تصمیم‌سازی، حلقه مفقوده شورای فرهنگ عمومی قزوین

شورای فرهنگ عمومی کشور یکی از وظایفش نام‌گذاری ایام و مناسبت‌هاست که 14 آبان به نام "فرهنگ عمومی" نام‌گذاری شده است.
فرهنگ به عنوان میراث مشترک بشریت همواره عامل انسجام، ارتباط و گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز میان تمدن‌ها بوده است و با ارزش‌های فرهنگی است که زمان گذشته و حال به هم پیوند می‌خورد و دنیای حال که حالت سطح دارد، بعد و ژرفا خواهد یافت.
مقام معظم رهبری در بیان اهمیت مسائل فرهنگی و فرهنگ ملی و اسلامی می‌فرماید «اینجانب به مسائل فرهنگی بهای زیادی می‌دهم و اعتقاد راسخ دارم که قوام یک کشور و ملیت یک ملت به فرهنگ آن ملت است و بیش از هر چیز فرهنگ یک ملت وجه تمایز او را با سایر ملت‌ها نشان می‌دهد.»
اما در این میان فرهنگ عمومی یعنی فرهنگی که متعلق به همه‌ اقشار است و مربوط به قشر یا گروه خاصی از یک اجتماع نیست. از جمله "احترام به قوانین راهنمایی و رانندگی" و یا "انضباط اجتماعی و وجدان کاری" که رهبری هم روی آن تأکید بسیاری داشته و دارند. در واقع عرصه‌ فرهنگ عمومی، پزشک، باسواد، بی‌سواد، مهندس و وزیر نمی‌شناسد و همه‌ طبقات جامعه را شامل می‌شود. فرهنگ عمومی جامعه یا «Public Culture» همه‌ افراد را خارج از تشخص‌هایشان زیر چتر خود قرار می‌دهد البته این مقوله با فرهنگ عامه متفاوت است زیرا فرهنگ عامه با سنت‌ها، آداب و رسوم مرتبط است.
به عنوان مثال اینکه شب یلدا چه بخوریم، مثل آجیل، هندوانه و انار اینها فرهنگ عامه است ولی اینکه مردم دور هم جمع بشوند و در شب یلدا به دیدار هم بروند، فرهنگ عمومی است. فرهنگ عمومی آن چیزی است که یک حکومت آن را سازماندهی و سیاست‌گذاری می‌کند. در واقع برای اینکه جامعه را رشد بدهند و فرهنگ زندگی را اصلاح کنند احترام به قانون، رعایت بهداشت، ایمنی و انضباط اجتماعی مصادیق فرهنگ عمومی کشور است.
هر چیز که برای ادامه‌ زندگی ما ضرورت داشته باشد و در طول زندگی به طور مستمر با آن برخورد داشته باشیم، شکل‌دهنده‌ فرهنگ عمومی است به عنوان مثال الگوی تغذیه‌ ما که بر پایه‌ استفاده از نان قرار دارد، نیازمند یک فرهنگ عمومی جامع و کامل است تا موجب اسراف نشود و یا کثرت طلاق در یک جامعه نشان‌دهنده‌ نبود فرهنگ عمومی لازم در مقوله ازدواج است.
بنابراین علل بسیاری در شکل‌گیری و رواج یک فرهنگ عمومی نادرست دخیل است.
توسعه و پیشرفت یکی از مفاهیمی است که به‌ طور جدی در فکر سیاستمداران و متفکران کشور قرار دارد اما اگر این توسعه و پیشرفتی که روشنفکران سیاسی و فرهنگی ما ترسیم می‌کنند، در جامعه منتشر نشود و به ‌خوبی جا نیفتد به هیچ دردی نمی‌خورد، به عبارت دیگر چه زمانی در جامعه توسعه و پیشرفت نهادینه و پخش می‌شود و همه‌ مردم اهل توسعه می‌شوند؟ زمانی ‌که فرهنگ عمومی به‌ خوبی شکل بگیرد.
توسعه و پیشرفت ابتدا باید در فرهنگ عمومی ما صورت بگیرد، در واقع پراکنش توسعه توسط فرهنگ عمومی اتفاق می‌افتد، هر پیشرفتی که صورت بگیرد تا هنگامی که در فرهنگ عمومی‌مان جا نیافتد، نقش بر آب است و از بین خواهد رفت. اما وقتی کاری مردمی و عمومی شود، هرگز از بین نمی‌رود.
