به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، 13 آذرماه روزی برای تمام افراد دارای معلولیت در جهان است، روزی که در آن می‌توان نشست و به حرف‌ها و درد و دل‌های افرادی گوش داد که درست مانند باقی افراد جامعه در پیشبرد و سازندگی کشور سهم دارند و حق دارند از رفاه اجتماعی و فرصت‌های برابر بهره‌مند شوند.
علی‌اصغر اکبرزاده از فعالان امور افراد دارای معلولیت در شهر تبریز و رئیس هیئت مدیره جامعه معلولان استان آذربایجان‌شرقی، از جمله افرادی است که حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، به خصوص در روزی که به نام و برای گرامیداشت و طرح مسائل خاص این افراد نامگذاری شده است.
*افراد دارای معلولیت برای داشتن زندگی اجتماعی نیازهای خاصی دارند. این نیازها چگونه تامین می‌شود؟
*افرادی که یکی از اشکال معلولیت را دارند، بخش نه چندان کوچکی از افراد هر جامعه‌ای از جمله کشور و شهر ما را تشکیل می‌دهند. آنها هم مانند دیگر شهروندان نیازهایی دارند و جوامع برای تامین توسعه فرهنگی و اجتماعی خود باید این نیازها را به درستی شناخته و برای برطرف شدن آنها برنامه‌ریزی‌های کوتاه، میان و بلند مدت داشته باشند.
مسلم است که نیازمندی‌های یک فرد نابینا یا فردی که روی ویلچر می‌نشیند با دیگر شهروندان متفاوت است اما این تفاوت نباید به مسئله‌ای برای در حاشیه ماندن آنها تبدیل شود.
در جامعه ما هم نهادهای مختلفی مانند سازمان بهزیستی، شهرداری‌ها و تشکل‌های تخصصی مسئول و پیگیر امور افراد دارای معلولیت هستند.
*وضعیت فعلی این قشر در جامعه ما چگونه است؟
*طبق تعاریف سازمان بهداشت جهانی، افراد دارای معلولیت در شش دسته کلی جسمی حرکتی، ذهنی، ناشنوا، نابینا، ناگویا و روانی مزمن قرار می‌گیرند و طبق برآوردهای همین سازمان که از سوی نهادهای رسمی جمهوری اسلامی ایران هم مورد تأیید قرار گرفته است، 10 درصد از افراد هر جامعه‌ای یکی از این اشکال معلولیت را دارا هستند.
با توجه به آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385، جمعیت استان آذربایجان‌شرقی در حدود 3 میلیون و 700 هزار نفر است و از این میان 370 هزار نفر دارای معلولیت هستند. در شهر تبریز هم در حدود 200 هزار نفر یکی از اشکال معلولیت را دارند.
توجه این جمعیت زیاد که بزرگ‌ترین اقلیت جوامع را تشکیل می‌دهد، حکم می‌کند برای برآورده کردن نیازهای خاص آنها تلاش شود و از این راهکار و نیروی بالقوه این قشر برای توسعه جامعه و داشتن جامعه‌ای پویا بهره گرفته شود.
تلاشی که هم‌اکنون با پیگیری نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی در جریان است اما با توجه به سرعت تغییرات جوامع بی‌شک لازم است تمهیداتی بیش از پیش در این زمینه اندیشیده شده و به مرحله اجرا برسد.
*تاکنون چه اقداماتی برای افزایش مشارکت‌های اجتماعی افراد دارای معلولیت در شهر تبریز صورت گرفته است؟
*یکی از نخستین نیازهای افراد دارای معلولیت، نیاز به فعالیت در جامعه است و این نیاز برآورده نمی‌شود مگر با تسهیل حضور این افراد در نقاط مختلف شهر، حضور در میان مردم و انجام امور شخصی و کاری بدون اینکه نیاز به کمک و یاری فرد دیگری باشد.
این یکی از مهم‌ترین اهداف تمام اقداماتی است که در مورد افراد دارای معلولیت صورت می‌گیرد.
برای رسیدن به این مقصود کمیته راهبردی مناسب‌سازی محیط شهری در تبریز با حضور نهادها و ارگان‌های مختلف تشکیل شده و در شهرداری تبریز استقرار یافته است.
این کمیته در تلاش است دو هدف اصلی را تامین کند. اول اینکه بر ساخت و سازهای جاری نظارت می‌کند تا ساختمان‌های عمومی، دولتی و حتی شخصی از ضوابط و قوانین ویژه‌ای در قالب مناسب‌سازی بهره‌مند باشند. همچنین معابر شهری و مسیرهای دسترسی عمومی، وسایل نقلیه و به طور کلی هر چه که درون شهر است از این قائده مستثنی نیست.
