی است.
سوخت‌های فسیلی در کنار اثرات منفی زیست محیطی با افول روبرو بوده و کشورهای پیشرفته درصد استفاده از انواع انرژی تجدیدپذیر جایگزین انرژی‌های خورشیدی، بادی، زمین گرمایی، زیست توده و غیره هستند.
خبرنگار خبرگزاری فارس گفت‌وگویی با «مصطفی قارزی» مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان فناوران پایدار انرژی یاشار یکی از کارآفرینان نمونه گلستانی فعالیت‌های چشمگیری در زمینه انرژی تجدیدپذیر انجام داده که با هم می‌خوانیم.
فارس: در ابتدا به طور کامل خودتان را معرفی کنید:
قارزی: مصطفی قارزی متولد ۱۳۷۵ از شهرستان گنبدکاووس استان گلستان، موسس و مدیرعامل شرکت دانش بنیان‌فناوران پایدار انرژی یاشار (به اختصار گروه فناور پایا) هستم.
دوره کارشناسی خودم را در دانشگاه منابع طبیعی گرگان و مقطع کارشناسی ارشد را در دانشگاه تهران رشته مهندسی مکانیک بیوسیستم گرایش انرژی‌های تجدیدپذیر گذرانده و با توجه به معدل «الف» و رتبه اول در رشته تحصیلی، به عنوان استعداد درخشان مقطع دکترای تخصصی (phD) این رشته در دانشگاه تهران دعوت به مصاحبه شدم.
فارس: این طرح را از کی و به چه شکل آغاز کردید؟
قارزی: با همکاری سازنده و لطف استاد عزیزم دکتر اکبر عرب‌حسینی عضو هیأت علمی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، خانم زکیه غلامی همکار و همسر همراه، مهندس مهدی پاکچی همکلاسی، دوست و همکارم تیمی علمی و تحقیقاتی اما پروژه محور تشکیل دادیم.
این تیم در سال ۱۳۹۹ با توجه به سابقه اجرایی و علمی خود پس از ثبت یک شرکت فناور با موضوع تحقیق توسعه و بهینه‌سازی سیستم‌های مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر، موفق به اخذ مجوز دانش‌بنیان برای یکی از محصولات محوری خود از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شد.
در حال حاضر این مجموعه اولین و تنها مرکز دانش‌بنیان تحقیق، توسعه و بهینه‌سازی سیستم‌های مبتنی بر انرژی‌های نو و تجدیدپذیر در گلستان است.
فارس: شرکت دانش‌بنیان فناور پایا چه موفقیت‌هایی کسب کرده است؟
قارزی: با توجه به تحقیقات مرز دانش انجام شده و دستیابی به فناورهای نوین در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر (به ویژه فتوولتائیک خورشیدی) توسط این مجموعه، بنده به همراه تیم خود در سال ۱۴۰۰ از سوی رئیس ستاد پژوهش و فناوری و استاندار گلستان به عنوان فناور برتر استان انتخاب و معرفی شد.
شرکت دانش‌بنیان فناوران پایدار انرژی یاشار در همین مدت محدود از زمان تاسیس، در طرح‌ریزی، پژوهش و اجرای بسیاری از پروژه‌های استانی، ملی و حتی بین‌المللی مشارکت و همکاری داشته است.
دفتر مرکزی مجموعه در خیابان شهید بهشتی، مرکز رشد دانشگاه منابع طبیعی گرگان قرار دارد و شعبه دیگری از شرکت در شهر تهران واقع است، این گروه فناور تاکنون چهارپایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکترای تخصصی(phD) در دانشگاه‌های تهران و گرگان را با تعریف موضوع مرتبط با محصول دانش‌بنیان و محوریت مجموعه تحت پوشش و حمایت‌های مادی و علمی خود قرار داده است.
همچنین یک پروژه جایگزین خدمت زیر نظر بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را برای سرباز نخبه فناور براساس محوریت فعالیت مجموعه و محصول دانش‌بنیان تعریف و با موفقیت به پایان رسانده است.