مسئله‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که فرهنگ عمومی ما فقط مربوط به مردم نیست و نباید سطح آن را بیش از حد خُرد کرد، در این راستا پالایش فرهنگ عمومی ضروری است اما سیستم خاص خود را دارد، باید ببینیم شاخص‌هایمان چیست؟ باید شاخص‌ها را مشخص کنیم که این شاخص‌ها به خوبی از لابه‌لای "اسلام" قابل استخراج است و این شاخص‌ها به خوبی از لابه‌لای اسلام قابل استخراج است.
 
* چرایی تشکیل شورای فرهنگ عمومی کشور
در فضای اداری کشور مرجع عالی با عنوان "شورای عالی انقلاب فرهنگی" وجود دارد که زیر مجموعه آن در کشور شورای فرهنگ عمومی کشور و در استان‌ها شورای فرهنگ عمومی استان‌هاست.
بر اساس مصوبه 20 شهریور سال 1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی و به منظور سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت فرهنگ عمومی کشور، شورای فرهنگ عمومی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده است.
در این مصوبه وظایف شورای فرهنگ عمومی کشور تحت عناوینی زیر آمده است:
1- بررسی کارشناسی درباره تجزیه و تحلیل شرایط و جریانات فرهنگی جهان و تبیین تأثیر کانون‌ها و ابزارهای مهم در این زمینه و اتخاذ تدابیر مناسب و گزارش تحلیلی جامع به شورای عالی.
2- بررسی و تحلیل شرایط و جریانات فرهنگی کشور و سنجش نظام ارزشی جامعه به منظور تعیین نقاط قوت و ضعف فرهنگی و ارائه راه‌حل‌های مناسب.
3- برنامه‌ریزی و هدایت فرهنگ عمومی به منظور تحقق اهداف و اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
4 ـ تهیه و تدوین طرح‌هایی برای هماهنگ کردن کوشش‌های فرهنگی و هنری و تبلیغی در سازمان‌ها و مراکز رسمی فرهنگی و هنری در جهت اعتلای فرهنگ و هنر و بهبود کیفیت آنها و پیشنهاد طرح‌ها به شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز تهیه و پیشنهاد موضوعات و طرح‌هایی راجع به آن بخش از وظایف شورای عالی که به شورای فرهنگ عمومی مربوط است.
5 ـ فراهم کردن زمینه کاری و هماهنگی دستگاه‌های دولتی در اجرای آن بخش از وظایف آنها که راجع به گسترش و ارتقا و تعمیق فرهنگ عمومی است.
6- بررسی آثار فرهنگی مترتب بر سیاست‌ها و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی به منظور اطمینان از هم‌سویی و عدم مغایرت آنها با اصول سیاست فرهنگی کشور و ابلاغ نتیجه به دستگاه‌های اجرایی و نیز ارائه راه‌حل‌های اسلامی مورد نیاز.
7- تصویب روش‌های اجرایی تشویقی به منظور شکوفایی فرهنگ عمومی در ابعاد مختلف آن
8- اظهار نظر نسبت به موضوعات،‌ طرح‌ها و گزارش‌هایی راجع به فرهنگ عمومی کشور که از طرف مراجع ذی صلاحیت به شورا ارجاع می‌شود.
9- پیشنهاد تحقیق در مسایل مهم فرهنگی و همکاری با شورای پژوهش‌های علمی کشور برای ایجاد هماهنگی در برنامه‌های تحقیقاتی فرهنگی و هنری
10- تهیه و پیشنهاد طرح‌های گسترش و بهبود تبلیغات دینی و عمران و احیای مساجد و مجامع مذهبی
 
* ساختار استانی شورای فرهنگ عمومی
آیین‌نامه شورای فرهنگ عمومی استان‌ها که به تصویب نهایی شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده نکات قابل توجهی دارد، در ماده یک این مصوبه آمده است که به‌ منظور ارتقای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ و اطلاع‌ از چگونگی‌ آن‌ و نظارت‌ و پیگیری‌ مصوبات‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ در مرکز هر استان، شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان‌ زیر نظر شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ تشکیل‌ می‌شود.