هدف دوم این اقدامات، انجام امور مناسب‌سازی در ابنیه و معابری است که سال‌ها قبل ساخته شده‌اند و به هر دلیل فاقد المان‌های مناسب‌سازی از جمله سطوح شیب‌دار، مسیرهای دسترسی، چراغ‌های صوتی هشدار دهنده یا امثال این‌ها هستند.
به این جهت، از سوی مناطق دهگانه شهرداری کلانشهر تبریز بودجه‌های اختصاصی برای این منظور تخصیص یافته است و با نظارت کارشناسان کمیته راهبردی در حال اجراست. همچنین معاونت‌های عمرانی شهرداری‌های مناطق با توجه به دستورالعمل‌های این کمیته موظف به اجرای این تصمیمات برای مناسب‌سازی محیط شهری هستند.
این کمیته فعالیت خود را از اردیبهشت‌ماه سال 90 آغاز کرده و تاکنون بالغ بر 10 جلسه تصمیم‌گیری داشته است. در نتیجه این جلسات و الزام اجرایی تصمیمات اتخاذ شده، مسیرهای راهنمایی برای افراد نابینا و کم‌بینا در مناطق مختلف شهر اجرا شده یا در حال اجراست.
ساخت یا تصحیح پل‌های همسطح با پیاده‌رو در حال انجام است، افزایش تعداد پل‌های عابر پیاده مجهز به پله برقی از دیگر این تصمیمات بوده و باید ساخت نخستین پل مجهز به آسانسور در شمال‌غرب کشور را هم به اقدامات صورت گرفته اضافه کرد.
این پل در مسیر چایکنار و در کنار ساختمان سازمان بهزیستی استان با توجه به مراجعات زیاد افراد دارای معلولیت انجام گرفته است.
*چه اقدامی در ادامه روند مناسب‌سازی محیط شهری باید انجام شود؟
*مناسب‌سازی محیط شهری برنامه‌ای بلند مدت است، اما اقدامات زیادی در راستای تحقق بخش‌های مختلف آن صورت گرفته و همچنان ادامه دارد. در این میان هنوز هم شاهد نقص و کمبود موارد مختلفی هستیم.
با اطمینان می‌توانم بگویم به جز مجموعه پارک تاریخی تفریحی ائل گلی، در هیچ یک از نقاط شهر در هیچ کدام از ادارات، نهادها، سازمانها، مساجد و امثال آنها، سرویس‌های بهداشتی مناسب برای افراد ویلچری وجود ندارد.
وسایل حمل و نقل ویژه حمل افراد دارای معلولیت در سطح شهر وجود ندارد و تصمیمات اتخاذ شده برای مناسب‌سازی ایستگاه‌های اتوبوس BRT در سطح شهر و ایجاد امکان دسترسی این افراد به سیستم حمل و نقل شهری همچنان اجرایی نشده است.
همچنین می‌توان این گلایه را داشت که هنوز هم به امر مناسب‌سازی به عنوان یک الزام نگاه نمی‌شود و با نقض آن با سهولت برخورد می‌کنند. هرچند طبق ماده دو قانون جامع حمایت از حقوق معلولان تمام سازمانها موظف به مناسب‌سازی ساختمان‌های خود هستند.
*برای تحقق این امور چه پیشنهادی دارید؟
*با وضع قوانین دقیق می‌توان گام‌های مناسبی در این زمینه برداشت. به عنوان مثال می‌توان برای تمام شرکت‌های حمل و نقل درون شهری الزام دارا بودن چند ماشین ویژه حمل ویلچر را تعیین کرد و بر حسن اجرای آن نظارت داشت تا شاهد این رخداد مکرر نباشیم که راننده آژانسی از سوار کردن افراد ویلچری خودداری کرده است.
همچنین باید با اطلاع‌رسانی درست و غیراحساسی، به عموم مردم نشان داد که افراد دارای معلولیت هم شهروندانی عادی همانند باقی مردم هستند و فقط نیازمندی‌های فیزیکی متفاوتی با بقیه دارند. مردم باید بدانند یک فرد نابینا یا قطع نخاعی نیازمند ترحم نیست. این افراد هم مانند دیگر افراد حق دارند از امکانات شهری متناسب با وضعیت جسمی خود بهره ببرند.
*شما نخستین مشاور شهردار در امور معلولان و مناسب سازی محیط شهری در کشور هستید. در مورد این انتصاب توضیح دهید.
*در مرداد ماه سال 1387 علیرضا نوین، شهردار کلانشهر تبریز برای نخستین بار در کشور، بنده را به عنوان مشاور شهردار در امور معلولان و مناسب‌سازی محیط شهری انتخاب کردند و خواستند با برگزاری جلسات مختلف و همچنین برپایی کارگاه‌های آموزشی، در زمینه مناسب‌سازی محیط شهری برای افراد کم‌توان، ناتوان و معلولان اقداماتی صورت پذیرد.
