به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله مظاهری، آیت‌الله حسین مظاهری صبر را أمّ‌الفضائل دانست و اظهار کرد: همه فضایل از فضیلت صبر سرچشمه می‌گیرد.
اقسام صبر و روایاجتماعی
وی در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: صبر اجتماعی مسئله فوق‌العاده مهمی است و قرآن و اهل بیت «سلام‌الله علیهم» و همچنین علمای علم اخلاق روی آن پافشاری دارند.
قسم اوّل: مردمداری
رئیس حوزه علمیه اصفهان بخش اول از صبر اجتماعی را مردمداری دانست و تأکید کرد: مردمداری به داشتن شخصیت در جامعه نیز اطلاق می‌شود و اگر کسی می‌خواهد شخصیت اجتماعی داشته باشد، باید برای خود و مردم، شخصیت قائل باشد.
وی اذعان داشت: انسان مردم‌دار کسی است که برای دیگران احترام و شخصیت قائل شود، از مردم تعریف کند و برای خشنود ساختن آنها تلاش کند، مردمداری و خشنود کردن همنوعان، اهمیت فراوانی در کلمات و سیره حضرات معصومین«سلام‌الله علیهم» دارد.
وی ادامه داد: اگر پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» در مدت حدود 10 سال توانستند اسلام را به دنیا معرفی کنند و با وجود همه مصائب و مشکلات پیروز شوند، برای شخصیت دادن به مسلمانان و محترم دانستن آنان بوده و رفتار اخلاقی و کردار پسندیده پیامبر«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» باعث شد مسلمین تا سرحد عشق، دوستدار و پیرو آن حضرت شوند و از ایشان حرف‌شنوی داشته باشند، چنانکه موفقیت آن حضرت در بیش از 84 جنگ نیز مرهون مردمداری ایشان بود.
آیت الله مظاهری با تأکید بر اینکه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سرافرازی‌های پس از انقلاب نیز مرهون مردمداری حضرت امام خمینی«قدس سره» است خاطرنشان کرد: ایشان در حالی که معمولاً ساکت، صامت و مؤدب بودند، اما در مردم داری و احترام به شخصیت ملت، آنقدر ظریف و دقیق عمل می‌کردند که گویا در این کار تخصص داشتند، از این جهت توانستند هشت سال جنگ تحمیلی را به واسطۀ همین مردم، پشت سر بگذارند و در واقع عشق مردم به ویژه جوانان به حضرت امام، باعث موفقیت ایشان و سربلندی جمهوری اسلامی بود.
این مرجع شیعیان در ادامه افزود: همین دو نمونه برای بیان اهمیت مردمداری و نقش آن در موفقیت‌ها، کافی است. مردمداری و پیدا کردن شخصیت اجتماعی، کار بسیار مشکلی است و به عبارت دیگر حکومت بر دل‌ها خیلی مشکل است، اما با صبر و استقامت و در پرتو مدارا کردن با مردم و خوب تا کردن با آنها، شدنی است، وقتی کسی بتواند بر دل‌ها حکومت کند، شخصیت اجتماعی می‌یابد و می‌تواند سخن حق خود را به خوبی بیان کند، بر اثر مردمداری، انسان می‌تواند مردم را در عقیده، با خود همراه کند، اما چنان که بیان شد، این امر نیازمند تلاش و کوشش و صبر و استقامت است.
نقش همسر داری در بهبود وضعیت خانواده
رئیس حوزه علمیه اصفهان گفت: در مبحث صبر در خانه، زن خوب و شایسته کسی است که بتواند بر دل شوهر حکومت داشته باشد و مرد خوب و شایسته مردی است که بتواند بر دل همسر خود حکومت کند، حکومت بر دل‌هاست که می‌تواند زمینه‌ساز یک زندگی فوق‌العاده شیرین و موفق باشد، چنان که زن و مرد باید در خانه ابهت و شخصیت داشته باشند، بچه‌ها باید از مادر و پدر حساب ببرند و برای پدر شخصیت قائل باشند، چنین شخصیتی در پرتو انجام وظیفه در خانه و همسر داری خوب و بچه‌داری نیکو حاصل می‌شود.