فارس: در مورد طرح و چگونگی شروع فعالیت خود توضیحاتی دهید؟
قارزی: محصول و طرح دانش‌بنیان اولیه ارائه شده از این مجموعه «سامانه فتوولتائیک خورشیدی بهینه شده با به کارگیری فناوری نانو و لنزفرنل» بود که از سال ۹۶ ایده اولیه آن شکل گرفت و طراحی و ساخت آن آغاز شد.
این سیستم در سال ۹۹ با شماره ۱۰۱۵۷۷ ثبت اختراع شد و به عنوان یک محصول دانش‌بنیان از سوی معاونت علمی و فناوری معرفی و مورد تایید قرار گرفت.
سیستم خورشیدی پیشنهادی به صورت منفعل و همزمان، تابش خورشید را روی ماژول فتوولتائیک متمرکز و دمای آن را کاهش می دهد که سبب افزایش عملکرد الکتریکی آن در مقایسه با ماژول‌های فتولتائیک متداول بدون متمرکزکننده و مکانسیم خنک‌کاری می‌شود.
این طرح سال‌های بعد توسط تیم تحقیق و توسعه شرکت از نظر علمی و فنی ارتقاءیافته و نخستین نمونه صنعتی آن در سال ۱۴۰۰ تحت عنوان نخستین نیروگاه فتوولتائیک - حرارت خورشیدی متمرکز(CPV/T) مبتنی بر فناوری نانو در کشور در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به بهره‌برداری رسید.
شایان ذکر است که این سامانه ترکیبی خورشیدی براساس محصول دانش‌بنیان و بهبودیافته این گروه تحقیقاتی ایجاد شده که برای نخستین بار در کشور و حتی خاورمیانه در آن به طور همزمان از مواد تغییر فازدهنده مبتنی بر نانو ذرات (Nano-PCM) به منظور مدیریت دمای ماژول فتوولتائیک و بازتاب‌دهنده‌های سهموی مرکب با هدف تمرکز بیشتر تابش خورشید روی ماژول استفاده می‌شود.
بکارگیری این فناوری دانش‌بنیان و جدید در احداث نیروگاه‌های خورشیدی به ویژه در مناطقی با اقلیم گرم و روزهای آفتابی نه چندان زیاد نظیر استان گلستان، علاوه بر استحصال و ذخیره انرژی حرارت خورشیدی (گرمایش برای آب حداقل تا ۷۶ درجه سلسیوس) می‌تواند عمر مفید سیستم را افزایش داده و تا ۲۳ درصد انرژی الکتریکی بیشتری نسبت به سیستم‌های فتوولتائیک متداول تولید کند.
فارس: چرا اجرای این طرح با اهمیت است؟
قارزی: با توجه به شرایط تابش و اقلیم کشور ایران، نیاز است تا در جهت بهینه‌سازی سامانه‌های انرژی پایدار و بهره‌مندی ترکیبی از آنها اقدامات موثری انجام شود.
از آنجایی که انرژی‌های تجدیدپذیری نظیر انرژی خورشید منبعی رقیق از انرژی هستند، نیاز است به منظور دستیابی به قابلیت‌های بالاتر، سامانه‌های بهره‌برداری از آنها بهینه شود و حتی به صورت ترکیبی در آید که در این راستا شرکت دانش‌بنیان فناوران پایدار انرژی یاشار با ارائه سیستم‌های ترکیبی فتوولتائیک- حرارتی متمرکز شده و مجهز به مکانیزم خنک کاری و نیروگاه‌های فتوولتائیک خورشیدی شناور (FloatingPV) یکی از پیشتازان این عرصه است.
همانطور که اشاره شد دمای عملیاتی سطح ماژول و میزان شدت تابش نور بر روی سطح آن، دو پارامتر مهم هستند که بر عملکرد ماژول فتوولتائیک و بهینه‌سازی آنها تاثیر قابل توجه دارد.
