به گزارش خبرگزاری فارس از سنندج، چشمه‌های فراوان این منطقه در پایان دره رودخانه پرآبی را تشکیل می‌دهد و وجود همین رودخانه بهترین دلیل مردمان قدیم برای اسکان در این نقطه بوده است.
دره پادشاهان که دره هفت آسیاب نیز گفته می‌شود، مکانی بی‌نظیری که سرگذشت کهن دارد و سرداران و بزرگان زیادی را به خود دیده است.
قلعه قم‌چقای در 5 کیلومتری غرب روستای قم‌چقای و 60 کیلومتری شمال شرق شهر بیجار برای رسیدن به قله باید مسیر صعب‌العبور دره را به سمت کوه پشت، پرتگاه مخوف، حفره‌های قائم را طی کرد و با گذشت از آن به خوبی می‌توان درک کرد گذشتگان بهترین و استراتژیک‌ترین نقطه را برای ساخت برج انتخاب کرده‌اند.
با پشت سر گذاشتن مسیر تنگه، در بالای صخره قلعه آیتوس یا قلعه قم‌چقای با قدمتی بیش از 6 هزار سال جلوه‌نمایی می‌کند.
وسعت قلعه که بالغ بر 5 هزار مترمربع است با مخازن متعدد آب که در سنگ بریده شده.
بقایای حصار قلعه یادآور دیوارهای تخت سلیمان بوده و به دوره ساسانی تعلق دارد. در پای پشته سنگی، حصارهای دیگری عمود بر بستر رودخانه کشیده شده و نشانه‌های استحکام قلعه و نیز پی خانه‌هایی در اطراف آن مشهود است.
قلعه‌ای که در دوره‌های مختلف تاریخی مورد بهره‌برداری و استفاده بوده است. آخرین استفاده از این قلعه مربوط به دوره حسن صباح است که توسط فدائیان وی مورد استفاده بوده است.
مهم‌ترین دوره تاریخی استفاده از این قلعه مربوط به دوره آشوریان بوده و در حملات خونبار آشوریان به این مناطق این قلعه به مثابه یک دژ محکم و استوار حافظ جان اهالی منطقه بوده است.
این رشادت‌ها و استواری توسط سردار معروف این قلعه به نام آیتوس صورت گرفته و از این رو نام قلعه نیز برگرفته از نام همین سردار رشید، آیتوس گذاشته شده است.
این قلعه، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق نیز به پرتگاه‌های دیگری مشرف است از این رو، ایجاد استحکامات برای این قلعه لازم نبوده است، اما در سمت شمال که پشته ارتفاع کمتری دارد بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملات و برج‌های نیم استوانه وجود دارد.
به غیر از تنگه که عبور از آن کاری نسبتا دشوار است، یک راه دیگر برای ورود به قلعه وجود دارد، راهی مخفی در دل کوه که در حقیقت از ویژگی‌های متمایزکننده و برجسته قلعه قم‌چقای است و آن را در ردیف بناهای تاریخی برجسته دنیا قرار داده است.
تونلی به طول 10 متر که دارای 40 پلکان است، تونلی با شیب 45 درجه از درون کوه به پایین راه دارد.
در دره پادشاهان علاوه بر قلعه دو اثر تاریخی دیگر وجود دارد آرامگاه محراب علی است، بنایی استوانه‌ای شکل و دارای چهار در که هر کدام به سمتی از چهار جهت اصلی باز می‌شود.
این بنا چندین بار در دوره‌های مختلف مرمت و بازسازی شده است، اما با توجه به نوع مصالح و معماری به نظر می‌رسد که آخرین بار در زمان ایلخانی مرمت کلی شده و در همان زمان گنبد اجری آن نیز احداث شده است.
این گنبد در حقیقت جای گنبد سنگی بنا را گرفته است و در کنار آن بناهای ناهمگون دیگری که بعدها پیرامون ساختمان اصلی ساخته شده‌اند، شکل واقعی بنا را پوشانده است، اما با وجود این تغییرات ساختار اصلی استوانه‌ای آن تقریباً حفظ شده است.
در این منطقه کوهستانی و در دره علاوه بر آثار تاریخی گونه‌های کمیاب و نایاب حیوانات وحشی نیز وجود دارد، به همین دلیل جزو مناطق حفاظت شده حیات‌وحش به شمار می‌آید.
این منطقه با مساحت یک‌هزار و 769 هکتار در سال 1354 توسط اداره حفاظت محیط زیست منطقه حفاظت شده است.
شیب نیمی از اراضی منطقه کمتر از 12 درصد است و بقیه منطقه اغلب به صورت تپه ماهوری است، ارتفاع حداقل و حداکثر منطقه نیز به ترتیب 1533 و 2187 متر است، متوسط بار سالیانه منطقه 439 میلی‌متر بوده و اقلیم آن به صورت نیم‌خشک و معتدل است.
تلوار همچنان جلو می‌رود و در مسیر دراز خود آوای زندگی سر می‌دهد، زیر و بم آوایش را کمی و زیادی باران هر منطقه تعیین می‌کند، گاهی به اندازه‌ای است که نمی‌توان به راحتی از عرض آن رد شد و گاهی نیز به اندازه‌ای است که یک پسر بازیگوش بتواند با تکه چوبی هم‌بازی موج‌های آن شود.
----------------------------
گزارش از: شیرین مرادی
---------------------------
انتهای پیام/79002/ب40/ف4004
