به گزارش خبرگزاری فارس از بندرعباس، هرمزگان یکی از استان‌های است که به عقیده بسیاری از کارشناسان، روند صعودی خود در مبحث آموزش‌های عالی و توسعه آن را با شیبی قابل توجه به ویژه در دهه اخیر آغاز و ادامه داده است.
در این میان سهم دانشگاه هرمزگان به عنوان دانشگاهی مادر برجسته‌تر از سایر مراکز آموزش عالی بوده است.
احمد نوحه‌گر رئیس دانشگاه هرمزگان که سال‌هاست ریاست این دانشگاه را به عهده دارد، در گفت‌وگویی تفضیلی با فارس از این روند صحبت میکند.
فارس: این روزها شاهد ارائه تعدادی رشته جدیدالتاسیس در دانشگاه هرمزگان هستیم. لطفا در خصوص ضرورت ایجاد این رشته‌ها، در این بازه زمانی کوتاه کمی توضیح دهید.
نوحه‌گر: باید بپذیریم استان هرمزگان به صورت تاریخی دچار نوعی فقر در آموزش عالی بوده است به طوری که این استان نسبت به سایر استان‌های هم‌قطار خود که البته استان‌های برخورداری هم نبوده‌اند از نظر آموزش عالی عقب بوده است.
ما معتقدیم توسعه درون زاست و کم کاری در همین منطقه صورت گرفته بود. تا زمانی که از درون نیاز به توسعه احساس نشود فاکتورهای بیرونی کم اثر و به تدریج حذف می‌شوند.
اما این تفکر اتفاق افتاد و احساس شد استان هرمزگان باید از نظر سطح آموزش عالی خود را به سطح باقی نقاط کشور برساند.
با توجه به عمر 27 ساله آموزش عالی در استان امروز باید از سطح بالاتری برخوردار می‌بودیم. ایجاد رشته‌های جدید احساس وظیفه‌ایست که دانشگاه در برابر این عقب ماندگی تاریخی میکند.
فارس: تصور می‌کنید تا چه حد موفق به جبران این عقب ماندگی تاریخی شده‌اید؟
نوحه‌گر: تا حدی این مسئله جبران شده. اکنون در استان هرمزگان حدود 90 هزار دانشجو در حال تحصیل هستند. این تعداد دانشجو در استانی با جمعیت حدود یک و نیم میلیون نفر، جهت جبران این عقب ماندگی است.
در سال 1364 که نخستین دانشگاه در استان تا سپس شد، جمعیت استان نصف جمعیت امروز بود و به نسبت این جمعیت از نظر تعداد دانشجو بسیار فقیر بوده‌ایم. اما در این 27 سال تلاش از نظر پذیرش دانشجو به آن استاندارد کشوری نزدیک شده‌ایم.
فارس: این روند پذیرش دانشجو به کیفت آموزش لطمه نمی‌زند؟
نوحه‌گر: روسا تمام دانشگاه‌های استان هرمزگان توسعه آموزش عالی را تنها با تمرکز بر کیفیت آموزش مدنظر قرار می‌دهند. استان هرمزگان تا سال 90 دانشجوی تحصیلات تکمیلی به آن معنایی که باید باشد نداشت.
در دو سال و نیم اخیر است که ما توسعه تحصیلات تکمیلی داریم. دانشگاه هرمزگان از سال 87 تازه به سمت راه‌اندازی دوره‌های کارشناسی ارشد حرکت کرد. امروز بیش از 60 رشته کارشناسی ارشد در این دانشگاه راه‌اندازی شده. یک مقایسه کوچک با دانشگاه‌های دیگر کشور نشان می‌دهد ما هنوز به توسعه بیشتر نیاز داریم.
دانشگاهی مثل سمنان از نظر سن تاسیس یک سال از دانشگاه هرمزگان جوان‌تر است اما از نظر توسعه تحصیلات تکمیلی حداقل 10 گام از ما جلوتر است. دانشگاه هرمزگان هیچ‌گاه توسعه را به قیمت از دست دادن کیفیت انجام نداده است.
