خبرگزاری فارس: هوشمندسازی مدارس نیازمند تغییر در پارادایم‌های آموزش و پرورش در نظام آموزش رسمی کشور است و تنها با ایجاد رقابت بین مدیران برای خرید یک‌سری تجهیزات گران‌قیمت صورت نمی‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری فارس از قم، جهان امروز در حوزه‌های مختلف به سمت تغییرات جدی نیل می‌کند که ضرورت رصد این تغییرات و بررسی آنها به دلیل جلوگیری از عقبماندگی بر کسی پوشیده نیست.
در دوره جدید قدرت از حوزه سخت به حوزه نرم منتقل شده و اکثر مشاغل نیز در این عرصه تعریف می‌شوند. یکی از این عرصه‌ها، فناوری‌های فرهنگی است.
فناوری فرهنگی به خانواده‌ای از فناوری‌ها گفته می‌شود که شالوده‌ی صنایع فرهنگی را می‌سازند و هدف غایی آنها، اعتلای حیات روحانی و پالایش روحی بشر است.
* فناوری‌های فرهنگی اشتغالزا و خلاقانه هستند از مزیت‌های فناوری‌های فرهنگی خلاق بودن، توسعه‌گرا بودن و بسیار اشتغالزا بودن آنها است. بر اساس آمارهای مطرح شده، میزان سرمایه‌گذاری لازم برای ایجاد یک شغل مستقیم در صنایعی نظیر پتروشیمی، سیمان و حتی خودروسازی، به بیش از صدها میلیون تومان می‌رسد در حالی که در صنایع فرهنگی این مبلغ به طور میانگین کمتر از 50 میلیون تومان برآورد می‌شود.
با توجه به اینکه دولت در تلاش و تکاپو برای ایجاد شغل در مدت زمان کوتاهی برای جوانان عمدتا تحصیل‌کرده است، ورود به عرصه توسعه صنایع فرهنگی (و صنایع خلاق) می‌تواند به عنوان یک هدف راهبردی مطرح شود. صنعتی که در عین میزان سرمایه‌گذاری اندک، تعداد شغل زیادی را برای متخصصین (و نه کارگر یا کارمند ساده) تامین خواهد کرد و علاوه بر رشد درآمد سرانه کشور، بستر توسعه فرهنگی را در کشور گسترش خواهد داد و موجبات ترویج فرهنگ اسلامی ایرانی را در سطح بین‌الملل فراهم خواهد آورد.
*« smartschool » چیست؟ یکی از صنایعی که مصداق این تعریف به شمار می‌آید، توسعه «مدارس هوشمند» یا «smartschool» است. توسعه این مدارس از چند بخش قابل بررسی است؛ یکی اینکه بر اساس تغییرات دنیای امروز آموزش فرزندان با این وسایل می‌تواند تاثیر مثبتی بر آماده‌سازی آنها در رویارویی با جهان به اصطلاح هوشمند باشد.
مدرسه هوشمند بر اساس تعریف مدرسه‌ای است که تمام فرآیندهای آموزش، ارزشیابی و نظارت در آن به کمک رایانه انجام می‌شود. در چنین مدرسه‌ای قاعدتا محتوای درسی باید الکترونیکی و کنترل و مدیریت نیز بر اساس رایانه انجام گیرد.
مدرسه هوشمند به ابزارهایی مانند تجهیزات سخت‌افزاری، تجهیزات شبکه، پهنای باند متناسب برای شبکه، نرم‌افزارهای پایه، نرم‌افزارهای آموزشی چند رسانه‌ای، نرم‌افزارهای ساخت محتوای دروس، نرم‌افزارهای کاربردی و نرم‌افزار اتوماسیون اداری نیاز دارد که تامین همه آنها نیازمند بودجه نسبتا زیادی است.
اما به نظر می‌رسد مهم‌تر از تمام این وسایل، ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی، تولید محتوای مناسب برای دروس الکترونیکی و فرهنگسازی مناسب برای والدین و فرهنگیان است. در این زمینه در کشورهای مختلف چند وقتی است که این مقوله در سیستم آموزش و پرورش به صورت جدی دنبال می‌شود.
در کشور ما نیز زمزمه‌هایی از طرف مسئولان آموزش و پرورش در کشور و استان شنیده می‌شود اما در این زمینه مانند ایجاد هر تحول بنیادین دیگری حساسیت‌هایی وجود دارد که اگر از سمت متولیان امر دیده نشود، به انحراف در مسیر منجر خواهد شد.
نکته مهم در این زمینه افزایش راندمان تدریس در استفاده از این تجهیزات است، چرا که طبق مطالعات در فرآیند یادگیری، بینایی 70 درصد موثر است و شنوایی در کنار حس‌های دیگر حدود 30 درصد را تشکیل می‌دهد. در سیستم سنتی آموزش تنها شنوایی در فرآیند یادگیری دخیل است ولی در آموزش با ابزار جدید، بینایی فرد به طور گسترده درگیر یادگیری می‌شود.
