به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، شهر زنجان سرمای طاقت‌فرسایی در فصل زمستان دارد که تحمل آن برای هر انسانی مشکل است.
این شهر که در طول زمستان و در اغلب ایام با دمای زیر صفر درجه روبه‌روست دمایی که هر فعالیتی را مختل و حتی بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی را تعطیل می‌کند.
بانوان در گذشته مجبور بودند در این سرمای طاقت‌فرسا در آب سرد رودخانه‌ها و یا آب چاه ظرف و لباس بشویند که این امر موجب می‌شد تا دستان آن‌ها در مقابل سرما پینه بسته و ترک بخورد.
لباس شستن در هوای زیر صفر درجه و زیر بارش برف و باران پیرمرد را بر آن داشت تا بنایی را برای رفاه حال بانوان زنجانی احداث کند تا آن‌ها به دور از دغدغه سرما و بارش در محیطی آرام رخت و لباس و ظروف خود را بشویند.
علی‌اکبر خان توفیقی، نخستین شهردار زنجان با همت خود بنایی را احداث کرد که امروز روزانه ده‌ها نفر از آن بازدید و برای روح وی صلوات می‌فرستند بنایی که امروز در قلب شهر زنجان به موزه مردم‌شناسی این استان تبدیل شده است.
*بنای رختشویخانه
بنای رختشویخانه یکی از مهم‌ترین موزه‌های زنجان است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این بنا در قلب بافت تاریخی شهر در یک منطقه پرتراکم قرار گرفته است و یکی از مهم‌ترین موزه‌های این استان است که در آن انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، انواع ظروف مسی قلم‌زنی، ابزار و وسایل مورد استفاده بانوان در معرض دید همگان قرار گرفته است.
بنای رختشویخانه توسط دو برادر به نام‌های «مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا» احداث شده است.
زمین این بنا در سال 1307 هجری شمسی توسط علی‌اکبر خان توفیقی نخستین شهردار زنجان خریداری و در مدت 15 ماه ساخته شد.
در گذشته این بنا بدون دریافت پولی در تمام مدت شبانه‌روز در اختیار شهروندان بوده است.
این اثر تاریخی در حال حاضر به موزه باستانشناسی و مردم‌شناسی استان زنجان تبدیل شده است.
آب این مجموعه از قنات قلعچه حاجی میر بهاء‌الدین تامین می‌شده است.
از نظر سبک معماری بنای رختشویخانه را میتوان به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد.
بنای تاریخی رختشویخانه زنجان در محل معروف به بابا جامال چوقوری (گودال بابا جمال) در بافت تاریخی شهر زنجان قرار گرفته است و ورودی رختشویخانه از خیابان سعدی و کوچه فرهنگ است.
حیاط محوطه‌ای این بنا به شکل مستطیل در حدود 400 مترمربع (32.12 متر) شامل درختکاری و فضای سبز و اعیانی آن در جبهه شمالی محوطه به مقدار 60 مترمربع شامل دو اطاق و یک ورودی است که این ورودی فضاهای محوطه، سرایداری و محل شستشوی رخت را به همدیگر متصل می‌کند.
خزینه رختشو‌خانه 17 متر طول و 55.11 متر عرض و حدود هشت متر ارتفاع دارد. فضایی شبیه تراس مشرف به فضای رختشویخانه وجود دارد که میتوان آن را شاه‌نشین و محل مدیریت نام نهاد.
سنگ‌های استفاده شده در این بنای تاریخی از یک معدن سنگ در یکی از روستاهای نزدیک زنجان به نام اژدهاتو به این محل انتقال داده شده است.
طراحی و فضای داخلی بنای رختشویخانه دورنمای بسیار زیبایی دارد و سالن آن با 11 ستون به دو قسمت تقسیم شده است.
چنین مجموعه‌ای با عملکرد یاد شده در هیچ جای ایران مشاهده نشده است اما سبک معماری، ابعاد و تناسبات رعایت شده در قوس‌ها، با بناهای عام‌المنفعه آن دوره شهر زنجان قابل مقایسه‌اند.
گفتنی است، سیستم کلی آن را به سادگی میتوان با مساجد عباسقلی خان، دروازه ارک، مسجد و تکیه قهرمان مقایسه نمود.
بنای رختشویخانه در نوع خود منحصر به فرد بوده و از سال 1377 به عنوان موزه مردم‌شناسی استان زنجان مورد بازدید گردشگران و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
در حال حاضر روزانه صدها نفر از مردم زنجان و دیگر نقاط کشور از این بنای منحصر به فرد در زنجان بازدید می‌کنند، بنایی که هیچ مشابهی مثل آن در کشور وجود ندارد.
===========
گزارش قنبر رسولی
عکس‌ها از غلامرضا نجفلو
انتهای پیام/2308/ر40/ف4004