از این رو در طرح حاضر برای اولین بار از یک PCM نوآورانه با در نظر گرفتن کانال‌های جریان آب در دل آن مسئولیت کاهش و کنترل دمای ماژول های فتوولتائیک را بر عهده دارد.
متمرکزکننده‌های سهموی مرکب این سیستم به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با توجه به فصل سال، نسبت تمرکز (CR) روی ماژول فتوولتائیک را بتوان در محدوده مجاز یک تا ۳/۷ تغییر داد.
تولید و بهبود راندمان سیستم‌های خورشیدی با تکنیک‌های زیستی یک گام به جلو برای کاهش انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای در چرخه حیات (LifeCycle) است، فناوری نانو نیز پتانسیلی بالا در این بهبود کارایی دارد و ما به دلیل هزینه‌های بالا تاکنون در مقیاس عملیاتی و صنعتی مورد استفاده قرار نگرفته بود.
اما اکنون طرح حاضر با بهره‌گیری از نانو فناوری اقتصادی شده به عنوان یک نمونه صنعتی و تجاری دانش‌بنیان توانسته است جایگاه خود را در کشور و فضای بین‌الملل پیدا کند.
فارس: این پروژه چه نیازهایی از جامعه را برطرف می‌کند؟
قارزی: ۱- توسعه بکارگیری و ارتقاء تولید سالانه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور در مقایسه با تولید جهانی انرژی از منابع تجدیدپذیر
۲-کاهش وابستگی به واردات تجهیزات مورد نیاز برای ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی تجدیدپذیر
۳- افزایش کارایی و طول عمر نیروگاه‌های فتوولتائیک خورشیدی با توجه به پتانسیل تابشی بالا اقلیم کشور
۴- کمک به ارزآوری با کاهش واردات و ظرفیت بالای صادرات محصول دانش‌بنیان پیشنهادی
فارس: چقدر تاکنون برای این طرح هزینه کردید و این در طرح در حال حاضر در چه مرحله‌ای است؟
قارزی: عمده هزینه‌های مالی انجام شده برای این طرح مربوط به مسائل آزمایشگاهی و پژوهشی در بهترین دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور برای دستیابی به مناسب‌ترین ساختار و کارایی از آن بوده که دیگر در تولید انبوه با آن درگیر نخواهیم بود.
با عرض پوزش با توجه به اصل مالکیت فکری و مسؤولیت‌های سازمانی از ارائه قیمت و هزینه ریالی معذورم.
از طرفی برای هر پروژه پیشنهادی طراحی منحصر به فردی با توجه به اقلیم و شرایط محیطی نیاز بوده که قیمت نیز بر همان اساس تعیین خواهد شد.
سامانه موردنظر اکنون به‌طور نمونه اولیه صنعتی ساخته شده و خروجی آن با ارائه مقالات معتبر علمی تایید شده است.
در حال حاضر آماده همکاری به عنوان بخش R&D با تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران برای راه‌اندازی خط تولید و لایسنس کردن این فناوری هستیم.
فارس: نیاز کشور به این پروژه چقدر است و شما تامین‌کننده چه بخشی از این نیاز هستید؟
قارزی: بیشتر این سوال در بخش‌های قبل پاسخ داده شده و نکته مهم این است که ما تولیدکننده ماژول‌های فتوولتائیک نیستیم و در واقع تولیدکننده فناورهایی هستیم که به ارتقاء سطح عملکرد و طول عمر آنها در اقلیم‌های مختلف کمک می‌کند تا مشتری با قابلیت اطمینان بیشتری در پروژه‌های نیروگاهی تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کند.
امر با توجه به شرایط اقتصادی و بحران انرژی الکتریکی سال‌های اخیر برای کشور بسیار حیاتی بوده و مستلزم توجه بیشتر مسئولان مرتبط است.