در عین حال نقاط منفی مانند افزایش فشار مالی بر خانواده‌ها برای پرداخت کمک هزینه مالی به مدارس، جدا شدن دانش‌آموزان از کتاب، ضعیف شدن ارتباطات خانوادگی به علت سرگرمی‌های مداوم فرزندان با رایانه و تغییر فرهنگ گفتاری و رفتاری به صورت غیر‌قابل اجتناب و از دست رفتن قسمتی از سرمایه‌های اجتماعی جامعه، در این مدل از مدیریت مدارس وجود دارد که ضرورت مطالعه و دقت فراوان برای تقلیل این تاثیرات منفی را روشن می‌سازد.
* وضعیت هوشمند سازی مدارس در ایران مشاهده می‌شود در کشورهایی که این روند از سوی دولت پیش گرفته شده است یک برنامه‌ریزی سنگین و طولانی مدت برای درست انجام شدن این موضوع انجام می‌گیرد اما در کشور ما آنچه به طور جدی دنبال می‌شود تشویق مدیران مدارس به خرید این اقلام است. به طور معمول در کشور ما در زمینه فرهنگسازی شاید غیر از برگزاری نشست و همایش و حداکثر برگزاری دوره ICDL اتفاق دیگری نیفتاده باشد.
تجارب کشورهای دیگر نشان می‌دهد که آنها ابتدا «تولید محتوای دیجیتال» و «دسترسی برخط به محتوا» را در اولویت قرار داده‌اند و نه خرید و نصب سخت‌افزارهای گران‌قیمتی نظیر smart board (تخته هوشمند).
مدرسه هوشمند یک مفهوم جامع است و با تامین تعدادی سخت‌افزار به دست نخواهد آمد و یکی از ساد‌ه‌ترین شاخصه‌های این مدارس، میزان استفاده از این سخت‌افزارهاست. اهمیت ندادن به تولید محتوای الکترونیکی سبب استفاده نشدن از سخت‌افزارها خواهد شد.
غالبا از مسئولان این عرصه در آموزش و پرورش شنیده می‌شود که با راه‌اندازی این سیستم در مدارس، معلمان خود به تولید محتوای آموزشی خواهند پرداخت که البته این موضوع بعید به نظر می‌رسد که واقع‌بینانه باشد.
مفهوم جامع‌تری که در این حوزه کاربرد دارد، یادگیری الکترونیک است که مفهومی فراتر از مطالبی است که در بالا ذکر شد. کارکردهایی که یادگیری الکترونیک را در جایگاه رفیع قرار می‌دهد، کارکردهایی است که موجب تغییر در پارادایم‌ها و مدل‌های آموزش می‌شود. این کارکردها در واقع دخیل کردن عواطف، روحیات و مدل‌های رفتاری در نحوه تدریس و آموزش است که این موضوع آنطور که روشن است به توجه ویژه به تولید محتوا نیاز دارد در حالی که آنچه امروز از مسئولین در زمینه تولید محتوای الکترونیک توسط معلمان شنیده می‌شود، ثابت می‌کند این نگاه به انحراف جدی دچار شده است.
باید در نظر داشت که راه‌اندازی چرخه تولید محتوای الکترونیکی آموزشی در کشور، نیازمند شرکت‌های توانمند و زیرساخت‌های فناوری و تعیین استانداردهای لازم است و معلمان با وجود مشغله فراوان در امر تدریس و دیگر مشکلات صنفی، بعید به نظر می‌رسد که در این زمینه ظرفیت‌های لازم را داشته باشند.
* وضعیت هوشمندسازی مدارس در استان قم از دو سال پیش زمزمه‌های هوشمندسازی مدارس استان قم به صور جدی شنیده می‌شد که در این زمینه مدارسی مانند مدرسه راهنمایی شاهد حضرت رقیه(س) پیش‌رو بودند.
این مدرسه که به 15 کارگاه آموزشی مجهز است، دانش‌آموز برای هر درس به کارگاه مخصوص به آن درس می‌رود و معلم با بهره‌گیری از سیستم دیتاپروژکتور به تدریس مباحث کتاب درسی می‌پردازد.
تمام کارگاه‌ها به وسیله رایانه به شبکه و سیستم مرکزی متصل می‌شوند و همچنین دارای امکان اتصال به اینترنت به وسیله ADSL هستند که البته تدریس به صورت هوشمند بیشتر با استفاده از امکانات برخی نرم‌افزارهای کمک آموزشی موجود در بازار اتفاق می‌افتد.
