شهر تاریخ و فلسفه در انتظار گردشگران / آمل شهر عمارت‌های قجری و مناطق جنگلی بکر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس از آمل، شهرستان آمل با جمعیتی نزدیک به 400 هزار نفر از شهرستان‌های پرجمعیت استان مازندران به شمار می‌رود.

آمل با دارا بودن محور هراز یکی از ورودی‌های سه گانه استان مازندران از سمت تهران است، نام آمل برگرفته از نام قدیم آن یعنی آمارد بوده است و قدمت این شهر به دوره قبل از اسلام و عصر آهن باز می‌گردد.

برخی نام آمل را بدون مرگ یا جایی که مرگ ندارد عنوان کرده‌اند و نکته جالب اینکه نام این شهر از بیش از 2 هزار سال پیش تاکنون تغییر نکرده است، آمل در طول تاریخ دستخوش حوادث طبیعی و تاریخی زیادی بوده است و گفته می‌شود این شهر دوبار توسط سیل و زلزله به صورت کامل تخریب شده اما دوباره بازسازی شده است.

این شهر پایگاه استقرار نخستین حکومت شیعیان در سرزمین طبرستان است و ناصرالحق یا اتروش به عنوان پایه‌گذار حکومت شیعی در مازندران زمانی که در مرزن‌آباد از مردم برای حکومتش بیعت گرفت آمل را به عنوان مرکز حکومت خود برگزید.

مقبره ناصرالحق در منطقه پایین بازار آمل با بنایی نزدیک به 900 سال پیش نیز از جاذبه‌های تاریخی این شهرستان است، آمل در مرکزیت شمال کشور نگین جهانی تاریخ این منطقه است.

آثار تاریخی باقی مانده از دوران‌های مختلف تاریخی در این شهرستان در کنار جاذبه‌های طبیعی و منحصربه‌فرد مانند جنگل، کوه و رودخانه فصل خوبی در گردشگری استان مازندران است.

نام آمل در اشعار شاعران بزرگی چون فردوسی، فخرالدین اسعد گرگانی، مسعود غزنوی، قاآنی و صائب تبریزی آمده است.

نام آمل 16 بار در شاهنامه فردوسی آمده است و ماجرای نبردهای ضحاک، آرش و کیخسرو در پای کوه دماوند رخ می‌دهد. این شهر زادگاه علمای بزرگ تاریخ اسلام بوده است.

شهر قدیم آمل

محله پایین بازار آمل که همان شهر قدیم آمل به شمار می‌رود، مهد و مرکز تمدن این شهر است، گفته می‌شود شهر دیگری در زیر این منطقه واقع شده و این امر بارها توسط مورخان و پژوهشگران بیان شده است، بقعه شمس آل رسول معروف به آتشکده مربوط به قرن 9 هجری است و در محله پائین بازار آمل در خرابه‌های شهر قدیم واقع شده و با شماره ثبت 1057 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این بنا که از وسعت قابل ملاحظه‌ای نسبت به بناهای دوره خود برخوردار است، به‌ صورت چهار گوشه و گنبد مخروطی بوده که گنبد آن در اثر زلزله و عوامل جوی منطقه خراب شده است.  

بقعه میربزرگ یا همان مقبره میرقوام‌الدین مرعشی، سرسلسله مرعشیان مازندران که از بناهای دوره صفویه ‌است نیز در شهر آمل واقع شده است، ساختمان اصلی بقعه متعلق به قرن هشتم هجری و با طرحی چهار ضلعی بود ولی ساختمان کنونی آن به قرن یازدهم هجری و دوره صفوی مربوط است و هم‌اکنون موزه شهدای شهر آمل در این بقعه قرار دارد.

بقعه علامه میرحیدر آملی نیز در نزدیکی بقعه شمس آل‌رسول و ناصرالحق از دیگر جاذبه‌های تاریخی واقع در منطقه پایین بازار آمل است.

بهاءالدین سیدحیدربن‌علی‌بن‌حیدر معروف به شیخ حیدر آملی یا میرحیدر آملی یا سیدحیدر آملی عارف و صوفی و مفسر شیعه دوازده امامی قرن هشتم است. وی از نوادگان علویان مازندران است که تبارش به علی‌بن‌حسین، امام‌زین‌العابدین می‌رسد.

محوطه بقعه علامه میرحیدر آملی در یک سال اخیر بازسازی شده و حسینیه لاله‌های زهرایی و مقبره‌الشهدای گمنام این شهرستان در این محوطه قرار داده شده است.

امامزاده ابراهیم در مرکز شهر و امامزاده قاسم در منطقه پایین بازار از بقاع متبرکه و مورد احترام مردم است که دارای بناهایی کهن و قدیمی است.

مسجد امام حسن عسگری قدیمی‌ترین مسجد و مدرسه علمیه در کشور به شمار می‌رود و ارادتمندان خاصی دارد، بنای این مسجد را به سال 140 هجری قمری می‌دانند و گفته می‌شود توسط ناصر الحق به عنوان نخستین نظامیه کشور ساخته شده است.

بازار قدیم آمل در امتداد مسیر پایین بازار قرار گرفته و چهار سوق است، این بازار منحصربه‌فردترین بازار چهارسوق شمال کشور است که در مرکز شهر قرار دارد و رکن و هسته اصلی شهر قدیم آمل به شمار می‌رفته است، ساخت این بازار به دوران ساسانیان باز می‌گردد، مسیرهای تودرتو درون بازار آن را به نقاط مختلف شهر آمل در منطقه پایین بازار متصل می‌کند، مسجد جامع آمل نیز در درون این بازار قرار دارد.