فارس: آیا برای اجرای طرح شما زیرساخت‌های لازم در کشور و استان گلستان فراهم است؟
قارزی: قبل از پاسخ به این سوال اجازه دهید دو دیدگاه متفاوت را نسبت به شرکت‌های دانش‌بنیان خدمت شما بیان کنم.
برخی شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی هستند و در کنار دانشی که تولید کرده‌اند با سرمایه‌گذاری زمانی و مالی بیشتر خط تولید محصول خود را نیز راه‌اندازی کرده‌اند. در واقع دو مسیر تولید دانش یا فناوری و تولید محصول دانش‌بنیان یا فناورانه را به صورت موازی پیش می‌برند که اتفاقا خیلی هم خوب است.
اما برخی دیگر از شرکت‌های دانش‌بنیان صرفا متمرکز بر تولید دانش و فناوری هستند. این شرکت‌ها اغلب با توجه به اینکه بحث تولید و بازار فروش را یک تجربه و تخصص جدا از موضوع تولید دانش و فناوری می‌دانند ترجیح می‌دهند که زمان خود را صرف ارتقاء و بهبود کیفیت فناوری یا نمونه اولیه محصول خود کنند تا تولید.
چنین شرکت‌های دانش‌بنیانی یک فناوری جدید را با بهره‌گیری از پتانسیل داخلی کشور و روابط خارجی خود متولد کرده، تاییدهای فنی و علمی آن را اخذ کرده و آن را تا مرحله تولید نمونه اولیه صنعتی پیش می‌برند.
در اینجا با توجه به دیدگاه خود، برای صرفه‌جویی در زمان این نمونه اولیه و فناوری را در قالب یک قرارداد و یا لایسنس به یک تولیدکننده و یا سرمایه‌گذار می‌سپارند.
با این نگرش شرکت هدف فناورانه بعدی خود را دنبال می‌کند و از سویی دیگر به عنوان بخش R&D خط تولید یک سرمایه‌گذار دیگر را نیز در داخل کشور با محصول خود به روز کرده است.
مجموعه دانش‌بنیان فناوران پایدار انرژی یاشار سیاست دوم را در نظر گرفته و به عنوان یک مرکز تحقیق، توسعه و بهینه‌سازی سیستم‌های مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر در دل دانشگاه فعالیت می‌کند.
در واقع این مجموعه حلقه ارتباطی بین دانشگاه و صنعت است و به همین منظور گام در مسیر بکارگیری توانایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و تعریف پایان‌نامه‌ها و رساله‌های پروژه محور و محصول محور برای آنها برداشته است.
از این رو از طرفی سبب بسترسازی برای اشتغال آینده قشر فرهیخته تحصیل کرده شده و از طرف دیگر به تعریف موَضوعات کاربردی و مفید برای صنعت و جامعه در دانشگاه کمک می‌کند.
تعداد تولیدکنندگان تجهیزات خورشیدی در کشور بسیار محدود بوده و مجموعه برای تولید و اجرای طرح پیشنهادی کاملا حاضر به همکاری با تولیدکنندگان داخلی کشور است، کما اینکه شرکت پیشنهاداتی نیز برای تجاری‌سازی و تولید این طرح‌های فناورانه دریافت کرده که در مرحله بررسی است.
در حال حاضر استان گلستان زیرساختی برای تولید انبوه نداشته مگر اینکه پس از ارائه این گفت و گو نظر سرمایه‌گذاران استانی جلب شود.
فارس: مشابه و یا طرح شما در داخل و یا خارج کشور وجود دارد؟
قارزی: این طرح با مشخصات ارائه‌شده نمونه داخلی و خارجی ندارد و به همین دلیل پتانسیل تجاری‌سازی و تولید انبوه آن در داخل و خارج از کشور با یک سرمایه‌گذاری مناسب و آماده‌سازی بازار وجود دارد.
