فرهاد یزدان‌دوست در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در کاشان اظهار داشت: توسعه پایدار طبق هدف‌گذاری سران برای هزاره سوم بر پایه «اقتصاد»، «محیط زیست» و «کشاورزی» تعریف شده است و «آب» به عنوان نقطه اتکای منابع طبیعی، جان‌مایه این پایداری است.
وی افزود: آب یکی از محوری‌ترین پارامترهای توسعه است و برای شهری مانند کاشان که از پتانسیل‌های توسعه‌ای فراوانی برخوردار بوده و دارای فرهنگ و تمدن غنی و تاریخی 7 هزار ساله است باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
*آبرسانی سیار 20 روستای کاشان برای اثبات بحران آب در این منطقه کافی است
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی تأکید کرد: وقتی عنوان می‌شود برای تأمین آب شرب بیش از 20 روستای کاشان با تانکر آبرسانی صورت می‌گیرد به این معنی است که منطقه از مرز بحران گذشته و برای اثبات این امر نیاز به شاخص دیگری نداریم و باید آغاز به تغییر کنیم.
یزدان‌پرست با بیان این که باید واژه مدیریت را در عمل باز تعریف کنیم عنوان کرد: با وجود آنکه در کشوری زندگی می‌کنیم که از 13 اقلیم شناخته شده دنیا، 11 گونه را در خود جای داده و در عرض دو ساعت می‌توان از اسکی در شمال تا شنا در جنوب را تجربه کرد ولی با مدیریت نادرست، فرصت‌ها تبدیل به تهدید شده و زمینه ایجاد مشکلات جدید را به وجود می آورد.
وی اضافه کرد: در کشوری با این تعداد اقلیم و قابلیت‌های فراوان توسعه‌ای، مدیریت متناسب و به هم پیوسته منابع آب یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
*بحران آب یک معضل جهانی است تنها به ایران اختصاص ندارد
مدیر سابق مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری یونسکو با اشاره به ادعای پروفسور کردوانی مبنی بر این که تا 20 سال آینده زندگی در قم و کاشان با مشکلات جدی مواجه خواهد بود افزود: نقش بسزای پروفسور کردوانی در پررنگ کردن فاجعه زیست‌محیطی پیش روی اینگونه مناطق غیر قابل انکار است ولی این امر منوط به کشور ایران نیست و مواردی از این دست در کشورهای توسعه‌یافته نیز به چشم می‌خورد.
یزدان‌دوست خاطرنشان کرد: پیشروی دریاچه نمک در سالکت‌سیتی آمریکا به مانند دریاچه ارومیه باعث مهاجرت مردم آن منطقه شده و در انگلستان نیز با وجودی که این کشور را به عنوان یک منطقه پرباران می‌شناسیم ولی در برخی نقاط دچار بحران شده و مدیران شهری در صدد انتقال آب بین حوزه‌ای از غرب به شرق کشور برآمده‌اند.
*تبلیغات اصلاح روش‌های آبیاری در واقعیت کارآمد نبوده است
عضو کمیته آب‌شناسی کمیسیون ملی یونسکو در ایران، بخش کشاورزی را به عنوان بزرگترین بهره‌بردار آب از منابع زیرزمینی دانست و تصریح کرد: تبلیغات زیادی مبنی بر اصلاح روش‌های آبیاری و کاهش مصرف آب در این حوزه صورت گرفته ولی این امر با واقعیت موجود فاصله بسیار زیادی داشته و پیامدهای آن که به بهانه اصلاح روش‌های آبیاری صورت گرفته توسعه‌های بدون ضابطه و نظارت را بر مشکلات بی‌شمار این حوزه اضافه کرده است.
*کاهش سطح زیر کشت محصول تا یک سوم
یزدان‌دوست اصلاح الگوی کشت را راهکار مغفول این بخش دانست و گفت: به عنوان نمونه یک نوع تخم خیار وجود دارد که 70 کیلو محصول از آن برداشت می‌شود ولی در اصفهان از تخم خیار تنها 2.6 کیلو برداشت صورت می‌گیرد بنابراین این یک تفاوت فاحش است و زمان آن رسیده که با سیاست‌گذاری اصولی، درست و اجرای متناسب با آن تکلیف کشاورزی را برای همیشه معلوم کنیم.