پل دوازده چشمه پل آجری دوازده پله بر روی رودخانه هراز در وسط شهر آمل احداث شده و دو بخش شرقی و غربی شهر را به همدیگر متصل می‌کند، این پل در اوایل قرن 18 میلادی به وسیله یکی از شیخ‌الاسلام‌های سابق آمل ساخته شده و در قرن 19 میلادی توسط میرزا شفیع مازندرانی وزیر دوره ناصرالدین شاه تعمیر و بازسازی شده است، قدمت بنای پل به سال 1018 هجری قمری می‌رسد، این پل بیشتر به خاطر نقش حیاتی و سازنده آن، یکی از معتبرترین پل‌های تاریخی مازندران به شمار می‌آید.

آمل شهر پارک‌ها و مناطق جنگلی بکر

27 هکتار از پارک هلومسر برای ورود مسافران در ورودی شهر آمل مناسب‌سازی شده و در سال‌های اخیر اقامتگاه خوبی برای مسافران و گردشگران به شمار می‌رود.

پارک 402 میرزا کوچک خان جنگلی آمل نیز در سال‌های اخیر با توسعه خدمات رفاهی و بهداشتی در ورودی شهر آمل پذیرای مسافران و گردشگران است.

پارک دهکده طلایی بزرگترین پارک و شهربازی درون شهری استان مازندران در سال 72 احداث شده است، قرار گرفتن در میان دو پل دوازده چشمه و میربزرگ در داخل شهر آمل و قرار گرفتن در کنار رودخانه هراز که از مرکز شهر و کنار این پارک می‌گذرد جاذبه زیبایی ایجاد کرده است.

امکانات شهربازی این پارک نیز در حوزه‌ شهرهای استان مازندران منحصربه‌فرد است.

جنگل الیمستان یکی از بکرترین جنگل‌های شمال کشور در این شهرستان واقع شده است، این جنگل در کیلومتر 140 جاده هراز در جاده فرعی سمت راست با تابلوی امامزاده قاسم یا امامزاده لهاش قابل شناسایی است، منظره قله دماوند از این جنگل از تصاویر زیبای ماندگار در این طبیعت است؛ منطقه نقش پای رستم در این جنگل به عمق 10 متر از جاذبه‌های آن است که گفته می‌شود رستم در آن زانو زده تا از چشمه‌های آن آب بنوشید.

ورود به این جنگل بدون راهنما خطرناک است و به دلیل توردرتو بودن و هوای مه گرفته تاکنون گردشگران و کوهنوردان زیادی در این منطقه گم شده‌اند، منطقه بکر و جنگلی بلیران در بخش دابودشت شهرستان آمل نیز از دیگر جاذبه‌های طبیعی این منطقه است، این منطقه که به دلیل دارا بودن بافت روستایی منحصربه‌فرد و آثار کشف شده متعلق به دوره آهن از روستاهای مهم و قابل ذکر مازندران است در حال تبدیل شدن به دومین اکوموزه روستایی کشور است، داشتن خاصیت آب‌درمانی، چشمه‌های طبیعی و جنگلی زیبا از زیبایی‌های این منطقه به شمار می‌رود.

آمل شهر زیباترین عمارت‌های قجری

عمارت‌های منوچهری، شفاهی و ارباب از جاذبه‌های گردشگری در شهر آمل است، این خانه‌ها که در منطقه پایین‌بازار قرار دارد اصالت خاصی به این منطقه بخشیده است، عمارت منوچهری که عمر آن متعلق به دوره قاجار است در زمان قدیم یک عمارت و خانه ایانی بوده است.

این بنا یکی از شاهکارهای دوره قاجاریه است که به صورت ورودی هشت ضلعی و عمارت پهن ساخته شده است خانه شفاهی یکی دیگر از زیباترین خانه‌های ایرانی که با وجود به المان‌های موجود در این بنا نقاشی‌ها و گچبری‌ها و پنجره‌های اروسی و طاق و قوس‌های موجود در بنا می‌توان گفت متعلق به دوره قاجار است، در طبقه دوم آن تزئینات زیبایی دیده می شود و گمان می‌رود که خانه شاه‌نشینی بوده است.

همچنین تپه باستانی قلعه‌کش منطقه‌ای 17 هکتاری است که آثاری متعلق به دوران آهن و مفرغ در آن یافت شده است، محوطه باستانی قلعه‌کش در حاشیه غربی و جنوب غربی روستای قلعه‌کش بخش دابودشت شهرستان آمل قرار دارد، این منطقه در مرحله گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی قرار دارد.

موزه تاریخ آمل نیز با جمع آوری اشیای با ارزش تاریخی که قدمت برخی از آنها به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می رسد یکی از مکان‌های دیدنی آمل است، موزه تاریخ آمل در خیابان امام رضا(ع) و در وسط دو پل معلق و 12 چشمه قرار دارد.

این ساختمان در سال 1315 به عنوان اداره مالیه شهرستان آمل بنا شده و سال 1387 با کاربری فرهنگی در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری مازندران قرار گرفته و پس از مرمت و احیا به موزه شهر آمل تبدیل یافت.

شهر جدید گردشگری مذهبی

بقعه امامزاده عبدالله(ع) در بخشی به همین نام قرار دارد که اگرچه در گذشته روستایی کوچک بوده اما در سال جاری به شهر ارتقا یافته است و از دیرباز مأمن گردشگری مذهبی استان مازندران به شمار می‌رفته است.

مازندرانی‌ها به ویژه آملی‌ها احترام و علاقه‌ ویژه‌ای به این امامزاده دارند و برای بیشتر کسانی که به آمل سفر می‌کنند این امامزاده نامی آشنا است.