البته طرح دیگر شرکت یعنی فتوولتائیک شناور با توجه به مزایایی نظیر عدم اشغال عراضی، خنک شدن و افزایش راندمان ماژول‌های فتوولتائیک بر روی سطح آب و کاهش تبخیر سطحی منابع آب شیرین تا ۷۴ درصد، اخیرا در کشورهای نظیر انگلستان، سنگاپور و غیره به مرحله اجرا و بهره‌برداری رسیده است.
این گروه فناور پیرو سیاست اجرای پروژه‌ها و فناوری بار اول در کشور، برای نخستین بار در راستای بومی‌سازی این فناوری نوظهور گام برداشته و امکان پوشش سطح منابع آب‌شیرین مانند آب‌بندان‌ها، سدها و غیره با آن وجود دارد. لازم به ذکر است که شرکت تاکنون چند قرارداد پژوهشی و اجرایی در این زمینه با سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی منعقد کرده است.
فارس: مشکلات اجرای این طرح را بیان کنید؟
قارزی: نیاز است سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان تجهیزات خورشیدی و تجدیدپذیر در بخش‌های خصوصی و دولتی به چنین فناوری‌های مرز دانش بومی شده، توجه کنند.
بروکراسی اداری، عدم شفافیت و اعتماد به جوانان صاحب ایده و عدم پاسخگویی مناسب برخی سازمان‌ها به ویژه در بخش دولتی به مانعی در جهت تجاری‌سازی و اجرای صنعتی این فناوری دانش‌بنیان تبدیل شده است.
تا جایی که برخی اوقات قرارداد منعقد شده اما به دلیل مانع‌تراشی‌‌های مختلف نظیر شرایط اقتصادی جامعه و غیره پرداختی برای پیشرفت پروژه صورت نمی‌گیرد.
امید است که با توجه به تاکیدات شعار سال در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ برای رفع موانع تولید و تولید دانش‌بنیان این مسائل از پیش‌روی جوانان خلاق و صاحب ایده که تمام مراحل قانونی و اداری را طی کردند برداشته شود.
فارس: در پایان اگر صحبت خاصی دارید بفرمایید؟
قارزی: با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه دشمن و نیاز کشور به تولید داخلی، دیده می‌شود برخی از مسئولان و یا صاحب‌نظران عزیز اغلب فناوران و شرکت‌های دانش‌بنیان را تشویق به تولیدکننده شدن می‌کنند و یا در برخی موارد جزیی اگر شرکتی نخواهد شخصا فناوری خود را تولید انبوه کند حمایتی از وی نمی‌شود.
دیدگاه شخصی بنده و هییت مدیره گروه فناور ما این است که شرکتی که هم دانش‌بنیان باشد و هم تولیدکننده آن محصول در مقیاس بالا خیلی خوب است اما نیاز نیست همه شرکت‌های دانش‌بنیان حتما تولیدکننده باشند.
برخی مواقع تمرکز بر تولید یک دانش و یا فناوری با کیفیت بالا اهمیت بیشتری دارد تا اینکه یک تیم تحقیقاتی قوی انرژی خود را تقسیم کرده و وارد فاز تولید هم شود.
نیاز است برای حل این مسئله تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران در کنار شرکت‌های تولیدکننده دانش و فناوری قرار گرفته تا در کنار ارتقاء کیفیت خط تولید خود به تجاری‌سازی یک محصول فناورانه و جدید که نتیجه تلاش تحقیقاتی چندساله یک شرکت دانش‌بنیان دیگر است، کمک کنند.
با توجه به اینکه تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری‌های مربوط اغلب در بخش دولتی و یا زیر نظر نهادهای مشخصی انجام می‌شود با یک برنامه‌ریزی مدون توسط مسئولان، امکان تجاری‌سازی فناوری‌های این حوزه بهتر مهیا می‌شود.
در پایان از خبرگزاری فارس گلستان به خاطر تهیه این گزارش با بنده و مجموعه فناوران پایدار انرژی یاشار به عنوان یک شرکت دانش‌بنیان صمیمانه سپاسگزارم.
انتهای پیام/۲۳۰۷/س
