به گزارش خبرگزاری فارس از کاشان، این روزها که تمام شدن برگ‌های تقویم سال خورشیدی یادآور آغاز نهضتی بزرگ با عنوان ملی شدن صنعت نفت است باید توجه داشت که این اتفاق تنها یک رویداد در حوزه اقتصاد یا سیاست برای خاتمه دادن به تسلط کشورهای دیگر بر ثروت ملی ایران نبود بلکه عرصه‌ای برای احیای غرور ملی ایرانیان در برابر استعمار پیر و البته مقدمه‌ای برای خاتمه دادن دوران استبداد و سرنگونی فرمان‌برترین سرباز استکبار است.
در این میان کاشان نیز به عنوان یکی از کانون‌های اصلی و کهن شکل‌گیری مدنیت که همواره نقش مؤثر و سازنده‌ای در تاریخ ایران ایفا کرده و همواره سفیر یا سفیرانی از جنس تعهد و تخصص در بطن حوادث سرنوشت‌ساز داشته است به واسطه فعالیت نمایندگانش در مجلس شورای ملی آن دوران دارای حضوری پررنگ در تحقق این رؤیای ملی است.
برای پی بردن به چگونگی نقش‌آفرینی نمایندگان کاشانی به سراغ افرادی از جنس تحقیق و پژوهش رفتیم تا مستندات تاریخ را پیرامون این موضوع از آنان جویا شویم:
نماینده کاشان در جلسه آزادی مطبوعات از ملی شدن صنعت نفت سخن گفت
محقق و کارشناس مسائل تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در کاشان با بیان اینکه در طول سال‌های 1323 تا 1327 مبارزات برای ملی شدن صنعت نفت به اوج خود رسید، اظهار داشت: در کاشان نیز احزاب و گروه‌های مهم آن روز ایران چون فدائیان اسلام، مجمع مسلمانان مجاهد، جبهه ملی، توده‌ای‌ها و حزب زحمت‌کشان فعال بودند که توده‌ای‌ها بیشتر در میان کارگران نفوذ کرده و حتی مرکز استقرار نیروهای آنان در کارخانه ریسندگی شماره یک شهرستان کاشان شناخته شده بود.
عباس عربی خاطرنشان کرد: در انتخابات شانزدهمین دوره مجلس شورای ملی که قانون ملی شدن صنعت نفت نیز در آن مجلس به تصویب وکلای مجلس رسید هر دو نماینده حوزه انتخابیه کاشان و نطنز از جبهه ملی بودند.
وی افزود: در این دوره از انتخابات مجلس شورای ملی اللهیار صالح و محمد کاظم صالح شیبانی(که اغلب به اختصار کاظم شیبانی خوانده می‌شد) از سوی مردم کاشان به نمایندگی مجلس شورای ملی برگزیده شدند.
به گفته وی، اللهیار صالح در این دوره از مجلس شورای ملی با کسب 15 هزار و 171 رأی از 16 هزار و 17 رأی مأخوذه به عضویت کمیسیون نفت و ریاست هیئت مختلط نفت برای خلع ید درآمد و کاظم شیبانی نیز با کسب 14 هزار و 369 رأی، دومین نماینده حوزه انتخابیه کاشان و نطنز در این عرصه به شمار می‌رفت.
این محقق و کارشناس مسائل تاریخی با اشاره به اینکه اللهیار صالح از همراهان محمد مصدق در جلسه شورای امنیت و دیوان بین‌المللی لاهه برای پاسخ به شکایات دولت انگلیس در خصوص ملی شدن صنعت نفت ایران بود، عنوان کرد: شکی نیست که اللهیار صالح که در کنار دکتر مصدق و یارانش اقلیت پرشور و مشهور مجلس شانزدهم(فراکسیون وطن) را شکل داده بودند، نقش مهم و کلیدی در تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت داشته است.
وی به موضع‌گیری نمایندگان کاشان در مجلس شورای ملی پیرامون ملی شدن صنعت نفت نیز اشاره کرد و یادآور شد: اگر نگاهی به مشروح مذاکرات مجلس شانزدهم و نطق‌های پارلمانی اللهیار صالح داشته باشیم متوجه می‌شویم که بخش عمده و اصلی این نطق‌ها و اظهارات پیرامون لایحه تاریخی ملی شدن صنعت نفت و خلع ید شرکت نفت انگلیس و ایران صورت گرفته است.
عربی در ادامه تصریح کرد: به طور یقین دغدغه فکری و اصلی اللهیار صالح در مجلس شانزدهم ملی کردن نفت ایران بود و بیشتر انرژی و همت خود را مصروف این کار کرد و جالب اینکه اللهیار صالح در نطق پیش از دستور جلسه 100 تاریخ 17 دی 1329 خود که به مشکلات حوزه مطبوعات می‌پردازد، باز هم از مسئله نفت غافل نیست و آن را مهمترین خواسته مردم ایران می‌داند چرا که معتقد است ملی شدن صنعت نفت باعث قطع وابستگی‌ها شده و در نتیجه مطبوعات آزاد نیز در پی آن به وجود می‌آید.