دانشگاه سمنان بعد از گذشت چهار سال پس از تاسیس اقدام به پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد کرد در مقایسه دانشگاه هرمزگان که از سال 70 تاسیس شده است در سال 87 دانشجوی کارشناسی ارشد را پذیرش کرده است. این دانشگاه با تکیه بر حفظ کیفیت از سال 87 در خصوص توسعه تحصیلات تکمیلی فکر کرده است.
فارس: علت این تاخیر چه می‌تواند باشد؟
نوحه‌گر: نکته‌ای که باید در نظر گرفته شود مسئله مدیریت است. این دانشگاه در طی 15 سال حدود هفت رئیس عوض کرده است. دوره مدیریتی برخی از این مدیران به شش ماه هم نرسیده است.
بدیهی است که بسیاری از برنامه نیمه رها شده است. اما مدیریت جدید با برنامه‌ریزی 10 ساله کار خود را شروع کرده است و بحث توسعه تحصیلات تکمیلی و کیفیت آن را در رئوس کار خود قرار داده است.
نتیجه این سیاست این است که قریب به 30 درصد جمعیت دانشجویان هرمزگان در مقطع فوق لیسانس مشغول تحصیل هستند.
این نکته قابل توجه است که طبق برنامه پنجم توسعه ما موظف بودیم تا سه سال دیگر به این میزان دست پیدا کنیم اما این توفیق امروز حاصل شده و اکنون تلاش می‌کنیم مطابق با چشم انداز 20 ساله این میزان دانشجو به 45 درصد برسد.
فارس: جهت مسئله کیفی سازی سطح آموزش این دانشجویان چه برنامه‌هایی دارید؟
نوحه‌گر: جهت کیفیت سطح آموزش در کل استان، دانشگاه هرمزگان به عنوان دانشگاه مادر خود را موظف می‌داند. این دانشگاه تلاش میکند نیروی مورد نیاز سایر دانشگاه‌های استان را تربیت کند.
اکنون 30 رشته دکتری در دانشگاه هرمزگان راه‌اندازی شده این در حالی است که تا سال 90 در استان دانشجوی دکتری نداشتیم.
فارس: فکر می‌کنید استان ظرفیت اشتغال برای این همه فارغ التحصیل را داشته باشد؟
نوحه‌گر: تمام رشته‌های راه اندازی شده بر اساس سند آمایش آموزش عالی بوده است. یعنی بر اساس پتانسیل‌ها و نیازهای استان این رشته‌ها اقدام به جذب دانشجو کرده‌اند.
ما معتقدیم توسعه همه جانبه استان در گرو توسعه آموزش عالی است و اگر به آموزش عالی بی توجه باشیم هر نوع توسعه دیگری لجام گسیخته خواهد بود. بنابر این دانشگاه هرمزگان در تمام مباحث اشتغال در استان سعی به راه‌اندازی رشته علمی مرتبط کرده است.
به طور مثال پتانسیل دریا در این استان وجود دارد و دانشگاه رشته‌های شیلات، زیست دریا، فیزیک دریا، اقیانوس شناسی و شیمی دریا را راه اندازی کرده است و واضح است برای توسعه علمی دریا بسیار موثر است.
پتاسیل دیگر استان که دانشگاه به آن توجه داشته کشاورزی است در همین راستا دانشگاه هرمزگان در رشته‌های آبیاری و زراعت در سطح کارشناسی و در رشته‌های فیزیولوژی برداشت، بیابان زدایی، آبخیزداری و رشته‌های مربوط به باغبانی در سطح کارشناسی ارشد اقدام به پذیرش دانشجو کرده و حتی در علوم باغبانی شش رشته در سطح دکتری راه‌اندازی شده است.
جاذبه‌های استان هرمزگان، این استان را در شمار استان‌های پر پتانسیل در جذب توریست قرار داده است و دانشگاه هرمزگان جز نخستین دانشگاه‌ها در سطح کشور است که رشته اکو توریسم را راه‌اندازی کرده است.
