گره‌های نشسته بر پیشانی فرش همدان

به گزارش خبرگزاری فارس از همدان، هنر فرشبافی یکی از جلوه‌های زیبای هنر اصیل و غنی ایرانی است که باید همواره آن را ارج نهاد و در جهانی کردن آن کوشید.

هر نخ از تار و پود فرش دستباف، دستان هنرمند مردان و زنان این دیار را نغمه‌گری می‌کند که باید راز و رمز آن را با گوش جان شنید و درک کرد.

طرح‌های زیبای فرش ایرانی دیده هر هنردوستی را چشم‌نواز می‌شود و اوج هنرنمایی ایران و ایرانی را جلوه‌گر؛ پس باید همواره بر بودن این هنر بالید و آن را بر تارک فرهنگ ایرانی نشاند.

این میراث ملی در اقصی‌نقاط کشور با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند که باید ضمن شناسایی و واکاوی این مسائل در رفع و رجوع آن پیشگام شد.

هنر فرشبافی، در استان همدان پیشینه دیرینی که دارد که باید این یادگار ارزشمند را در تار و پود زندگی همگان جای داد، به یقین تحقق این امر در گرو حل مسائل و مشکلات پیش روی آن است.

در همین راستا با رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان در خصوص مشکلات فرآروی فرش به گفت‌وگو نشستیم.

احمد علی‌بابایی در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه فرش میراثی ملی است که با فرهنگ مردم عجین شده است، افزود: این هنرصنعت زیبا دارای مشکلاتی است که باید نسبت به رفع آن اقدام شود.

وی با بیان اینکه تمرکز بر روی این هنر و توسعه آن ارزآوری خوبی برای کشور دارد، ابراز داشت: استفاده از این ظرفیت عظیم باید در دستور کار باشد که در سال‌های اخیر اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده است.

رئیس اداره فرش همدان با اشاره به مشکلات پیش روی فرش دستباف استان همدان و راه حل‌های پیشنهادی گفت: نداشتن سرمایه کافی برای تهیه مواد اولیه بافت برای بافندگانی که می‌خواهند برای خودشان کار کنند، یکی از مشکلات است.

وی ادامه داد: با وجود مصوبات کمیته مشاغل خانگی استان برای پرداخت وام به بافندگان فرش و ضرب‌الأجل‌های تعیین شده در جلسات کمیته برای دستگاه‌ها ( تا پایان بهمن 91) در تشکیل پرونده برای متقاضیان و ارسال آن به بانک‌ها، متأسفانه کمترین توجهی از سوی بانک‌ها به ویژه بانک‌های طرف حساب با صندوق مهر امام رضا(ع) صورت نگرفته است.

علی‌بابایی ادامه داد: در همین راستا اداره فرش همدان در اواخر سال 91 تعداد 2 هزار و 151 نفر را برای دریافت تسهیلات تا سقف 50 میلیارد ریال معرفی کرده که با وجود پیگیری‌های مکرر حدود 20 تا 30 درصد افراد موفق شدند نسبت به دریافت وام خود اقدام کنند.

وی ابراز داشت: هر چند این نوع نگاه حمایتی نیز مورد تائید متولیان اصلی فرش نیست زیرا اعمال نظارت بر چگونگی مصرف مستلزم صرف هزینه و وقت زیادی است.

رئیس اداره فرش همدان افزود: بانک‌های عامل با این مبلغ عملاً باید با طیف وسیعی از افراد قرارداد منعقد کنند و بازپرداخت وام‌ها بسیار دردسر ساز خواهد بود.

وی ابراز داشت: بسیاری از افراد توان معرفی ضامن و ارائه دیگر تضمین مورد نظر بانک را ندارند.

علی‌بابایی با طرح سئوالاتی از این قبیل که با وام‌های مختصر مذکور چگونه و از چه کانال‌هایی باید مواد اولیه تهیه کرد؟ در کدام واحد کارگاهی باید عملیات رنگرزی را انجام داد؟ در کجا باید عملیات ریسندگی را انجام داد؟ با کدام طرح و نقشه باید فرش مورد نظر بافته شود؟ و بالاخره چه کسی باید فرش بافته شده را خریداری کند؟ بخشی از مشکلات پیش رو را در جریان طرح این پرسش‌ها مطرح کرد.

وی ابراز داشت: با این دلایل و تجربیات چگونگی مصرف این گونه تسهیلات توسط دریافت‌کنندگان اعتقاد داریم حمایت‌های مالی از هنرصنعت قالیبافی باید کاملا ًمتمرکز و از طریق تشکل‌های صنفی و مجتمع‌های متمرکز و پشتیبان صورت گیرد.

