به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، در حاشیه برگزاری همایش سیما و منظر شهری با رویکرد فرهنگی ـ تاریخی در استان قزوین با عباس ظاهری رئیس شورای شهر قزوین به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
به اعتقاد شما ترویج و ایجاد سیمای شهری با المان‌ها و نمادهای معماری اسلامی تا چه اندازه در ترغیب شهروندان به ارزش‌های دینی مؤثر است؟
عوامل مختلفی در تربیت انسان و جامعه تأثیرگذار است که می‌تواند در هدایت انسان و جامعه به سمت ارزش‌ها و یا انحراف به سمت ضدارزش‌ها نقش مهمی ایفا کند.
یکی از این عوامل، عامل محیطی است که انسان در آن ساکن است و محیط هر انسانی نیز می‌تواند سرشار از المان‌ها و نمادهای گوناگون باشد که هر یک از آنها بیانگر هویت و فرهنگ خاصی است.
هر یک از نمادهای به کار گرفته شده در سطح شهر بر اساس ماهیت و هویتی که دارد، می‌تواند به نوبه خود روی شهروندان تأثیرگذار باشد، به عنوان نمونه نمادی که بیانگر تعهد و ایجاد مسئولیت است، قطع یقین اثرات مثبتی در این زمینه به شهروندان القا می‌کند.
استفاده از المان‌ها و نمادها در هر جامعه‌ای باید بر اساس مطالعات دقیق و نیازسنجی صورت گیرد، زیرا نمادهای به کار رفته در هر جامعه باید با فرهنگ و شرایط ساکنان آن جامعه مطابقت داشته باشد.
ممکن است یک نماد واحد در یک جامعه همخوانی بیشتر داشته و اثرگذاری 70 درصدی داشته باشد، اما همان نماد در جامعه دیگری حداکثر 30 درصد مؤثر واقع شود.
در واقع می‌توان گفت میزان تأثیرگذاری هر نماد در جوامع مختلف بستگی به تعریفی دارد که مردم آن جامعه از نماد مورد نظر دارند و نمی‌توان مدعی شد که تأثیرگذاری نمادها با افزایش تعداد آن نسبت مستقیم دارد.
برای افزایش اثربخشی نمادها و المان‌هایی که در سطح شهر اجرا می‌شود، پس از بررسی لازم باید پیوست فرهنگی برای آنها در نظر گرفته شود که ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی در آن پیوست لحاظ شده باشد.
مهم‌ترین شاخصه‌های منظر و سیمای شهر تاریخی ـ اسلامی شامل چه ویژگی‌هایی است؟
با توجه به اینکه در زمان ورود به هر شهری نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند، ظاهر شهر است می‌توان گفت نخستین ویژگی یک شهر اسلامی ویژگی ظاهری آن است که بیشتر از بقیه موارد ظهور پیدا کرده و در معرض دید عموم قرار دارد.
رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص تأثیرگذاری معماری و نمای ساخت و سازها تأکید کرده‌اند که این ساخت و سازها باید به گونه‌ای ساخته شود که تحقق سبک زندگی اسلامی راحت‌تر امکان‌پذیر باشد.
اگر در وهله نخست ظاهر یک شهر بر اساس معیارها و معماری اسلامی ساخته شود، در نخستین برخورد نمونه‌ی یک شهر اسلامی را القا می‌کند.
به عنوان نمونه در معماری گذشته به ویژه در شهر قزوین در قسمت‌های جنوب شهر قزوین تعدد مساجد و حسینیه‌ها و دسترسی آسان ساکنان به این اماکن را شاهد هستیم.
این موارد نشان می‌دهد که وجود مساجد که یکی از نمادهای معماری اسلامی است در گذشته بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفته است.
ویژگی مهم دیگر نحوه برخورد و رفتار مردم در یک شهر اسلامی است که در الگو بودن یک شهر به عنوان شهر اسلامی نقش زیادی دارد.
در یک شهر اسلامی رفتار و برخورد شهروندان با یکدیگر بر اساس آموزه‌های دینی و منطبق بر منطق است.
در مجموع می‌توان گفت سیمای یک شهر اسلامی باید با آثاری از تاریخ اسلام و منظرش نیز با تعاریفی که مردم با آن سیما، اسلام و شهر اسلامی را می‌شناسند، تطابق داشته باشد.
نهاد شورای شهر تا چه اندازه می‌تواند در سوق دادن توسعه شهر با ویژگی‌های معماری اسلامی مؤثر باشد؟
گرچه در سال‌های اخیر به ویژه در سال جاری با برگزاری اجلاس سران کشورهای مسلمان در قزوین در راستای احیای معماری اسلامی در شهرهای اسلامی جهان گام مثبتی برداشته شده، اما تاکنون تعریف دقیق و واضحی از معماری اسلامی ارائه نشده است.
اعضای شورای اسلامی شهر قزوین بر استفاده هرچه بیشتر از نمادها و معماری اسلامی تأکید دارند، اما با توجه به اینکه در این زمینه اختیار تام نداشته و دخالتی در طراحی و تدوین طرح ندارند، آن گونه که تمایل دارند قادر به اظهار نظر در این زمینه نیستند.
