نکات تفسیری جزء دوم قرآن کریم/ شروط اجابت دعا چیست؟

خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری|برآن شدیم تا در ماه مبارک و پرخیر و رحمت رمضان روزانه صفحاتی از کلام الهی را بر زبان جاری کنیم و بیش از پیش رهنمودهای قرآنی را در زندگی استفاده کنیم.

سراسر آیات الهی پر است از حکمت و اندرزهایی که برای زندگی انس‌ها ضروری است لذا در نظر داریم هر روز چند آیه‌ای از جزء مورد نظر را تفسیر و برخی نکات را در کنار یکدیگر مرور کنیم.

جزء دوم از آیه ۱۴۲ سوره بقره تا ۲۵۲ سوره بقره را شامل می‌شود.

مراحل انجام امور خیر و عمل صالح

فَاسْتَبِقُواْ الْخَیرَْاتِ (۱۴۸- بقره)

۱- حرکت‌، همان عمل‌کردن به کارهای خیر است که تمام عبادت‌های مستحب و واجب را در برمی‌گیرد و متصف شدن به فضایل اخلاقی را شامل می‌شود.

۲- سرعت در این امور هم به این است که هرگاه زمینه انجام آن فراهم شد، بدون فوت وقت آن کار عملی شود. امام باقر(ع) فرمودند: هنگامی که تصمیم به کار خیری گرفتی فورا آن را انجام بده و آن را به بعد موکول نکن؛ چون نمی‌دانی بعد چه می‌شود.

۳- سبقت که به معنای پیشی گرفتن است به دو صورت واقع می‌شود یکی در اصل انجام است که فرد از دیگرانی که آن‌ها نیز داوطلب آن کار خیر هستند پیشی گرفته و دیگری سبقت در کمیت آن کار خیر است.

 چرا خدا مردم را آزمایش می‌کند؟

وَ لَنَبْلُوَنَّکُم بِشیَ‌ْءٍ مِّنَ الخَْوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابرِِینَ(۱۵۵- بقره)

جهان، صحنه آزمون الهی است. کسی وارد بهشت نمی‌شود مگر آنکه با موفقیت این آزمون‌ها را که پیشینیان هم به آن آزموده شدند یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته و سربلند بیرون آید. در همین سوره می‌خوانیم: أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّهَ وَ لَمَّا یَأْتِکُم مَّثَلُ الَّذِینَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِکُم مَّسَّتهُْمُ الْبَأْسَاءُ وَ الضَّرَّاءُ (۲۱۴- بقره) آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید بی آنکه حوادثی همچون حوادث سخت گذشتگان به شما برسد؟ همان‌ها که شدائد و زیان‌های فراوان به آن‌ها رسید.

این آیه به شکلی جزئی‌تر به آن ناملایمات پرداخته و با بیان دقیق‌تر آسیب‌هایی که برای امتحان بشر، همواره در زندگی او رخ می‌دهند را بیان می‌کند: «به طور قطع ما همه شما را با اموری همچون ترس و گرسنگی و زیان مالی و جانی و کم شدن فرزندان یا میوه‌ها آزمایش می‌کنیم.» آنان که در این آزمایش‌ها صبر سازنده، پیشه ساختند؛ اهل هدایتند و درود و رحمت الهی روزی آن‌ها می‌شود.

روزه سرچشمه تقوا

یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلیَ الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ(۱۸۳- بقره)

عبارت لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ که در پایان آیه آمده است در حقیقت اشاره به اثری است که روزه بر روح و جان آدمی می‌گذارد. تقوا به زبان ساده، یعنی حالتی در انسان که او را از گناه باز دارد.

نکته دیگر اینکه این اثر، ملاک خوبی برای نمره دادن به روزه است. هر کس به خود مراجعه کند و با توجه به تأثیری که روزه در تقواسازی او داشته است به روزه خود نمره دهد.

دو شرط مهم در اجابت دعا

وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنیّ‌ِ فَإِنیّ‌ِ قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ (۱۸۶- بقره)

هنگامی که بندگانم از تو سراغ مرا می‌گیرند، همانا من نزدیکم؛ دعای دعا کننده‌ای که مرا بخواند اجابت می‌کنم. در این آیه، خداوند دو شرط مهم در دعا را به ما گوشزد می‌کند:

یکی اینکه دعا باید حقیقتاً دعا باشد. یعنی قلب دعاکننده آن با زبانش موافق باشد؛ چون دعای حقیقی آن دعایی است که قبل از زبان سر، زبان قلب و فطرت که دروغ در کارش نیست آن را بخواهد.

دوم اینکه فرمود «دَعَانِ؛ مرا بخواند». دعایی وعده اجابت دارد که دعاکننده واقعا آن را از خدا بخواهد؛ پس اگر کسی به زبان، خدا را خواند و در دل، امیدش به اسباب عادی و امور وهمی بود چنین کسی خدا را به دل نخوانده و شرط اجابت دعا را رعایت نکرده است.

دعای خوب درخواست نعمت‌های دنیا و آخرت با هم است

فَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ رَبَّنَا ءَاتِنَا فیِ الدُّنْیَا وَ مَا لَهُ فیِ الاَْخِرَهِ مِنْ خَلَاقٍ(۲۰۰) وَ مِنْهُم مَّن یَقُولُ رَبَّنَا ءَاتِنَا فیِ الدُّنْیَا حَسَنَهً وَ فیِ الاَْخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ(۲۰۱) أُوْلَئکَ لَهُمْ نَصِیبٌ مِّمَّا کَسَبُواْ وَ اللَّهُ سَرِیعُ الحِْسَابِ(۲۰۲- بقره)

بر اساس این بخش از آیات، درخواست‌های قلبی مردم از خداوند متعال به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. دسته اول درخواست‌هایی‌اند که فقط به دنیا ختم می‌شوند و کاری به آخرت ندارند. وعده خدا به این عده بی‌نصیبی از نعمت‌های آخرت است.

دسته دوم درخواست کسانی است که با نگاه به آخرت از خدا طلب می‌کنند. وعده خدا به این گروه بهره‌مندی از نعمت‌های بهشت است.

** برگرفته از تفاسیر نمونه، نور و المیزان

تحدیر (تندخوانی) جز دوم قرآن کریم با صدای استاد معتز آقایی

پایان پیام/ ۶۸۰۳۵