رئیس اداره فرش همدان پائین بودن میزان آگاهی بافندگان از تقاضای بازار را از دیگر مشکلات بخش فرش دانست و ادامه داد: این بحث به مدیریت تشکل‌های فرش دستباف استان مربوط می‌شود

وی تأکید کرد: اگر فعالیت‌های بافت فرش به صورت متمرکز دنبال شود، در آن صورت تشکل‌های فرشباف نیز قبل از هر اقدامی باید بازاریابی لازم را انجام دهند و سلایق مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی را شناسایی کرده و بر اساس سفارش‌پذیری تولید کنند.

علی‌بابایی ابراز داشت: ورود بدون برنامه به تولید فرش دستباف به ویژه از سوی اشخاص حقیقی به قصد سودآوری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

وی ادامه داد: نداشتن آموزش‌های مداوم و متوالی در راستای بهبود بافت از دیگر مشکلاتی است که بخش فرش با آن گریبانگیر است.

رئیس اداره فرش همدان برگزاری دوره‌های آموزشی قالیبافی از سوی مرکز ملی فرش ایران در استان‌های کشور را در هدایت علاقه‌مندان به قالیبافی بسیار مؤثر دانست.

وی با تأکید بر لزوم استمرار برگزاری دوره‌های آموزشی در طول سال گفت: در تأمین و تخصیص اعتبارات آن باید طوری برنامه‌ریزی شود تا در فصول مختلف سال و در تمام شهرستان‌ها و حتی روستاهای متقاضی نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی اقدام شود.

علی‌بابایی در ادامه خواستار وجود مرکز آموزش و تحقیقات قالیبافی در سطح استان‌ها شد.

وی با اشاره به عدم وجود کارگاه متمرکز بافت در روستاها ادامه داد: این مشکل را می‌توان به شکل ساده و کم‌هزینه برطرف کرد مشروط به اینکه متولیان امر مساعدت ویژه داشته باشند.

رئیس اداره فرش همدان در تشریح این مطلب گفت: در حال حاضر همه شهرها و روستاها دارای اماکن قدیمی و عمومی غیر قابل استفاده هستند و می‌توان با هزینه کم، نسبت به تعمیر و تجهیز این مراکز اقدام و از آنها خانه فرش ساخت.

وی تأکید کرد: این مراکز با مدیریت متمرکز می‌تواند سهم زیادی در ایجاد اشتغال و تولید برای استان داشته باشد.

علی‌بابایی بالا بودن قیمت و عدم وجود مواد اولیه مرغوب را از دیگر مشکلات فرارو دانست و ادامه داد: نه تنها استان همدان بلکه تقریباً تمام استان‌های فعال در تولید فرش با مشکل تأمین مواد اولیه مواجه هستند.

وی ابراز داشت: البته با توجه به اینکه استان همدان یکی از مناطق مطرح در دامپروری بوده و قریب به 1.5 میلیون رأس گوسفند با 2 هزار تن پشم در سال دارد، در ظاهر مشکل مواد اولیه ندارد اما در بحث فرآوری آن با مشکل مواجه است.

رئیس اداره فرش همدان گفت: در پشم‌چینی، جداسازی، پشم‌شویی، رنگرزی، ریسندگی و البته در ابریشم نیز مشکل اصلی کمبود کاملاً احساس می‌شود و در همه حالت‌ها برای مواد اولیه بی‌ثباتی در قیمت و افزایش مکرر در طول سال را نیز شاهد هستیم.

وی ادامه داد: به همین دلیل اعتقاد بر این است که در این رشته شغلی به ویژه از نظر تسهیلات بانکی باید نگاه متمرکز داشته باشیم و از پرداخت تسهیلات و وام‌های فله‌ای و جزیره‌ای به افراد قالیباف پرهیز کنیم.

علی‌بابایی گفت: تسهیلات این بخش باید در قالب خرید مواد اولیه و فرآوری شده به تشکل‌های فعال پرداخت شود.

وی استفاده از نقشه‌های تکراری سنتی برای بافت به دلیل عدم اطلاع از نقشه‌های جدید را از دیگر معضلات بخش فرش دانست و ادامه داد: تولید بدون در نظر گرفتن نیاز بازار، بلای جان فرش کشور است.

به گفته رئیس اداره فرش همدان افراد بافنده در روستاها با صرف هزینه و انرژی فراوان و استفاده از طرح و نقشه واحد اقدام به تولید می‌کنند و چون این امر بدون توجه به موقعیت بازار صورت گرفته، با مشکل عدم استقبال از سوی مشتری مواجه می‌شوند.

 وی ابراز داشت: شرایط فعلی بازار حکم می‌کند تولیدکنندگان با توجه به خواست مشتری و سلیقه روز و با استفاده از طرح و نقشه‌های جدید و همچنین دریافت سفارش تولید، فعالیت کنند.

علی‌بابایی پایین بودن میزان دستمزد ناشی از بافت فرش را از دیگر مشکلات دانست و گفت: هیچ گونه سیستم تعریف شده‌ای برای تعیین حداقل دستمزدها برای بافت فرش وجود ندارد و عموماً کار به صورت توافقی انجام می‌شود.

