به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان دور تا دور میدان نقش جهان را ساختمان‌های تاریخی فرا گرفته که در این میان عمارت عالی‌قاپو در غرب میدان نقش جهان و مقابل مسجد شیخ لطف‌الله با زیبایی بی‌نظیر و معماری هنرمندانه خود یادآور زیبایی، ابتکار و خلاقیت هنرمندان اصفهانی است و در واقع شده است.
عالی قاپو که در زبان ترکی به معنای دروازه عالی است ساختمانی است که در واقع درب ورودی دولت‌خانه صفوی محسوب می‌شده است.
این عمارت در اوایل قرن یازدهم هجری و به فرمان شاه عباس اول ساخته شده و محل پذیرایی پادشاهان صفوی از شخصیت‌های عالیقدر و سفیران بوده است.
این کاخ دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند، دارای پنج طبقه است و هر طبقه تزئینات مخصوص به خود را دارد.
شاه عباس کبیر بیشتر وقت خود را در این قصر به سر می‌برده و پذیرایی‌های رسمی را نیز در همین مکان انجام می‌داده و در زمان سلطنت خود به بنای اصلی بخش‌هایی افزوده است.
شاه و میهمان‌هایش از بالای تالار همین عمارت سان قشون، پیشکش‌های سفرا، چوگان‌بازی، چراغانی، آتش بازی و نمایش‌های میدانی پهلوانان را تماشا می‌کرده‌اند.
این قصر نمونه منحصر به فردی از معماری کاخهای عهد صفوی است و مینیاتور های هنرمندانه رضا عباسی هنرمند معروف عهد شاه عباس، نقاشی‌های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچ بری‌های زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در طاق‌ها و دیوارها تعبیه شده است.
همان طور که در عثمانی باب عالی معمول بوده در میان ایرانیان شیعه هم چنین بابی وجود داشته که مانند باب عالی عثمانی مورد احترام بوده و از این رو تمام کسانی که می‌خواستند وارد عالی قاپو شوند باید خم شده، آستانه را بوسیده و داخل شوند به طوری که حتی شاه عباس هم هنگام دخول به این عمارت از اسب پیاده می‌شده است.
همچنین عالی قاپو محل تحصن مقصران و گناهکاران بوده و هر گناهکاری که وارد درب عالی قاپو می‌شده کسی نمی‌توانست او را مگر به امر شاه صفوی از آنجا بیرون بیاورد.
در برخی از منابع این عمارت با لفظ «علی قاپو »یاد شده چراکه معتقدند هنگامی که شاه عباس کبیر درب نقره‌ای را برای بارگاه حضرت امیرالمومنین (ع) به نجف برد و نصب کرد، دری را که پیش از آن در آنجا نصب شده بود برای تبرک به اصفهان آورد و بر عمارت عالی قاپو نصب کرد.
به احتمال قوی بنیان عمارت عالی قاپو در زمان سلطنت سلجوقیان بوده که در زمان صفویه بازسازی شده و زیبایی و شکوه فعلی در آن اعمال شده است. ارتفاع این کاخ آن 48 متر است و در 28 متری دارای ایوان بزرگی است که در میان ستون‌های آن حوض مسی قرار دارد و آب از آن فوران می‌کرده است.
گچ‌بری و نقاشی‌های اطاقهای متعدد آن چشم هر بیننده را خیره می‌کند که بیشتر این گچ بری‌ها به شکل ساغر و جام‌های شراب است.
آنچه عالی قاپو را در شمار آثار باشکوه و بسیار نفیس قرار داده علاوه بر مینیاتورهای رضا عباسی، گچ‌بری‌های آخرین طبقه آن است که به «اتاق موسیقی» یا «اتاق صوت» نیز معروف است.
در این قسمت از کاخ شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبیه شده که ساختن و پرداختن این اشکال به غیر از نمایش زیبایی، خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچ کار برای این بوده که انعکاس‌های حاصل از نغمه‌های نوازندگان و اساتید موسیقی، به وسیله این اشکال گرفته شده و صداها به شکل طبیعی و بدون انعکاس به گوش افراد برسد کاری که در دوران کنونی به کمک بهترین استادیوهای تخصصی سعی در انجام آن دارند.
* هماهنگی بی‌نظیر فضاهای خارجی و داخلی در عمارت چهلستون
چهلستون یکی از کاخهای سه‌‌گانه و مهم باقی مانده از عصر صفوی است که هماهنگی بی‌نظیر فضاهای خارجی و داخلی آن بی‌نظیر و نشانه‌ای از مهارت و استادی ایرانیان در معماری است.