این محقق و کارشناس تاریخ همچنین به بررسی نقش دیگر نماینده کاشان در مجلس شانزدهم پرداخت و عنوان کرد: صالح شیبانی نیز در مجلس طرفدار دکتر مصدق و ملی شدن صنعت نفت بود و به این قانون رأی مثبت داد.
وی با بیان اینکه نقش نمایندگان کاشان در تصویب این قانون نقشی کم‌نظیر بوده است ابراز داشت: هر دو نماینده حوزه انتخابیه کاشان و نطنز در مجلس شانزدهم طرفدار ملی شدن صنعت نفت بودند و در مجلس نیز برای تصویب این قانون از هیچ کوششی فروگذار نکردند و در 29 اسفند سال 1329 به اتفاق دیگر نمایندگان به تصمیم قانونی مبتنی بر ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور رأی مثبت دادند، که نقش این نمایندگان، نقشی کم‌نظیر و مثبت بوده است.
نماینده کاشان پرچم ایران را بر بالای تأسیسات شرکت نفت برافراشت
نویسنده کتاب «شرح حال نمایندگان کاشان در ادوار مجلس شورای ملی» نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در کاشان با اشاره به برخی موضع‌گیری‌های مثبت و منفی در مورد تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت اظهار داشت: کمیسیون ویژه نفت در مجلس شانزدهم شروع به کار کرده بود و عده‌ای از مقامات دولتی و پاره‌ای از نمایندگان مجلس با آن مخالفت کرده و معتقد بودند که ایران قدرت اداره کردن صنعت نفت خود را ندارد که نمایندگان کاشان به خصوص اللهیار صالح درمقابل آنان ایستادگی کردند.
محمد جمالی متذکر شد: اللهیار صالح در جلسه هشتم آذر سال 1329 به نمایندگان مجلس گفته بود: "به عقیده بنده هر گاه در ایران اختیار نفت در دست خود ایرانیان باشد ولو تمام چاه‌های نفت ما راکد بماند بهتر است از این که دولت انگلستان سیل لیره به طرف کشور ما سرازیر نماید، ولی آن لیره‌ها را برای فساد ملت ایران و خرابی دستگاه حاکمه ما به کار برد".
وی در ادامه با اشاره به تلاش‌های مستمر اللهیار صالح در مجلس شانزدهم خاطرنشان کرد: اللهیار صالح پس از قانون 9 ماده‌ای که در هفتم اردیبهشت 1330 به تصویب رسید یکی از پنج نفر اعضای هیئت مختلط برای انجام خلع ید از طرف مجلس شورای ملی انتخاب شد و وظیفه نقش‌آفرینی در هیئت خلع ید از شرکت سابق نفت و برافراشتن پرچم ایران به عنوان صاحب نفت بر بالای تأسیسات شرکت نفت را بر عهده گرفت.
این پژوهشگر تاریخ معاصر با تأکید بر اینکه انگلیس با استفاده از مهره‌هایش از هیچ تلاشی برای کارشکنی در ایران فروگذار نبود، تصریح کرد: انگلیس پس از ملی شدن صنعت نفت علیه مصدق و ملت ایران شکایت کرد و مصدق همراه با هیئت نخبه‌ای از حقوق‌دانان که اللهیار صالح هم جزو آنان بود در 23 مهر 1330 به شورای امنیت رفت.
جمالی اضافه کرد: دفاع مصدق از ایران باعث شد شورا شکایت انگلستان را تا رسیدگی دادگاه لاهه مسکوت بگذارد و به دنبال این مرحله در خرداد 1331مصدق باری دیگر با هیئت همراه به لاهه رفت که اللهیار صالح با قرائت دفاعیه و اسنادی تأثیر بسزایی در دادگاه لاهه به جای گذاشت.
وی در مورد ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی نماینده کاشان نیز به ذکر نقل قولی از محمد فروغی اشاره کرد و بیان داشت: محمد فروغی سفیر ایران در آمریکا در مورد صالح می‌نویسد: "صالح مردی بسیار صاحب اخلاق، دین‌مدار و مذهبی بود به گونه‌ای که ایشان تمام ماه رمضان روزه‌اش را داشت ...".
نویسنده کتاب «شرح حال نمایندگان کاشان در ادوار مجلس شورای ملی» همچنین در خصوص میزان اعتماد مصدق به اللهیار صالح ابراز داشت: فروغی در این باره به همراهی اللهیار صالح با مصدق در سفر به آمریکا اشاره کرده و می‌نویسد: "آن جماعتی را که من دیدم در کنار مصدق، شاید امین‌ترین‌شان به نظر دکتر مصدق اللهیار صالح بود چند بار تلگراف می‌خواستند خیلی محرمانه آقای صالح فقط می‌دید و آقای مصدق ...".
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت انتخاب نمایندگان طرفدار ملی شدن صنعت نفت از سوی مردم کاشان نشان دهنده این است که قاطبه مردم کاشان مثل همیشه طرفدار منافع ملی و عاشق کشور خویش بوده‌اند.
.............
فاطمه مهرآبادی
............
انتهای پیام/2406/ب40/ث3001