راه‌های کسب شخصیت
آیت الله مظاهری با اشاره به اینکه کسب شخصیت، از چند طریق امکان‌پذیر است افزود: کسب شخصیت نیازمند علم است، انسان باید با مطالعه و کسب دانش، نحوه احراز شخصیت و شیوه مردم داری را بیاموزد، علاوه بر آن، باید با به کار گیری عقل و با درایت و همراه با تفکر، از کسب دانش در جهت مردم داری بهره ببرد و اگر انسان بتواند هر روز راجع به نوع روابط خود با دیگران و شیوه‌های مردمداری فکر کند، علاوه بر ثواب، نتایج دنیوی در پی دارد، البته تفکری مفید است و ثواب دارد که بی‌راهه نرود و راجع به چگونگی فریب مردم و تقلب و حقه‌بازی نباشد.
وی در ادامه افزود: در اثر مطالعه کتب مفید و مشورت با افراد خبره و از جمله از راه تعقل، انسان می‌تواند بفهمد چگونه می‌تواند مردم‌دار باشد و در اثر آن، شخصیت اجتماعی کسب کند.
وی با اشاره به نقش سعه‌صدر در کسب شخصیت اجتماعی ادامه داد: این راه اگر مهم‌تر از راه اول نباشد، حداقل در همان حد است و انسان باید سعۀ صدر داشته باشد، انسان باید دریادل باشد تا بتواند حرف‌ها را، اگرچه مخالف با عقیده‌اش باشد و مخالف با نفی ظاهری باشد، هضم کند، کسی که سعۀ صدر دارد، مثل دریاست، دریا مرتب آلودگی پیدا می‌کند، علاوه بر اینکه نهرهای فراوان و آلودگی‌های فراوان در آن وارد می‌شود، میکروب‌ها از هوا و سایر راه‌ها به آن وارد می‌شود و بالاخره شبانه روز آب دریاها آلوده می‌شود، اما این دریا شکل آلودگی به خود نمی‌گیرد و آلودگی‌ها را رفع می‌کند.
سعۀ صدر پیامبر اکرم(ص)
آیت الله مظاهری با اشاره به روایات قرآن در این رابطه افزود: قرآن شریف، یکی از معجزات و کرامات پیغمبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» را سعۀ صدر و در با دلی ایشان می‌داند.
وی به ذکر مثالی در این رابطه پرداخت و متذکر شد: یک حوض آب بسیار آلوده را در نظر بگیرید، اگر یک استکان آب بسیار صاف و زلال در این حوض بریزید، به سرعت در آب حوض محو می‌شود و صددرصد آلوده می‌گردد، حال اگر بنا باشد آب در استکان آلوده نشود، بلکه حوض را به رنگ خود در‌آورد، معجزه می‌خواهد و پیغمبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» هنگام بعثت، در بین مردم مکه، تنها و مانند یک استکان آب تصفیه شده‌اند، آن حضرت در آن محیط آلوده، به جای آنکه رنگ اجتماع را به خود بگیرند، به محیط آلوده فرمود، من رنگ تو را نمی‌گیرم، بلکه تو را به رنگ خود در می‌آورم، آن حضرت در حالی از دنیا رفتند که نه تنها مکه و مدینه، بلکه تمام منطقه آلوده حجاز را تصفیه کردند و به مقام انسانیت رساندند، ایشان با صبر و استقامت و به عبارت دیگر با سعۀ صدر، توانستند مسلمان‌های صدر اسلام را بسازند.
وی با تأکید بر اینکه خداوند بر سعۀ صدر تأکید فراوانی دارد افزود: عبارت «فَوَیْلٌ لِلْقَاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اللَّهِ» که پس از «أَ فَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ» آمده، به این معناست که وای به کسی که سعۀ صدر نداشته باشد و خوشا به حال کسی که سعۀ صدر دارد و با نور خدا زندگی می‌کند، قرآن کریم نام سعۀ صدر را «نور خدا» گذاشته و نظیر این آیه در قرآن چندین مرتبه آمده است.
درخواست سعۀ صدر توسط حضرت موسی(ع)
آیت الله مظاهری در ادامه گفت: وقتی حضرت موسی«علیه‌السلام» به رسالت مبعوث شدند، به ایشان خطاب شد: به سوی فرعون برو و او را هدایت کن، امّا با مردم داری و با زبان خوش و با گفتار پرمحتوا، زیرا خداوند متعال دوست دارد حتی فرعون که از نظر طغیان و سرکشی سرآمد روزگار است، هدایت و به عبارت دیگر، آدم شود، حضرت موسی برای انجام این رسالت خود در برابر فرعون، که ابر قدرت زمان بود و علاوه بر سلطنت، ادعای خدایی می‌کرد و مردم او را به خدایی قبول داشتند، لشکر مجهز یا امکانات خاصی مطالبه نکرد، بلکه گفت: «رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی»[5] خدایا به من سعۀ صدر عنایت کن. زیرا می‌دانست که راه موفقیّت در حکومت، سعۀ صدر است.