از آن روز تاکنون، صدها صفحه اطلاعات کارشناسی شده و ده‌ها جلسه و اجلاس کوچک و بزرگ با نهادها و سازمان‌های مختلف برگزار شده و بر روند مناسب‌سازی در سطح شهر نظارت جدی به عمل آمده است.
از مشکلات اصلی این اقدامات، نبود دستورالعمل‌های تدوین شده و مشخص بود؛ اما با پیگیری شهردار تبریز و همکاری شهرداری‌های مناطق و معاونت‌های عمرانی آنها، شاهد اتفاقات مهمی در زمینه مناسب‌سازی محیط شهری در تبریز بودیم.
*این اتفاقات نتیجه‌ای هم در بر داشته است؟
*بله، با این اقدامات و با بررسی‌های صورت گرفته توسط سازمان بهزیستی کشور، شهر تبریز در سال 1390 به عنوان شهر اول کشور در انجام امور مناسب‌سازی محیط شهری انتخاب شد. این امر مایه مباهات و افتخار من و فعالان امر مناسب‌سازی محیط شهری در تبریز است.
همچنین بعد از اقدام شهردار تبریز در انتخاب مشاور امور معلولان و مناسب‌سازی محیط شهری، شهرداری‌های دیگری در سطح کشور از این اقدام پیروی کرده و شهرهایی مانند شیراز هم‌اکنون دارای مشاورانی برای تسریع مناسب‌سازی محیط شهری هستند.
*از فعالیت‌های صورت گرفته در سطح شهر تبریز که می‌توانید آن را به عنوان نمونه موفقی از مناسب‌سازی معرفی کنید بگویید؟
*مجموعه پارک تاریخی تفریحی ائل گلی تبریز، نخستین و مناسب‌ترین پارک کشور برای تردد افراد دارای معلولیت به خصوص افراد ویلچری است.
با اقدامات مناسب‌سازی در سطح این پارک، علاوه بر اینکه به بافت تاریخی آن هیچگونه فشاری تحمیل نشد، فرصتی به وجود آمد تا افراد ویلچری بدون نیاز به کمک بتوانند در تمام بخش‌های پارک تردد کنند، به رستوران‌ها، آبخوری‌ها و سرویس‌های بهداشتی دسترسی داشته باشند و حس کنند مانند دیگر شهروندان به آنها توجه شده است.
همچنین ساخت ساختمان توان‌یابان استان متشکل از سه مجموعه برای تشکل‌های نابینایان، ناشنوایان و معلولین جسمی حرکتی در پارک آتالار آنالار که آن هم جزو پارک‌های مناسب‌سازی شده در شهر است، اقدام دیگری بود که در این مدت صورت گرفته است.
*جای چه اقدامی را در این میان خالی می‌بینید؟
*همچنان مشکل توجه مسئولان در این امر به چشم می‌خورد و این بی‌توجهی وقتی بسیار آزاردهنده‌تر می‌شود که از سوی مسئولان سازمان‌های مرتبط با امور معلولان اتفاق بیفتد. در این روز جای گلایه از رئیس سازمان بهزیستی استان را برای خود محفوظ می‌دانیم. باید بگویم رئیس سازمان بهزیستی استان از ابتدای مدیریت خود تاکنون که حدود چهار سال می‌شود، حتی یک بار به دفتر تشکل‌های معلولان استان نیامده است و نخواسته ارتباط مستقیمی با این دفتر داشته باشد.
همچنین حدود 6 سال است بودجه این تشکل‌ها که باید از سوی سازمان بهزیستی پرداخت شود، داده نشده است و اگر کمکهای اعضا و مردم خیر نبود، معلوم نبود این تشکل‌ها می توانستند به فعالیت خود ادامه دهند یا خیر.
*به عنوان نماینده تشکل‌های معلولان استان از مردم و مسئولان چه خواسته‌ای دارید؟
*می‌خواهیم نگاه اخلاقی و انسانی در روابط میان تمام افراد جامعه جاری باشد.
باید دانست افراد دارای معلولیت، شهروندان درجه دو جوامع نیستند و چه بسا اگر امکانات لازم برای حضور آنان در جامعه فراهم شود، توانمندی‌های بسیار مفید و موثر خود را بروز دهند.
عدالت اجتماعی که از ارکان و آرمان‌های کشورمان است حکم می‌کند مسئولان مختلف در هر پست و سمتی که هستند به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند و موجبات حضور افراد دارای معلولیت در سطح جامعه را فراهم سازند.
انتهای پیام/60002/ز/پ3003