ماده ۲ وظایف‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان‌‌ها چنین بیان می‌کند:
الف) زمینه‌سازی‌ و تمهید شرایط‌ جهت‌ اجرای‌ مصوبات‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی
ب) مطالعه‌ و تجزیه‌ و تحلیل‌ وضعیت‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان، ارزیابی‌ و بررسی‌ مداوم‌ آن
ج) ارزیابی‌ و بررسی‌ مداوم‌ و چگونگی‌ اجرای‌ اصول‌ سیاست‌ فرهنگی‌ کشور و خط‌ مشی‌های‌ اجرایی‌ در سازمان‌ها و ادارات‌ کل‌ دولتی‌ و نهادهای‌ غیردولتی‌ مؤ‌ثر بر فرهنگ‌ عمومی‌ و تهیه‌ گزارشات‌ لازم‌ و ارائه‌ به‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی
د) برنامه‌ریزی‌ کوتاه‌مدت، میان‌مدت‌ و درازمدت‌ و تدوین‌ شیوه‌های‌ اجرایی‌ جهت‌ ایفای‌ وظایف‌ در چارچوب‌ سیاست‌های‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی
ه) تهیه‌ و تدوین‌ و پیشنهاد طرح‌هایی‌ به‌ منظور هماهنگ‌ کردن‌ کوشش‌های‌ مجریان‌ فرهنگی‌ هنری‌ در استان‌ در جهت‌ اعتلای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ و بهبود کیفیت‌ آنها
و) فراهم‌ کردن‌ زمینه‌ همکاری‌ و هماهنگی‌ سایر دستگاه‌های‌ دولتی‌ و عمومی‌ استان‌ در اجرای‌ وظایف‌ راجع‌ به‌ گسترش، ارتقا و تعمیق‌ فرهنگ‌ عمومی
ز) بررسی‌ آثار فرهنگی‌ مترتب‌ بر سیاست‌ها و اجرای‌ طرح‌ها و برنامه‌های‌ اقتصادی، اجتماعی‌ در استان‌ به‌ منظور اطمینان‌ از هم‌سویی‌ و عدم‌ مغایرت‌ آنها با اصول‌ سیاست‌ فرهنگی‌ کشور و ابلاغ‌ نتیجه‌ به‌ دستگاه‌های‌ اجرایی
ح) اتخاذ شیوه‌های‌ تشویقی‌ در استان‌ به‌ منظور شکوفایی‌ فرهنگ‌ عمومی‌ در ابعاد مختلف‌ آن
ط) بررسی‌ و اظهار نظر نسبت‌ به‌ موضوعات، طرح‌ها و گزارش‌های‌ راجع‌ به‌ فرهنگ‌ عمومی‌ کشور که‌ از طرف‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ به‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان‌ ارجاع‌ می‌شود.
بر اساس ماده ۳ این مصوبه، امام‌ جمعه‌ مرکز استان‌ به‌ عنوان‌ رئیس‌ شورا، استاندار به‌ عنوان‌ نایب‌ رئیس‌ و  مدیرکل‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌ استان‌ مسئولیت‌ دبیری‌ را عهده‌دار است‌.
همچنین رئیس‌ سازمان‌ تبلیغات‌ اسلامی‌ استان‌، مدیر سازمان‌ صدا و سیمای‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ در مرکز استان‌، یک‌ نفر از نمایندگان‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌ به‌ انتخاب‌ مجمع‌ آن‌ نمایندگان‌ برای‌ مدت‌ یک‌ سال، یک‌ نفر از رؤ‌سای‌ دانشگاه‌های‌ مرکز استان‌ به‌ انتخاب‌ مجمع‌ رؤ‌سای‌ دانشگاه‌های‌ مرکز استان،‌ مدیرکل‌ آموزش‌ و پرورش‌ استان، معاون‌ پرورشی‌ اداره‌ کل‌ آموزش‌ و پرورش‌ استان‌، مدیرکل‌ اطلاعات‌ استان،‌ مدیرکل‌ تربیت‌بدنی‌ استان،‌ یک‌ نفر از ارباب‌ جراید استان‌ به‌ پیشنهاد مدیرکل‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌ استان‌ و تصویب‌ وزیر فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌، سه‌ نفر از شخصیت‌های‌ معتبر فرهنگی‌ و هنری‌ استان (حداقل‌ یک‌ نفر از خواهران) با پیشنهاد شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان‌ و تصویب‌ شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ و فرمانده‌ نیروی‌ مقاومت‌ بسیج‌ استان‌ اعضای این شورا هستند.