وی افزود: بنا بر تصریح قرآن کریم، فرعون و بنی‌اسرائیل دو مانع اساسی و قدرتمند برای رسالت حضرت موسی«علیه‌السّلام» محسوب می‌شدند، اما آن حضرت، در حالی که تنها بود، توانست بر همه مشکلات فائق آید و پیروز میدان شودt این پیروزی، علاوه بر تلاش بی‌وقفه و نیز برقراری ارتباط عاطفی حضرت موسی با خداوند و رعایت تقوا، مرهون صبر و سعۀ صدر اوست.
آثار و برکات سعۀ صدر از منظر قرآن کریم
رئیس حوزه علمیه اصفهان افزود: قرآن کریم پس از مطالبۀ شرح صدر توسط حضرت موسی، عبارات ظریف و دقیقی دارد که معلوم نیست حضرت موسی این عبارت را در آن موقعیّت بیان کرده یا خداوند تعالی برای فهم بشریّت فرموده است، در واقع با بیان چند جمله کوتاه، آثار و برکات سعۀ صدر را بیان کرده است، خداوند می‌فرماید: «وَ یَسِّرْ لی أَمْری»[7] یعنی خدایا سعۀ صدر به من عطا فرما، آنگاه کارها آسان می‌شود و به تنهایی می‌توانم در مقابل فرعون موفق شوم، سپس می‌گوید: «وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِی» خدایا سعۀ صدر به من بده، آنگاه اراده‌ام قوی می‌شود و می‌توانم در مقابلش قد علم کنم. بعد می‌افزاید: «یَفْقَهُوا قَوْلِی» خدایا سعۀ صدر به من بده، آنگاه می‌توانم حرفم را در مقابلش بزنم.
آیت الله مظاهری ادامه داد: بر این اساس، سعۀ صدر کارها را آسان می‌کند، حتی اگر کاری به سختی و بزرگی ایستادگی در برابر فرعون باشد، انسان اگر سعۀ صدر داشته باشد، اراده‌اش قوی می‌شود، وقتی ارادۀ کسی قوی شد، بر خود تسلّط پیدا می‌کند و وقتی بر خود تسلّط پیدا کرد، می‌تواند خوب مردمداری کند، به عبارت دیگر می‌تواند شخصیت اجتماعی پیدا کند و در پرتو آن، می‌تواند آنچه درون خود دارد، بیان کند و دیگران از گفته‌اش بهره‌مند شده، البته در روایات نیز تأکید شده است که این دعاهای حضرت موسی را زیاد بخوانید تا دریا دل شوید و بتوانید بر خود تسلط یابید.
تناسب سعۀ صدر و مردمداری
این مرجع عالیقدر در ادامه با تاکید بر اینکه اگر سعه‌صدر نباشد، مردمداری نیز نخواهد بود اظهار کرد: هرکس در هر موقعیت شغلی و اجتماعی که قرار دارد، به یقین با سعه‌صدر موفق‌تر خواهد بود، کاسبی که سعه‌صدر دارد، گرچه در مغازه چیزی بیش از دیگر فروشندگان ندارد، ولی همیشه فروش بهتری دارد، راز موفقیت او از دیدگاه روان‌شناسی، مردمداری و سعۀ صدر او در برخورد با مردم است، درباره روحانیت نیز قضیه به همین شکل است، بعضی از روحانی‌ها در کارهای تبلیغی خود موفق‌اند، وقتی در کار آنها دقت کنیم، متوجه می‌شویم که خوب مردمداری می‌کنند و به خوبی توانسته‌اند مردم را جذب کنند.