کاخ چهلستون هر چند در مقایسه با کاخهای پادشاهان پیشین عظمت کمتری دارد اما به خاطر تزئینات بی‌‌نظیرش بسیار جذاب است.
در واقع این کاخ از نخستین بناهایی است که در آن تزئین‌های وسیع مانند آینه‌کاری، نقاشی‌های بزرگ دیواری و ستون‌های چوبی با سرستونهای مقرنس به کار رفته است.
تمام دیوارها با آینه‌های قدی، شیشه‌ها و نقاشی‌های رنگی و زیبا تزئین و همه درها و پنجره‌ها از نوع منبت و خاتم بوده است.
مهارت و استادی ایرانیان در طراحی این کاخ به خوبی مشاهده می‌شود به گونه‌ای که فضای خارج از عمارت با فضای داخل آن چنان هماهنگ و مرتبط است که نمی‌توان تشخیص داد در کجا یکی پایان می‌یابد و دیگری آغاز می‌شود.
در ایران تعدد و کثرت را بیشتر با عدد چهل بیان می‌کردند و با توجه به اینکه تعداد ستون‌های تالار بیست عدد است، انعکاس عمارت و ستون‌ها در استخر مقابل آن سبب شده این عمارت به کاخ به چهل ستون مشهور شود.
هر یک از ستون‌های 20گانه تالار از یک تنه درخت چنار تشکیل شده و روی آنها لایه نازکی از تخته رنگ شده وجود دارد که پیش از این با آینه و شیشه‌های رنگی پوشیده شده بود.
استخرِ مقابل عمارت 110 متر طول و 16 متر عرض دارد و طراوت و زیبایی خاصی به این کاخ می‌دهد و تناسبات استخر مقابل کاخ برای دیدن تصویر کاخ در آب بوده و تیرگی کف استخر نیز به منظور هر چه عمیق‌‌تر نشان دادن آن طراحی شده است.
درگذشته فوران آب از دهان شیرهای واقع در چهار گوشه حوض وسط تالار و فواره‌های سنگی جای گرفته در نقطه نقطه جوی کوچک اطراف عمارت، صفای مخصوصی به این کاخ می‌داده است.
چهار قطعه پایه ستون‌هایی که به صورت مجسمه‌های شیر و انسان در چهار گوشه استخر قرار دارند و دو تخته سنگ حجاری شده به شکل چهار شیر که در دو باغچه طرفین خیابان ورودی این عمارت قرار دارد گرچه از تزئینات درون باغ محسوب می‌شوند در واقع متعلق به این کاخ نیستند بلکه تنها آثار برجای مانده از قصرهای زمان صفویه به نام «سرپوشیده» و « آینه‌خانه»هستند.
دیوارهای بالای تالار را سه تابلو رنگ روغنی بزرگ زینت داده که به تماشاگران کمک می‌کند تا زندگی پر غوغا و با نشاط قرن هفدهم را در نظر مجسم کنند. یکی از این تابلوها شاه عباس را هنگام پذیرایی از خان ازبک در حالی که هر دو در یک شاه‌نشین نشسته‌اند، نشان می‌دهد.
نقاشی‌های پایین دیوار این تالار پذیرایی همانند عالی‌قاپو مناظری از تفریحات ییلاقی و روستایی است.
هنگام ورود به باغ از سر در ورودی اصلی جهت حرکت را به کمک ردیف درختان دو سوی استخر کشیده میانی، به خوبی می‌توان یافت، بدین ترتیب که این درختان فضایی ممتد و جهت‌دار به سمت کوشک اصلی ایجاد می‌کند و استخر آب نیز بر مطلوبیت فضایی این محور می‌افزاید.
از سوی دیگر ایوان چهلستون رابطه بصری بین بیرون و اندرون کوشک را برقرار می‌سازد و حد فاصل آنهاست.
باغ چهلستون به عنوان فضای درباری و محلی برای پذیرایی رسمی از میهمانان خارجی ساخته شده و از آنجایی که نقاشی‌های با ارزشی از زمان صفویه بر دیوار تالار اصلی بر جای مانده‌اند، امروزه تالار اصلی آن به عنوان موزه مورد بهره برداری قرار گرفته است.
انتهای پیام/63008/صا40