البته شورای‌ فرهنگ‌ عمومی‌ استان‌ می‌تواند در موارد ضروری‌ افراد دیگری‌ را حسب‌ تشخیص‌ در ارتباط‌ با موضوع‌ مورد بررسی‌ بدون‌ حق‌ رأی به‌ شورا دعوت‌ کند.
 
* استان قزوین در شورای فرهنگ عمومی کشور غایب است
این ساز و کارها برای موضوعی به نام فرهنگ تدارک دیده شده در حقیقت شورای فرهنگ عمومی شورایی با رویکرد سیاست‌گذاری، اندیشه‌مداری و تأثیرگذاری شکل گرفته تا به عنوان جایگاه بالادستی حوزه فرهنگ را سامان‌دهی کند.
در این میان در حالی که هر استان برای خود سایت استانی شورای فرهنگ عمومی استانی و حتی گاهی شهرستانی دارند، استان قزوین به واسطه تلاش وافر دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی استان قزوین حتی از داشتن یک سایت نیز محروم است.
 
* جایگاه شورای فرهنگ عمومی قزوین در افق دیدگاه رهبری کجاست؟
یکی از انتظارات اولیه از شورای فرهنگ عمومی استان این است که در گامی حداقلی در راستای اهداف تشکیل این شورا و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری حرکت کنند.
مقام معظم رهبرى در دیدار وزیر و مسئولان وزارت ارشاد و اعضاى شوراهاى فرهنگ عمومى کشور می‌فرمایند «اکنون که شما در این زمینه مسؤولیت دارید، خواهش می‏کنم در اداره فرهنگ عمومی، از جان و ذهن و فکر و وقت خودتان، در حد توان، مایه بگذارید. وقتی این حاصل شد، نوبت آن است که بررسی کنیم کدام دستگاه‌ها و افرادِ دیگر، در ارتباط با اداره فرهنگ عمومی جامعه هستند؛ مثلاً صدا و سیما، مطبوعات و یا شخصیتهای عمده فکری و فرهنگی که گاهی یک سخنشان شکل‌دهنده یک جریان در فرهنگ جامعه است. چگونگی همکاری آنان با شما، مسئله بعدی است که باید بررسی شود. از این ‏رو، ابتدا شما باید درست شوید و وقتی که این اصل اساسی شکل گرفت، آنگاه بر اساس آن، بسیاری از کارهای دیگر انجام می‏شود.... به عقیده من، اگر این جمع محترم - که بحمدالله، اشخاص شایسته، صاحب‏نظر، آگاه، هوشمند و متخصص، در میانشان زیادند - بخواهند در این زمینه‏ها تلاش کنند و به‏ جایی برسند، باید اول اولویت‌ها را پیدا کنند.»
حال باید از اعضای شورای فرهنگ عمومی استان قزوین که ماهانه یک جلسه دارند، پرسید برای اجرای این منویات چه کار کرده‌اید؟
برای پیدا کردن اولویت‌های فرهنگ عمومی با رویکرد بومی استانی چه گامی برداشته‌اید؟ در همین سخنان رهبری به مسائلی همچون شکل لباس، چگونه پوشیدن، الگوی لباس، معماری برونی و درونی خانه‌ها (حتی شکلِ در و پنجره و ارتباط اتاق‌ها)، وجدانِ کاری، وقت‏شناسی، پرهیز از عافیت‏طلبی، احترام پدر و مادر ، مهمان‏دوستی، کتابخوانی، برون رفتن از عقب‏ماندگی و جهالت، توجه به معارف اسلامی، پرهیز از روشنفکری بیمار، پرهیز از رواج مسائلی همچون آزادی جنسی، اختلاط زن و مرد، بی‏اعتنایی به معنویت، حذف دین و بدگویی به روحانیان در جامعه، توجه به معنویت، اخلاق اسلامی، عدالت اجتماعی، انتشار کتاب و ساخت فیلم اشاره شده‌ است، شورای فرهنگ عمومی استان با این نام بزرگ برای کارهای فرهنگی استان چه کرده است؟
مقام معظم رهبری که بسیاری از ما در سخنرانی‌های خود بر لزوم پیروی از ایشان و عملی کردن دیدگاهایشان سخن می‌گوییم، می‌فرمایند «اگر وزارت ارشاد، واقعاً جز اصلاح فرهنگ عمومی، هیچ کار دیگری نکند، به نظر بنده، برای آن کافی است .... اصلاح فرهنگ عمومی، از همه کارها مهم‌تر است؛ چون این کار، محور همه کارهای دیگر است.»
