نکات تفسیری جزء دوازدهم قرآن کریم/ اختلال در اقتصاد، سرچشمه فساد اجتماعی است

خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری| بر آن شدیم تا در ماه مبارک و پرخیر و رحمت رمضان روزانه صفحاتی از کلام الهی را بر زبان جاری کنیم و بیش از پیش رهنمودهای قرآنی را در زندگی استفاده کنیم.

سراسر آیات الهی پُر است از حکمت و اندرزهایی که برای زندگی انس‌ها ضروری است لذا در نظر داریم هر روز چند آیه‌ای از جزء مورد نظر را تفسیر و برخی نکات را در کنار یکدیگر مرور کنیم.

جزء دوازدهم قرآن از آیه ۶ سوره هود تا انتهای آن و ۵۲ آیه ابتدای سوره یوسف را شامل می‌شود.

یوسف نام یکی از پیامبران است. نام یوسف در این سوره ۲۵ بار به کار رفته و ضمن شرح زندگی او به نکات آموزنده پرداخته است.

امام صادق(ع) فرمودند: هر کس این سوره را در روز و شب یک بار بخواند خداوند او را در روز قیامت به سیمای یوسف برمی‌انگیزد و آن زمان هیچ گونه ناراحتی نخواهد داشت و از بندگان صالح خدا خواهد بود.

رهبران الهی مزد مالی مطالبه نمی‌کنند

وَیَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مَالًا ۖ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ ۚ وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الَّذِینَ آمَنُوا ۚ إِنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَلَٰکِنِّی أَرَاکُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ (۲۹_هود)

به خوبی نشان می‌دهد که من هدف مادی از این برنامه ندارم و جز به پاداش معنوی الهی نمی‌اندیشم و هرگز یک مدعی دروغین نمی‌تواند چنین باشد و این همه دردسر و ناراحتی را به خاطر هیچ برای خود بخرد و این میزان و الگویی است برای شناخت رهبران راستین از فرصت طلبان دروغین، که گامی را برمی‌دارند به طور مستقیم یا غیرمستقیم هدف مادی از آنان دارند.

هدف از عذاب‌های الهی تصفیه است نه انتقام

فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ یَأْتِیهِ عَذَابٌ یُخْزِیهِ وَیَحِلُّ عَلَیْهِ عَذَابٌ مُقِیمٌ (۳۹_ هود)

از آیه فوق به خوبی استفاده می‌شود که عذاب‌های الهی جنبه انتقامی ندارد بلکه به خاطر تصفیه نوع بشر و از میان رفتن آن‌ها که شایسته حیات نیستند و باقی‌ماندن صالحان صورت می‌گیرد. به این معنی که یک قوم مستکبر و فاسد و مفسد که هیچ امیدی به ایمان آن‌ها نیست از نظر نظام آفرینش حق حیات ندارند و باید از میان برود و قوم نوح چنین بودند، چرا که آیات فوق می‌گوید اکنون که دیگر امیدی به ایمان بقیه نیست آماده ساختن کشتی شو و درباره ظالمان هیچگونه شفاعت و تقاضای عفو منما.

اختلال در اقتصاد، سرچشمه فساد اجتماعی است

وَیَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِکْیَالَ وَالْمِیزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ (۸۵_هود)

با پایان داستان عبرت‌انگیز قوم لوط نوبت قوم شعیب و مردم مدین می‌رسد همان جمعیتی که راه توحید را رها کردند و در سنگلاخ شرک و بت‌پرستی سرگردان شدند، نه تنها بت که درهم و دینار و مال و ثروت خویش را می‌پرستیدند و به خاطر آن کسب و تجارت بارونق خویش را آلوده به تقلب و کم‌فروشی و خلافکاری‌های دیگر می‌کردند. دو آیه فوق این واقعیت را به خوبی منعکس می‌کند که بعد از مسئله اعتقاد به توحید و ایدئولوژی صحیح، یک اقتصاد سالم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نیز نشان می‌دهد که بهم‌ریختگی نظام اقتصادی سرچشمه فساد وسیع در جامعه خواهد بود.

گناه منشا بلاها و حوادث غیرمترقبه

وَکَذَٰلِکَ أَخْذُ رَبِّکَ إِذَا أَخَذَ الْقُرَىٰ وَهِیَ ظَالِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِیمٌ شَدِیدٌ (۱۰۲_ هود)

این یک قانون عمومی الهی است، یک نسبت و برنامه همیشگی است که هر قوم و ملتی دست به ظلم و ستم بیالایند و پا را از مرز فرمان‌های الهی فراتر نهند و به رهبری و راهنمایی و اندرزهای پیامبران خدا اعتنا ننمایند، خداوند سرانجام آن‌ها را سخت می‌گیرد و در پنجه عذاب می‌فشارد البته باید توجه داشت که ظلم به معنی وسیع کلمه شامل همه گناهان می‌شود.

آیه پرمحتوا و طاقت‌فرسای سوره هود (فرمان استقامت به پیامبر(ص))

فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ (۱۱۲_ هود)

در حدیث معروفی چنین می‌خوانیم: هیچ آیه‌ای شدید و مشکل‌تر از این آیه بر پیامبر نازل نشد و لذا هنگامی که اصحاب از آن حضرت پرسیدند چرا به این زودی موهای شما سفید شده و آثار پیری نمایان گشته، فرمود: مرا سوره هود و واقعه پیر کرد. دلیل آن هم روشن است زیرا ۴ دستور مهم در این آیه وجود دارد که هر کدام بار سنگینی بر دوش انسان می‌گذارد.

از همه مهم‌تر فرمان به استقامت است. دستور دیگر اینکه این استقامت باید تنها انگیزه الهی داشته باشد و هرگونه وسوسه شیطانی از آن دور بماند. سوم مسئله رهبری کسانی است که به راه حق برگشتند و آن‌ها را هم به استقامت واداشتند. چهارم مبارزه را در مسیر حق و عدالت رهبری نمودن و جلوگیری از هرگونه تجاوز و طغیان، زیرا بسیار شده است که افرادی در راه رسیدن به هدف نهایت استقامت را به خرج می‌دهند اما رعایت عدالت برای آن‌ها ممکن نیست و غالبا گرفتار طغیان می‌شوند.

امروز هم مسئولیت مهم ما مسلمانان و مخصوصاً رهبران اسلامی در این چهار جمله خلاصه می‌شود: استقامت، اخلاص، رهبری مومنان و عدم طغیان و تجاوز.

** برگرفته از قرآن بشیر (تفسیر یک جلدی جوان؛ برگرفته از تفاسیر نمونه و المیزان)

تحدیر(تندخوانی) جزء دوازدهم قرآن کریم با صدای استاد معتز آقایی

پایان پیام/ ۶۸۰۳۵