به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، کتاب «جدال با سعدی در عصر تجدد» نوشته «کامیار عابدی» بعد از ظهر امروز در سالن غزل تالار حافظ شیراز نقد و بررسی شد.
در این جلسه، فرزانه معینی در معرفی نویسنده این اثر اظهار داشت: از کامیار عابدی در حوزه سعدی‌پژوهی، مقاله‌ای با عنوان «سعدی در آیینه ادب معاصر، تحلیلی تاریخی از یک بی‌مهری فرهنگی و ادبی» در دفتر هشتم سعدی‌شناسی چاپ شده که در این مقاله با بیان نظر محمدعلی فروغی که سعدی را یکی از چهار چهره برتر شعر کلاسیک فارسی و در همان حال، مهم‌ترین نثرنویس تاریخ ادبی ایران می‌داند، به برخی نظرهای مخالف درباره سعدی در لابه‌لای آثار ادبی و فرهنگی معاصر از جمله نظرات میرزا فتح‌علی آخوندزاده، میرزا آقاخان کرمانی، علی اصغر طالقانی، تقی رفعت، احمد کسروی و . . . اشاره می‌کند.
وی افزود: عابدی در ادامه این مقاله، به نظرات انتقادی نیمایوشیج، احمد شاملو، نصرت رحمانی و اسماعیل خویی اشاره کرده که سعدی را «ناظم» و از نظر روحیه شاعرانه، متوسط و حافظ را از او برتر و بالاتر می‌دانند که عابدی با دقت در تحلیل‌ها و کنایه‌های انتقادآمیز به سعدی، درباره دو چشم‌انداز به آثار سعدی، توضیح داده که یکی از آن‌ها، منظر سیاسی اجتماعی و دیگری چشم‌انداز ادبی است.
معینی ادامه داد: این مقاله با جست‌وجوی ردپاهای دور و نزدیک از سعدی در ادب معاصر ایران و بیان چهار ویژگی عمده برای بوطیقای شعر سعدی ادامه یافته است، ویژگی‌هایی که به باور نویسنده: «اگر با آن‌ها به سراغ شعر فارسی در سده بیستم میلادی برویم، درمی‌یابیم که بخش‌هایی از شعر سنت‌گرای معاصر، هر یک تا حدی از این ویژگی‌ها، بهره‌هایی یافته‌اند که این ویژگی‌ها شامل ذهنیت ضد استعاری و گرایش به تشبیه، استفاده بهنجار و معتدل از زبان گفتار، توجه به منطق نثر یا طبیعت کلام، فصاحت و بلاغت شعری» است.
این دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز با اشاره اینکه کتاب «جدال با سعدی در عصر تجدد» از دو بخش اصلی تشکیل شده است، بیان داشت: بخش نخست «تحلیل‌ها» بوده که چهار فصل را در بر گرفته است که به گفته نویسنده، دو فصل نخست، به ویژه فصل دوم، حاصل جست‌وجوی غیرتخصصی مولف بوده که تالیف این دو فصل در آغاز کتاب، به عنوان مقدمه‌ای بر بحث‌های اصلی کتاب، ضروری جلوه می‌کرد اما در دو فصل ابتدایی کتاب که به آثار سعدی و موقعیت فکری و فرهنگی او و بازتاب نام و آثارش در عصر وی و روزگار اختصاص دارد، سخن تازه‌ای به چشم نمی‌خورد.
این پژوهش‌گر اضافه کرد: عابدی در بخش «نثرنویسان»، پس از تاکید بر گرایش نثر فارسی در دوره تجدد به سادگی، در پی پاسخ به این پرسش است که سهم سعدی در ساده‌کردن زبان تا چه حد بوده که وی با اشاره به سادگی شعر سعدی و نثر او در گلستان، نفوذ سعدی را در نثر معاصر جست‌وجو می‌کند اما به سرعت از این بحث عبور کرده و به توضیح و تحلیل بیشتر نپرداخته، از این رو حق پاسخ به این پرسش که سهم سعدی در ساده‌کردن زبان تا چه حد بوده به شایستگی ادا نشده است.
این منتقد ادبی خاطرنشان کرد: بخش «نثرنویسان» با تقسیم‌بندی و شناسایی گروهی از نثرنویسان ایران در عصر تجدد که کمابیش از مکتب سعدی یا دست‌کم به آن نزدیک‌اند، پایان یافته که این فهرست، تنها بر اساس دریافت و ذوق ادبی نویسنده کتاب در هنگام نوشتن این گفتار تنظیم شده و نام پیروان مکتب سعدی یا نزدیکان به آن را در هشت دسته گرد آورده است.
معینی در ادامه گفت: در واقع عابدی از جست‌وجوی ردپای سعدی در آثار شاعران و نویسندگان معاصر، حاصل چندانی به‌دست نیاورده و تنها در بخش سنت‌گراتر ادب معاصر، نشانه‌هایی از سبک سخن سعدی یافته که آن‌ها را به گونه‌ای گذرا باز کرده است.
وی تصریح کرد: در فصل پایانی بخش نخست، نویسنده کوشیده است چشم‌اندازی مستند و تحلیلی از اشاره‌ها و بررسی‌های مختلف درباره سعدی و آثارش در عصر تجدد داشته باشد و از آنجا که بیشترین نقدها و مخالفت‌ها با سعدی از نظر ادبی و اجتماعی است، مولف کتاب به قصد روشن‌کردن چارچوب‌های تاریخی این جدال در عصر تجدد، از دو دیدگاه سیاسی‌اجتماعی و ادبی به تحلیل موضوع می‌پردازد.
این دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز اضافه کرد: به اعتقاد عابدی از منظر ادبی، روانی و رسایی کلام سعدی در زبان فارسی که بسیار زبانزد بوده در دوره تجدد با بی‌مهری مواجه شده و عظمت او به سبب بدیهی بودن حضورش نادیده گرفته شده است.
این پژوهش‌گر بیان داشت: بخش دوم این کتاب «جستوجوها» نام دارد که نویسنده هدف از این بخش را بیان کردن شمار قابل توجهی از جدال‌های پیدا و پنهان درباره سعدی در عصر تجدد بیان می‌کند و باز‌ه زمانی این جستوجوها از نیمه دوم سده نوزدهم میلادی تا دهه نخست سده بیست و یکم میلادی است.
این منتقد ادبی افزود: در این بخش، هم انتقادها و خرده‌گیری‌ها به آثار سعدی آمده، هم پاسخ‌ها و دفاع‌ها البته نویسنده یادآوری کرده که از داوری درباره آرای مطرح‌شده خودداری ورزیده و کوشیده است بر اساس عنوان و هدف کتاب، چشم‌اندازی تاریخی از موضوعی ادبی در دسترس خواننده قرار دهد.
معینی بیان کرد: بیان نشانی منابع و توضیحات تکمیلی نویسنده کتاب در پایان هر یک از آرا، بر ارزش استنادی کتاب افزوده است، همچنین در نقد این بخش، شایسته بود نویسنده، سخنان موافق و مخالف را به‌گونه‌ای متمایز می‌کرد تا اگر پژوهشگری، در پی نظر یکی از گروه‌های موافق یا مدافع بود، آسان‌تر و زودتر به مقصودش برسد و همین‌طور اگر نمایشی آماری از این نظرات با استفاده از جدول و نمودار، ارائه می‌شد خوانندگان به تصویری روشن‌تر از جایگاه سعدی در عصر تجدد دست می‌یافتند.
انتهای پیام/ 2448/ش40/گ1003