وی، عدم تنوع محصول در یک منطقه را به عنوان معضل دیگر این بخش برشمرد و افزود: سطح زیر کشت محصول در کاشان به یک‌هزار و 200 تا یک هزار و 300 هکتار یعنی یک سوم شرایط موجود کاهش پیدا کرده است.
*دلیل اصرار کشاورزان به کاشت محصولات پرهزینه مشخص نیست
به گفته وی، در صورتی که به کشت محصولات برنددار منطقه اهتمام ورزیده شود آنگاه هم از منابع آب و خاک و ... حراست به عمل آمده است و هم به طور قطع و یقین با ارزش افزوده که این محصولات به همراه خود می‌آورند عایدی اقتصادی بیشتری نصیب کشاورز منطقه می‌شوند.
این استاد دانشگاه محصولات معروف منطقه کاشان را گل و صیفی‌جات ذکر کرد و گفت: مشخص نیست متولیان و کشاورزان کاشانی چه تأکیدی دارند تا گوجه، خربزه و بادمجان و محصولاتی از این دست را با صرف هزینه‌های بسیار و هدر دادن منابع کشت کنند در صورتی که می‌توانند با قیمت مناسب‌تر و کیفیت بهتر از دیگر مناطق کشور تهیه کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی اذعان داشت: بر کسی پوشیده نیست که کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی به یک سوم در شرایط موجود ممکن است یک سری معضلات اجتماعی و سیاسی در سطح منطقه ایجاد کند.
*گندم نمونه‌ای از عدم کارایی فشار برای تولید محصول کشاورزی
یزدان‌دوست افزود: باید این اجماع حاصل شود که وقتی سخن از کشاورزی به میان می‌آوریم منظورمان این نیست که کاشان را به قطب کشاورزی تبدیل کرده‌ایم چراکه با این تفکر باعث نابودی منطقه می‌شویم.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: اگر فشاری که روی تولید محصولات کشاورزی اعمال می‌شود راهکار مناسبی برای این بخش بود نباید در فاصله کوتاهی از خودکفایی گندم به صورت مجدد به واردات این محصولات استراتژیک نیاز پیدا می‌کردیم.
وی با تأکید بر لزوم هدایت در عرصه کشاورزی با تمرکز روی محصولاتی که می‌تواند ارزش افزوده بهتری داشته باشد بیان داشت: بر این اساس بقیه محصولات و مایحتاج باید از دیگر مناطق تهیه شود البته مشروط بر این که این روند باعث کاهش سطح زیر کشت و به تبع آن پایین آمدن قابل توجه مصرف آب از منابع زیرزمینی شود.
*مدیریت منابع آب در کشاورزی نابودی کاشان و قم را حداقل 20 سال به تأخیر می‌اندازد
یزدان‌دوست تصریح کرد: اگر این اقدامات صورت گیرد پیش‌بینی‌ها مبنی بر نابودی شهرهای کاشان و قم تا 20 سال آینده به 40 سال یا بیشتر به تأخیر افتاده و فرصت بیشتری برای زندگی اهالی این دیار تمدن‌خیز در شهر خود ایجاد می‌شود.
*تصویب قوانین غیرکارشناسی در حوزه کشاورزی آفت مدیریت منابع
رئیس سابق هیئت‌مدیره انجمن هیدرولیک ایران، تصویب قوانین غیرکارشناسی در حوزه کشاورزی را یکی دیگر از آفت‌های این حوزه دانست و گفت: در همین خشکسالی‌های چند سال پیش قانونی تصویب شد که شبکه‌های مدرن باید به دولت هزینه پرداخت کنند و شبکه‌های سنتی از این امر معاف هستند، نتیجه آن شد که کشاورزان یک شبه با تخریب شبکه‌های مدرن آن را تبدیل به شبکه‌های سنتی کردند.
وی افزود: چنانچه در تصویب قوانین، مشکلات ریشه‌ای مورد نگرش قرار گرفته و حلاجی شوند و از تصمیم‌گیری‌های سطحی پرهیز کنیم از بسیاری از معضلات مبتلابه این عرصه جلوگیری به عمل می‌آید.