نیمی از دانش‌آموزان این مدرسه دارای توان استفاده از یارانه برای تهیه خلاصه دروس به صورت پاورپوینت هستند.
مدیر این مدرسه در توضیح فواید اجرای این طرح در این مدرسه می‌گوید: در کلاس هوشمند، دانش‌آموز در حین تدریس معلم چرت نمی‌زند و خمیازه نمی‌کشد!
وی با اشاره به ارتقای معدل دانش‌آموزان پس از اجرای این طرح افزود: در مدرسه هوشمند دانش‌آموز تنها نظاره‌گر تدریس معلم نیست بلکه او نیز با تولید محتوا و تحقیق آنلاین به معلم خود کمک می‌کند.
*مدرسه هوشمند تنها در اخبار اتفاق افتاده است مدرسه دیگری که به عنوان مدرسه فعال در این زمینه در استان قم معرفی می‌شود، دبیرستان پسرانه مهدیه است که توسط مهدی عالمی مدیریت می‌شود.
به گفته عالمی در سال گذشته بیش از 60 درصد این مدرسه به تجهیزات هوشمندسازی مجهز شده است و به همت مدیر برای معلمان در این زمینه کلاس‌های آموزشی برگزار شد و 10 دستگاه رایانه همراه نیز برای دبیران خریداری شده است.
وی معتقد است که هوشمندسازی مدارس در حال حاضر تنها در نشریات و اخبار اتفاق افتاده است و در صحنه عمل هنوز خبری از تمهیدات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ضروری در این زمینه نیست.
آموزش و پرورش در این زمینه هنوز به خوبی وارد نشده است و از آنجا که تا به حال ابلاغیه‌ای وجود نداشته است، فعالیت‌های مدارس تا امروز تقریبا خودجوش بوده است.
وی با اشاره به اینکه هنوز بسیاری از معلمان و مسئولان آموزش و پروش به این نتیجه نرسیده‌اند که هوشمندسازی یک تحول مفید در مدارس است، افزود: باید ابتدا فرهنگسازی در این زمینه صورت بگیرد و یک تغییر رویکرد در تمام مسئولان و دبیران در این زمینه اتفاق بیفتد، تا بتوان به اجرای درست این طرح امیدوار بود.
مدیر دبیرستان مهدیه در توضیح تاثیر هوشمندسازی در بهبود راندمان آموزش در مدارس گفت: از زمان به‌کارگیری این روش در دبیرستان مهدیه میزان پذیرش دانش‌آموزان در دانشگاه 15 درصد نسبت به سال گذشته رشد کرده و در قبولی امتحانات خرداد در رشته علوم انسانی نیز 100 درصد رشد وجود داشته است.
وی همچنین مسائلی مانند تراکم دانش‌آموزان در مدارس و دو شیفت بودن بسیاری از مدارس را از موانع گسترش مدارس هوشمند می‌داند.
*تجهیزات جدید هوشمند سازی مدارس استان قم در راه است معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش و پرورش استان قم از ایجاد تحولات در زمینه هوشمندسازی مدارس در استان قم در آینده نزدیک صحبت کرد و در این زمینه خبرهای خوبی برای استان داشت.
اکبر حیدری با اشاره به اهمیت هوشمندسازی مدارس در سند تحول آموزش و پرورش گفت: استان قم نیز مانند دیگر استانها از زمان ابلاغ سیاست‌های وزارتخانه آموزش و پرورش با تشکیل کار گروه‌های تخصصی آغاز به کار در این زمینه کرده است که با اختصاص 2 میلیارد بودجه از وزارت آموزش و پرورش که حدود 500 میلیون تومان آن محقق شده است، این امر در سال جاری تسریع خواهد شد.
اکبری همچنین از برگزاری جلسات توجیهی، جشنواره‌های تولید محتوای الکترونیک و جشنواره روش‌های فعال تدریس به منظور ترویج فرهنگ استفاده از ابزار نوین برای آموزش خبر داد و افزود: بسیاری از همکاران ما در این زمینه مشتاق بوده و خود را برای تجهیز مدارس به این وسایل آماده کرده‌اند.
با توجه به صحبت‌های مسئولان آموزش و پرورش استان باید خود را برای ورود سیل‌آسای تجهیزاتی مانند تخته هوشمند و دیتا پروژکتور به استان آماده کنیم که امیدواریم خرید این تجهیزات گران‌قیمت همراه با مطالعه عمیق بر چگونگی اجرای درست این طرح در استان صورت بگیرد و راه‌های کنترل تهدیدات این مسئله و اهمیت توجه به بخش نرم‌افزاری این طرح مورد توجه مسئولان قرار گرفته باشد.
==============
گزارش از زینب آخوندی
==============
انتهای پیام/ج10/د1000