وی با اشاره به عدم پرداخت تسهیلات بانکی به منظور حمایت از تولیدکنندگان گفت: تغییر رویکرد حمایتی از عوامل عمده تولید مثل شرکت‌های تعاونی مجتمع‌های متمرکز و غیر متمرکز به جای افراد، راهکار منطقی برون‌رفت از این معضل است.

رئیس اداره فرش همدان گفت: عوامل عمده فعال در تولید فرش با شناخت بازارهای مصرف، بازارهای تولید مواد اولیه، ارتباط نزدیک با طراحان و نقاشان فرش و حتی بافندگان زبردست و ماهر می‌توانند فرش‌هایی تولید کنند که با سلیقه مشتریان و بازار هماهنگی داشته باشد.

وی ابراز داشت: علاوه بر این مزیت‌ها، تسهیلات پرداختی به این عوامل کاملاً نظارت‌پذیر است و افراد معدودی را با بانک‌ها درگیر می‌کند.

علی‌بابایی گفت: در این صورت مشکلات بانک‌ها نیز بسیار محدودتر خواهد شد و در مجموع از هرز رفتن سرمایه‌های ملی نیز جلوگیری شده و در این صورت شاهد افزایش تولید و اشتغال مورد نظر خواهیم بود.

وی با انتقاد از تولید بدون توجه به نیاز و تقاضای بازار گفت: این اتفاق بیشتر در بافندگان تک‌باف خانگی اتفاق می‌افتد به طوری که این افراد با سلیقه شخصی و بدون دریافت سفارش و بدون مطالعه نیاز بازار و با استفاده از نقشه‌های در دسترس اقدام به بافت قالی می‌کنند.

رئیس اداره فرش همدان تأکید کرد: این افراد با صرف هزینه و وقت زیاد در پایان نتیجه مورد نیاز را نمی‌گیرند و همین موضوع نارضایتی از تولید فرش را برای این افراد و تبلیغ منفی برای تولید فرش را در پی دارد.

وی ناکافی بودن دوره های آموزشی مناسب برای تولیدکنندگان به منظور اطلاع از آخرین وضعیت صنعت فرش دستباف را مشکل دیگر بخش فرش قلمداد کرد و گفت: نبود آموزش کافی و به روز به تمام بافندگان فرش دستباف موجب می‌شود بافندگان ما با استفاده از همان نقوش و فنون تکراری در بافت فرش از تکنولوژی روز عقب بمانند.

علی‌بابایی ادامه داد: در استان همدان با توجه به ظرفیت‌های موجود اعم از نظر نیروی انسانی علاقه‌مند و مواد اولیه و امکانات همواره متقاضیان جدید در طول سال برای آموزش قالیبافی وجود دارند و با وجود پیگیری‌های انجام شده مرکز ثابت آموزش قالیبافی نیز در استان ایجاد نشده است.

وی ابراز داشت: ضرورت توجه به برگزاری دوره‌های آموزشی بلندمدت برای فراگیران و دوره‌های بهبافی برای تولیدکنندگان فعلی به دلیل آشنایی با نیازهای بازار مصرف، کیفیت روز محصولات و مواد اولیه مصرفی، نقشه ها و طرح‌های روز کاملاً احساس می‌شود.

رئیس اداره فرش همدان تصریح کرد: در این میان با حداقل امکانات مادی می‌توان نیروهای ماهر برای تولید هر چه بهتر فرش در استان تربیت کرد.

وی با بیان اینکه در ابعاد بازرگانی و تجاری نیز مشکلاتی وجود دارد، در تشریح این مطلب گفت: عدم وجود شناسنامه برای فرش‌های دستباف، عدم ثبات قوانین صادراتی، عدم ثبات نرخ ارز و تغییر قیمت‌ها، کمبود تسهیلات بانکی و سرمایه در گردش بخشی از این مشکلات است.

علی‌بابایی عدم وجود تیم‌های بازاریابی در کشورهای مختلف به منظور شناسایی تقاضا، بالا بودن هزینه حمل و نقل بویژه حمل و نقل هوایی، عدم وجود تولید انبوه فرش دستباف در یک اندازه و یک طرح و رنگ سفارشی، عدم اطلاع تجار از به کارگیری تجارت الکترونیکی به دلیل نداشتن آموزش کافی را از دیگر دغدغه‌های پیش رو دانست.

وی ابراز داشت: عدم توجه به استاندارد کامل و عدم همگام شدن با استاندارد جهانی در زمینه صادرات فرش دستباف، مشکلات مربوط به انتقال پول ناشی از صادرات با توجه به تحریم بانکی و عدم ارتباط مناسب بین تولیدکننده و صادرکننده نیز از دیگر مسائلی است که باعث بروز مشکل در بخش فرش شده‌اند.

==========

مریم شهابی باهر

==========

انتهای پیام/89002/ی40/ژ1001