*غلبه بر مشکل بحران آب در منطقه کاشان کار یک مجموعه نیست
مدیر سابق مرکز منطقه‌ای مدیریت شهری یونسکو همکاری بین بخشی متولیان آب در شهرستان را مهم‌ترین راهکار مقابله با بحران آب منطقه ذکر و تصریح کرد: شرکت آب و فاضلاب کاشان اقدامات خوبی از نظر نرم‌افزاری در راستای رفع بحران آب صورت داده و دوراندیشی‌های لازم را برای برون‌رفت از وضعیت موجود را در دستور کار قرار داده است.
یزدان‌دوست با تأکید بر اینکه غلبه بر مشکل بحران آب در منطقه کاشان کار یک مجموعه نیست تصریح کرد: متأسفانه نگاه دیگر بخش‌ها به آب به عنوان متاعی مفروض است در صورتی که آب یک ارزش ذاتی داشته و به خودی خود قابل توجه است.
وی با تأکید بر ارزش ذاتی آب گفت: در ابتدای دهه 60 در مجلس شورای اسلامی بحثی مطرح شد که آب جزو انفال محسوب شود و چنانچه این امر به تصویب می‌رسید اهمیت آن از نظر شرعی بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت ولی این اتفاق روی نداد و این سرمایه خدادادی تنها به عنوان خدمات عمومی در نظر گرفته شد و زمینه شرایط کنونی در خصوص بی‌اعتنایی به این منبع ارزشمند را به وجود آورد.
*خطر نفوذ آلودگی‌های سطح خیابان به منابع آب زیرزمینی
این استاد دانشگاه انتقال آب از دیگر حوزه‌ها را به عنوان دیگر راهکار موجود برای مواجهه با بحران آب دشت کاشان دانست و گفت: انتقال آب از دیگر حوزه‌ها، بهتر کردن وضعیت کیفیت و توزیع آب، جلوگیری از تلفات آب و توجه به بازچرخانی آن نظیر ایجاد شبکه فاضلاب شهری مواردی هستند که باید مورد توجه مدیران شهری و متولی آب منطقه قرار گیرد و همه این موارد در صورتی محقق می‌شود که تعامل بین بخشی افزایش یابد.
یزدان‌دوست ایجاد و بهره‌برداری از شبکه فاضلاب شهری توسط آبفای کاشان را با اهمیت توصیف کرد و یادآور شد: آلوده شدن منابع زیرزمینی آبی بحث مهمی است که باید تمام سعی خود را به کار گرفته و از بروز آن جلوگیری به عمل آوریم.
وی با تأکید بر اینکه نباید از آلودگی که به وسیله چاه‌های جذبی معابر اتفاق می‌افتد غفلت کنیم ابراز داشت: تمامی آلودگی‌های سطح خیابان مانند گازوئیل و مشتقات آن که در سطح معابر به وفور وجود دارد با بارش برف و باران وارد چاه‌های جذبی شده و به منابع زیرزمینی نفوذ پیدا کرده و باعث آلایندگی منابع می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی تهران اذعان داشت: مدیریت آب‌های سطحی شهرها با یک نگرش مدیریت ریسک با کمک روش‌های سخت‌افزاری مثل چاه زدن و ایجاد شبکه‌های آب‌های سطحی قابل کنترل است.
یزدان‌دوست با بیان اینکه اکنون روش‌های پیشرفته جذب آب‌های باران و آب‌های سطحی ناگهانی بسیار متنوع است عنوان کرد: شیوه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد -از پشت‌بام‌های سبز گرفته تا آسفالت‌های نفوذپذیر- که شرایط هدایت آب‌های سطحی به آب‌های زیرزمینی را به صورت مناسب‌تری فراهم می‌کند تا نسبت به کم شدن مخاطرات آلودگی آب‌های سطحی اقدامات مناسبی صورت گیرد.
وی تأکید کرد: مدیریت شهری می‌تواند با هزینه‌های کمتر نسبت به شبکه‌های فاضلاب شهری و با کمک مخازن ذخیره مقطعی و کارهایی ساده و ابتدایی، آب‌های سطحی را با تغییر به آب مناسب‌تری به منابع زیرزمینی هدایت کند که این امر منوط به نگرش کلان مدیریتی است.
انتهای پیام/63009/ع40/ث3001