از لحاظ قانونی وظیفه اصلی شورای اسلامی نظارت بر حسن اجرای طرح‌ها و اجرای آنها بر اساس آنچه که طراحی شده است تا این طرح‌ها باکیفیت اجرا شود.
البته در شرایطی که ضروری بوده اعضای شورا سعی کرده‌اند، اظهارنظر کنند و منافع شهروندان را در نظر بگیرند، اما با توجه به اینکه جایگاه قانونی در این زمینه ندارند به عنوان نماینده مردم ورود پیدا می‌کنند.
با توجه به اینکه اخیراً تصویب اولیه طرح تفصیلی به شورای شهر واگذار شده این شرایط برای شورا فراهم شده که طرح تفصیلی را به گونه‌ای تصویب کند که تأثیر خاص خود را در جایگاه اسلامی، معماری اسلامی و مواردی از این قبیل داشته باشد.
به اعتقاد شما تلفیق معماری مدرن و شهر مدرن با مظاهر معماری اسلامی امکان‌پذیر است و به نظر شما معماران و شهرسازان به چه نحوی باید از مظاهر و معماری فرهنگی اسلامی در ساخت شهر مدرن بهره ببرند؟
اگر به عمق اسلام پی ببریم، در می‌یابیم که دیدگاه اسلام دیدگاهی مدرن و به‌روز است و نمی‌توانیم تفاوتی بین دیدگاه اسلامی و دیدگاه مدرن قائل شویم، زیرا نگاه اسلام در تمام ابعاد همراه با کیفیت و معنای خاصی است که انسان را به سمت پیشرفت روزافزون سوق می‌دهد.
وقتی در روایات اسلامی بیان شده که هر کس که دو روز از زندگیش با هم مساوی باشد، مغبون است؛ نشان‌دهنده مدرن بودن و به‌روز بودن دیدگاه اسلام است.
بنابراین با بررسی و مطالعه دقیق در زمینه معماری اسلامی به این نتیجه می‌رسیم که معماری اسلامی نیاز به تلفیق ندارد، منتهی از آنجا که اسلام تأکید کرده که علم را در هر شرایطی بیاموزید، اگر شاهد کسب تجربه‌ای جدید از کشور و جامعه دیگری بودیم سعی کنیم از تجربیات آن بهره‌مند شویم.
این امر را تلفیق معماری اسلامی با معماری مدرن نمی‌دانم، بلکه معتقدم علمی است که باید از علم روز که توسط انسان‌ها کسب می‌شود، بهره‌مند شد منتهی معماری اسلامی را باید توسط معماری مدرن بروز و ظهور داد.
معماران و طراحان شهری باید تلاش کنند در زمینه معماری اسلامی بیشتر مطالعه کرده و از تجربیات گذشتگان در این زمینه بهره‌مند شوند.
قطع یقین کسی که برای نخستین‌بار بحث معماری اسلامی را مطرح کرده و نمادهایی را برای آن در نظر گرفته احساس کرده که این نمادها با الگوهای اسلامی همخوانی دارد، بنابراین طراحان و مهندسان امروز باید از آن بهره‌مند شوند.
به اعتقاد شما برگزاری این همایش تا چه اندازه می‌تواند در تبیین این موضوع تأثیرگذار باشد و آیا برگزاری چنین همایش‌هایی برای ترویج معماری اسلامی و مفهوم شهر اسلامی کافی است؟
مسلماً برگزاری همایش به تنهایی کافی نیست و عوامل مختلفی می‌تواند در رسیدن به هدفی که تعریف شده تأثیرگذار باشد.
در این شرایط که استفاده از الگوهای اسلامی در معماری شهرها مدنظر است، همان گونه که المان‌ها می‌تواند تأثیرگذار باشد برگزاری همایش نیز مؤثر است.
در همایش فرصتی فراهم شده تا تجربه و مطالعات چندین ساله افرادی که در آن همایش حضور دارند، منتقل شود، بنابراین همه افرادی که در همایش حضور دارند، اعم از مسئولان امر و یا مخاطبان که شهروندان هستند، باید سعی کنند حداکثر استفاده را از برگزاری همایش ببرند.
به اعتقاد شما اخلاق اسلامی چگونه می‌تواند در بهبود کیفیت معماری و شهرسازی تأثیر مطلوب برجای بگذارد؟
حاصل تمام اقداماتی که در یک شهر برای رسیدن به شهر اسلامی محقق می‌شود، اخلاق اسلامی است.
پیامبر اکرم (ص) هدف از بعثت خود را مکارم اخلاق معرفی می‌کند و می‌فرماید فلسفه بعثت من این است که مکارم اخلاق را به اتمام برسانم.
هدف نهایی در شهر اسلامی نیز پیاده کردن اخلاق اسلامی در آن شهر است، بنابراین اگر اخلاق اسلامی با تمام ابعادی که وجود دارد در یک شهر حاکم باشد، اجرای بسیاری از پروژه‌ها و طرح‌ها در آن شهر آسان‌تر محقق می‌شود.
همچنین وجود اخلاق اسلامی موجب می‌شود تمام طرح‌هایی که در یک شهر اسلامی به مرحله اجرا در می‌آید، روح معنوی پیدا کند.
انتهای پیام/77010/ب40/پو3002