حال باید پرسید که آیا در ارشاد استان قزوین که مدیرکل آن نماینده وزارت ارشاد در استان و دبیر شورای فرهنگ عمومی است حتی چنین دغدغه‌ای وجود داشته است؟ اگر وجود داشته خروجی‌های دیروز و امروز آن را نشان دهید.
رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند «کتاب باید برای اصلاح فرهنگ عمومی منتشر شود. فیلم باید برای اصلاح فرهنگ عمومی ساخته شود. هنر باید در جهت فرهنگ عمومی هدایت شود. صدا و سیما، در همه برنامه‏هایش - چه هنری، چه خبری و چه گزارشی - دائماً باید در خدمت فرهنگ عمومی کار کند. علما و امامان جمعه و خطیبان و مبلغان و جامعه روحانیان محترم و معظّم نیز - در هر بخشی که هستند - باید برای ترویج فرهنگ صحیح اسلامی تلاش کنند.» حال مردمی که در نهم دی ماه و عرصه‌های مختلف التزام عملی خود را به ولی فقیه نشان داده‌اند، منتظرند تا شاهد کارنامه عملکرد خدمتگزاران و نوکرانشان در مجموعه ارشاد و صدا و سیمای مرکز استان، حوزه هنری و تبلیغات اسلامی استان باشند.
مخاطب ما در عرصه فرهنگی تنها دستگاه‌های فرهنگی صرف نیستند بلکه همه دستگاه‌ها باید در این راستا وارد شوند و برای ارتقا، بازسازی، نوسازی، تقویت و هدایت صحیح فرهنگ عمومی بشتابند ولی انتظار از دستگاه‌هایی که با رویکرد تخصصی فرهنگی ایجاد شده‌اند انتظاری دیگر و فراتر است.
 
* شورای فرهنگ عمومی و معضلی به نام کم‌توجهی
اگر از کنار موضوع مهمی چون نبود نگاه تخصصی به حوزه فرهنگ در میان اعضای شورای فرهنگ عمومی استان به سادگی بگذریم ولی نمی‌توانیم از کنار بی‌توجهی‌ها یا کم‌توجهی‌ها به جلسات شورای فرهنگ عمومی استان به سادگی عبور کنیم.
بررسی حضور و غیاب اعضای شورای فرهنگ عمومی که دبیر این شورا می‌توانند به صورت دقیق آن را ارائه کنند، نشان می‌دهد که برخی از اعضا به طور نسبی عضو همیشه غایب هستند، برخی غیبت‌های قابل توجه دارند و برخی هم در غیبتی غیر مستقیم، چون اهمیت چندانی برای این شورا قائل نیستند و یا به دلیل دیگر خود در جلسه حاضر نیستند و معاونشان در جلسات حاضر می‌شود، البته در این بخش دبیر شورای فرهنگ عمومی استان بالاترین حضور را دارد و نام وی در جمع غایبان نیست.
 
* آخرین کلام
کلام آخر و سؤال اساسی از دوستان زحمتکش شورای فرهنگ عمومی استان این است که در جلسه‌های بسیار در عرصه فرهنگ استان چه کاشته‌اید که امروز ماحصل آن را بخواهیم دستاورد شورای فرهنگ عمومی استان قزوین بدانیم.
خبرگزاری فارس آماده است دیدگاه هر یک از صاحب‌نظران فرهنگی و اعضای شورای فرهنگ عمومی استان را در این خصوص منتشر کند.
انتهای پیام/آ10