وی در ادامه گفت: در نظام خانواده نیز همین حقیقت صادق است، گاهی زن در امر شوهرداری بسیار موفق است و در حالی که از لحاظ زیبایی در حد متوسط است و از نظر خانوادگی، خانواده خاصی ندارد، اما خوب شوهرداری می‌کند و می‌داند چگونه بر دل شوهر خود حکومت کند، به اندازه‌ای بر دل شوهر حکومت پیدا کرده که برای شوهر، تمام دنیا یک طرف و این خانم یک طرف است، گاهی نیز مرد از لحاظ امکانات مالی در حد پایینی است و نمی‌تواند خانه‌اش را اداره کند، از نظر شخصیت اجتماعی هم در حد متوسط یا پایین است، اما در خانه توانسته است بر دل همسر خود حکومت کند، از این جهت بین همسر و فرزندان ابهت خاصی دارد و فرزندان از او حساب می‌برند، وقتی در زندگی او کنکاش کنیم، خواهیم دید که او خوب مردمداری می‌کند و از سعه‌صدر فراوانی برخوردار است، در حقیقت، هر که سعه‌صدر و مردمداری دارد، شخصیت اجتماعی دارد و هر که ندارد، از شخصیت اجتماعی نیز برخوردار نیست.
تفاوت مردمداری و حقه‌بازی
آیت الله مظاهری در ادامه با تاکید بر اینکه منظور از مردم داری، تقلب، دورویی، چاپلوسی و تملق نیست افزود: در واقع، مردم داری یعنی خدمت خالصانه به خلق خدا که با صداقت و صمیمیت همراه باشد، کسی که مردم را فریب دهد و با زبان چرب دیگران را خام کند، نمی‌تواند ادعای مردم داری داشته باشد و رفتار او ناشی از سعه‌صدر نیست، بلکه از وسوسه شیطان سرچشمه می‌گیرد و مهم آنکه به مقصود مورد نظر هم نخواهد رسید و از تملق یا نیرنگ خود نتیجه مطلوب نخواهد گرفت.
وی در ادامه گفت: کسانی که مردم را فریب می‌دهند و صفا و صداقت ندارند و با ظاهری مردم فریب، به نیرنگ دیگران می‌پردازند، گرچه ممکن است در ابتدا زرق و برقی در زندگی پیدا کنند یا شهرتی به دست آورند، اما طولی نمی‌کشد که این شهرت به طور کلی از بین می‌رود و دوان دوان به سوی ضد مطلوب خود که از آن گریزان بودند، می‌شتابند، امام حسین«سلام‌الله علیه» در روایت شیرینی می‌فرمایند:
«مَنْ حَاوَلَ أَمْراً بِمَعْصِیَةِ اللَّهِ کَانَ أَفْوَتَ لِمَا یَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِمَجِیءِ مَا یَحْذَرُ»
یعنی هرکس بخواهد از راه گناه به مطلوب خود برسد، نه تنها به مقصود و مطلوب خود نمی‌رسد، بلکه با شتاب به آنچه از آن حذر داشته خواهد رسید.
حقیقت مردم داری و مردم داری حقیقی
رئیس حوزه علمیه اصفهان با تاکید بر اینکه مردم داری با حقیقت و صداقت و مروت، همان است که در روایات شریف اهل بیت«سلام‌الله علیهم»، از جمله حقوق افراد نسبت به یکدیگر شمرده شده است گفت: باید انسان هرچه برای خود می‌خواهد برای دیگران هم بخواهد و آنچه برای خود نمی‌پسندد برای دیگران هم نپسند، کاسب مردم دار، به طور ناخودآگاه مشتری بیشتری دارد، روحانی که به راستی رابطه خود را با خدا و امام زمان«ارواحنافداه» اصلاح کند و در برخورد با مردم، صفا، صداقت و صمیمیت بیشتری داشته باشد، خواه ناخواه می‌تواند با افراد بیشتری رابطه برقرار کند و حرف خود را به دیگران برساند، لذا بحث ما این است که انسان در معاشرت با مردم، به گونه‌ای رفتار کند که خداوند متعال خواسته است، آن گونه که از نظر هر انسان پاک سرشتی، کار و رفتار او درست و منطقی باشد، اتفاقاً شیوه صحیح برخورد و معاشرت اجتماعی، بیشتر فطری است و اگر کسی با خود بیندیشد، فطرت او به او می‌فهماند چه رفتاری بهتر و مناسب‌تر است.
حفظ شخصیت واجب است
آیت الله مظاهری در خاتمه سخنان خود اظهار کرد: نکته آخر آنکه مردمداری و حفظ شخصیت اجتماعی، واجب و لازم است. استاد بزرگوار ما حضرت آیت الله العظمی بروجردی«ره» بعضی اوقات در ضمن درس می‌فرمودند «به دست آوردن شخصیت واجب نیست، اما از دست دادن شخصیت حرام است.» این جمله، انصافاً جمله پرمغز و والایی است و باید به آن اهمیت داده شود.
انتهای پیام/2301/40/ژ1001
