روشنفکری که به توانمندی جامعه نمی‌اندیشد عامل تحقیر جامعه است

به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، عباس سلیمی نمین در مناظره‌ای با عنوان روزگار سپری شده مردم سالخورده و با هدف بررسی عملکرد روشنفکران ایرانی در مواجهه با سنت و مدرنیته در محل آمفی تئاتر دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار داشت: روشنفکر به کسی اطلاق می‌شود که در جامعه خود پیشتاز بوده و درک و فهم  بالاتری از طبقات متوسط اجتماع در رابطه با مسائل فرهنگی و اجتماعی داشته و برای ارتقا آن تلاش می‌کند.
مدیر مرکز مطالعات و تدوین تاریخ ایران ادامه داد: بر همین اساس آن‌ روشنفکری که نه به مسائل مردم نزدیک است و نه به راه‌حل مرتبط به مشکل و منطبق بر جامعه خود توجه دارد؛ بر ضد منافع مردم بوده و نوعی نادیده گرفتن ملت جامعه خود سبب تحقیر آن است.
سلیمی‌نمین ضمن تأکید بر اهمیت درک ظرف زمانی در بررسی مسائل تاریخی اظهار داشت: چنانچه نوآوری با جامعه خود متناسب نباشد، در واقع تقویت‌کننده مبانی قدرت فکری است و نمی‌تواند عامل تجدد برای آن جامعه محسوب شده و اثرات مثبتی از خود نشان دهد.
وی خاطر نشان کرد: روشنفکر کسی است که تمام نقاط قوت و ضعف جامعه خود را بشناسد و با مطالعه و بررسی این نقاط ضعف و قوت،‌ سعی در افزایش نقاط قوت و کاهش ضعف‌های جامعه خود داشته باشد و این مهم با صرف وقت و مطالعه در زمینه نقاط قوت و ضعف سایر جوامع ممکن نمی‌شود.
مدیر مرکز مطالعات و تدوین تاریخ ایران روشنفکران دوران استبداد ایران را به دو دسته تقسیم کرد و افزود: کسانی که با نوعی حیرانی و حیرت‌زدگی با دستاوردهای تکنیکی غرب مواجه شدند و بدون مطالعه و بررسی ریشه‌های این دستاوردهای علمی و تکنیکی غرب، آن‌ها را صحه‌ای بر برتری آن جامعه از هر منظری دانستند.
وی افزود: بر همین اساس این دسته از روشنفکران از سر دلسوزی و در جهت بهبود مشکلات، دست به نسخه‌پیچی و ارائه راه‌حل مبتنی بر آموزه‌ها و فرهنگ غربی برای جامعه ایرانی زدند که این امر سبب اثرات سو بر جامعه در حال تضعیف ایران گذاشت.
سلیمی‌نمین در رابطه با دسته دوم روشنفکران اظهار داشت: این دسته از روشنفکران خود را به طور کامل در اختیار نظام سیاسی غرب قرار دادند و از طریق دریافت دستمزد و مستمری به ارائه نظرات خود می‌پرداختند.
وی با بیان اینکه میان ابن دو دسته روشنفکران تفاوت وجود دارد اظهار داشت: در ایران امروز به روشنفکر دلسوز و روشنفکر حقوق‌بگیر با یک چشم نگاه می‌شود و این در حالی است که این دو دسته با یکدیگر متفاوت هستند.
مدیر مرکز مطالعات و تدوین تاریخ ایران در توضیح این مطلب اظهار داشت: با وجود این‌که دسته روشنفکران دلسوز به روشنفکران حقوق‌بگیر در راستای رسیدن به اهداف خود کمک کردند و موجبات تسلط آنها بر کشور را فراهم کردند اما خود جزو اولین قربانیان روشنفکران وابسته شدند.
وی ادامه داد: با اینکه میان این دو دسته روشنفکران تفاوت وجود دارد اما جریان روشنفکری آن دوران سبب بر سر کار آمدن رضا خان و بازگشت استبداد و استعمار به ایران شدند.
سلیمی‌نمین استبداد مشروطه را نیز با استبداد زمان پهلوی متفاوت دانست و اظهار داشت: نوع استبداد در این دو دوره تاریخی ایران با یکدیگر متفاوت است و دست نشانده بیگانگان بودن عامل عمده این تفاوت است.
وی ضمن معرفی امیرکبیر به عنوان روشنفکر واقعی زمان خود افزود: امیرکبیر مصداق بارز یک روشنفکر واقعی در جامعه خود است و وی با نزدیک شدن و قرار گرفتن در دربار تلاش می‌کند عقب افتادگی‌ها و کاستی‌های جامعه را مبتنی بر چارچوب‌ها و نیازهای آن بر طرف کند و با ایستادگی در برابر بیگانگان  سعی در حفظ دربار از مفاسد را دارد.
مدیر مرکز مطالعات و تدوین تاریخ ایران با اشاره به تفاوت استبداد مشروطه با استبداد پهلوی خاطر نشان کرد: روشنفکری که در دوران پهلوی به دربار نزدیک می‌شد نمی‌توانست تأثیری در دربار بگذارد زیرا که هویت رژیم وابسته به قدرت‌هایی بود که هیچ تعلقی به ایران نداشته و آن را بر سر کار آوردند بود.
سلیمی‌نمین در رابطه با بحث تجددخواهی اظهار داشت: تجددخواهی به معنی تلاش و به روز خلاقیت برای بهبود شرایط جامعه و ارائه راه‌حل متناسب و مطالعات میدانی با در نظر گرفتن ابتکار و توانمندی جامعه است.
وی افزود: روشنفکران جامعه باید این قابلیت‌ها را جذب کرده و به سبب زمان و نیاز جامعه آنها را به روز کنند و سنت‌گرایان نیز می‌توانند بهترین و سالم‌ترین شناخت را از تجددگرایی داشته باشند.
انتهای پیام/م10