همچنین راه‌اندازی رشته‌هایی مانند سنجش از راه دور و آمایش سرزمین نیز با توجه به وجود این پتانسیل راه‌اندازی شده است.
با حضور صنایع بزرگی مثل فولاد، آلومینیوم، پتروشیمی و ... این استان یکی از استان‌های صنعتی کشور است، از همین رو رشته‌هایی مانند صنایع مکانیک عمران و برق در این دانشگاه راه‌اندازی شده است.
استان ما قلب تجارت در منطقه است و ضرورت ایجاد رشته‌های حسابداری و مدیریت‌های دولتی، گمرک، صنعتی، بازرگانی و اجرایی به خوبی احساس می‌شود. برخی از رشته‌های این دانشگاه مانند زبان و ادبیات فارسی، مشاوره، الهیات و ... رشته‌هایی عمومی هستند که قاعدتا در هر استانی مورد نیاز است.
با این همه پتانسیل و وسعت کار در منطقه ما فقط توانسته‌ایم حدود 40 درصد نیروی علمی مورد نیاز را تربیت کنیم. یعنی اگر صنایع خود را متعهد کنند از نیروهای آموزش آموخته همین استان استفاده کنند باز هم جای خالی بسیاری داریم.
اگر صنایع متعهد به جذب همه این نیروهای کیفی و علمی شوند نیروی علمی بیکار در استان نخواهیم داشت.
فارس: شما عقیده دارید صنعت در بحث جذب نیروهای علمی دانش آموخته در استان کم کاری میکند؟
نوحه‌گر: اگر تمام نیروهای دانشگاهی استان جذب بازار کار شوند هنوز هم صنایع تشنه نیروی دانشگاهی‌اند. اگر جذب این نیروها صورت نمی‌گیرند این صنایع هستند که باید پاسخگو باشند.
بحث مهم دیگر کمک صنایع به دانشگا هاست. باید باز تعریفی از ارتباط صنعت و دانشگاه صورت بگیرد و ارتباط متقابلی بین این دو برقرار شود. یعنی همان‌گونه که دانشگاه‌ها نیاز صنایع را در جهت نو کردن و مجهز کردن به علم روز مرتفع می‌سازند صنایع نیز برای برخورداری از این خدمات باید نیازهای دانشگاه را مرتفع سازد.
واضح است که بودجه‌های دولتی محدود‌اند اما برای جبران این محدودیت در قانون برنامه سه درصد از درآمد دستگاه‌ها به بحث پژوهش اختصاص یافته است.
در این استان سالانه بیش از 50 میلیارد تومان گردش مالی صورت می‌گیرد که سه درصد کل آن رقم قابل توجهی است اگر این رقم در جهت بهسازی امر پژوهش مانند تجهیز آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و پروژه‌های کلان پژوهشی هزینه شود بخش زیادی از نیازها برطرف می‌شود.
فارس: تاکنون از صنایع جذب سرمایه داشته‌اید؟
نوحه‌گر: بله. دانشگاه هرمزگان طی سه سال گذشته تنها دو و نیم میلیارد تومان با دستگاه‌های مختلف و صنایع قرارداد منعقد کرده است. این مبلغ در سه سال در مقابل نیازهای پژوهشی دانشگاه بسیار ناچیز است، اما جای خوشحالی دارد که این حرکت اتفاق افتاده است و امیدواریم با فرهنگسازی شاهد رشد اینگونه رفتارها باشیم.
فارس: دانشگاه هرمزگان تاکنون چه محصول علمی پژو هشی داشته؟
نوحه‌گر: در سال‌های 91 تا 92 حدود 400 مقاله علمی پژوهشی و یک‌هزار مقاله کنفرانسی سمیناری که در سمینارهای داخلی و خارجی ارائه شده‌اند داشته‌ایم.
تعداد یاد شده به غیر از 100 تا 150 مقاله ISI است که در مجلات خارجی به چاپ رسیده است.
این آمار نشان می‌دهد دانشگاه هرمزگان جهش بلندی در تولیدات پژوهشی داشته است. اما قدم مهم‌تر تبدیل این تولید دانش (مقالات) به فن‌آوری است.
دانشگاه هرمزگان سعی میکند در گام نخست آموزش را تقویت کند و در گام بعدی مسئله تقویت پژوهش مدنظر است که منجر به تولیدات علمی می‌شود.
در آخرین قدم بحث فن آوری است که تبدیل به ثروت می‌شود و بدیهی است که هر چه تولید ثروت افزون‌تر باشد قدرت ملی بالاتر می‌رود.
فارس: لطفا بگویید چه اقدام عملی برای رسیدن به این چشم انداز صورت گرفته است؟
نوحه‌گر: در بحث تولید فن آوری راه اندازی پارک علم و فن آوری صورت گرفته است که می‌تواند با صنعت ارتباط برقرار کند. در این ارتباط دانشگاه تولیدات با کیفیت را در اختیار صنعت قرار می‌دهد و صنعت نیز باید تولیدات دانشگاه را مدنظر قرار دهد.
هنگامی که ما از نظر علمی مسلح باشیم از نظر قدرت داخلی و مسائل دیگر نیز قوی خواهیم بود. مطابق سند 20 ساله چشم انداز توسعه تا سال 1404 باید قدرت اول علمی و فن‌آوری در منطقه باشیم ما 12 سال زودتر این برتری علمی را به دست آورده‌ایم و 12 سال باقی مانده را صرف تبدیل این تولیدات علمی به فن آوری می‌کنیم.
امروز ایران از نظر تولیدات علمی در رتبه بندی‌های جهانی در مقام پانزدهم تا شانزدهم قرار گرفته است و در منطقه خاورمیانه موفق شده است ترکیه را پشت سر بگذارد.
فارس: برای 12 سال آینده برنامه از پیش تعیین شده (در استان هرمزگان) در باب این امر دارید؟
نوحه‌گر: در این مبحث با جذب هیئت علمی قدم اول برداشته شده است. چرا که پیشبرد تولیداتی که اشاره شده است باید بر دوش قشری علمی باشد.
اکنون در حدود 220 عضو هیئت علمی به صورت فعال در دانشگاه حضور دارند که تا کمتر از سه سال آینده یعنی تا پایان برنامه پنج ساله توسعه این تعداد بنا به ضرورت به حدود 350 نفر می‌رسد.
حدود 100 نفر از بورسیه استفاده می‌کنند که هر ماه به طور متوسط پنج نفر از افراد فعال مسلح به علم روز به دانشگاه اضافه می‌شوند. با این روند تا پایان برنامه پنج ساله این دانشگاه در منطقه جنوب کشور به دانشگاه درجه یک تبدیل می‌شود.
فارس: دانشگاه هرمزگان با این روندی که شرح دادید در چه مواردی نیازمند تقویت بیشتر است؟
نوحه‌گر: ما نباید خود را گول بزنیم. ما در خیلی جاها مانند فن آوری‌های نوین هنوز ضعف داریم که با پیگیری‌های در حال انجام به زودی دانشکده فن آوری‌های نوین هم در دانشگاه هرمزگان راه اندازی می‌شود. در حال حاضر دانشگاه هرمزگان پنج دانشکده فعال دارد و این مژده را می‌دهیم که با توجه با نیازهای استان تا پایان همین سال پنج دانشکده دیگر هم اضافه شود.
مجوز اولیه دانشکده‌های علوم طبیعی، مدیریت، روانشناسی و مشاوره خانواده و هنرهای زیبا اخذ شده است. باید یادآور شوم در نظام جمهوری اسلامی توجه ویژه‌ای به بحث دانشگاه شده است. پیش از انقلاب در این استان اصلا دانشگاه نداشتیم ولی امروز صحبت از تبدیل پژوهش به فن آوری در دانشگاه‌های همین استان است.
انتهای پیام/2310/ی40/پ3003
