به گزارش خبرگزاری فارس از قم، همایش تحریرالوسیله امام خمینی (شروح و تعلیقات) امروز در سالن همایش‌های مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم برگزار شد.
در این همایش آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله مقتدایی مدیر سابق حوزه‌های علمیه سراسر کشور، حجج اسلام سیدحسن خمینی، فاضل لنکرانی و جمعی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم حضور داشتند.
در ابتدای همایش، حجت‌الاسلام سید حبیب‌الله موسوی، رئیس نمایندگی دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در قم به سخنرانی پرداخت و با تأکید بر پرداختن به زوایای مختلف علمی و شخصیتی امام راحل اظهار کرد: تاکنون 162 جلد شروح تعلیقات راجع به تحریرالوسیله نوشته شده که برخی از آنها هنوز چاپ نشده‌اند.
وی تحریرالوسیله را کتابی فقهی، فتوایی و علمی دانست و ادامه داد: نوآوری‌های فقهی و شرعی موجود در این اثر جاوید، جامعیت منحصر به فردی به آن بخشیده است.
پس از موسوی آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، استاد حوزه علمیه قم و مفسر قرآن کریم به سخنرانی پرداخت.
وی با اشاره به تأسیس حوزه علمیه قم توسط آیت‌الله حائری و آبیاری این شجره طیبه توسط افرادی چون آیت‌الله بروجردی اظهار کرد: امام خمینی(ره) و تحریرالوسیله، میوه شجره طوبای حوزه علمیه قم هستند.
وی افزود: امام راحل برای نخستین بار بحث ولایت فقیه را مطرح کرد و به این وسیله سید روح‌الله به مرجعی بزرگ تبدیل شد که توانست پایه‌های نظام سلطه را فرو بریزد.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه امام خمینی(ره) با نظرات فقهی خود آزادی فقیه شیعه را رقم زد، گفت: بنیان‌گذار کبیر انقلاب با تربیت عالی و مثال زدنی خود توانست حکومت اسلامی مبتنی بر اصول شرعی را بنا کند.
* رسالت انبیا تبدیل جامعه ایستا به ملت پویا بود
وی ادامه داد: فلسفه رسالت انبیای الهی این بود که جامعه‌ای جاهل و ایستا به جامعه‌ای عالم و پویا تبدیل شود، چراکه اصول رسالت آنها بر مبنای عقلانیت بوده است.
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه دین اسلام علاوه بر تشویق مسلمانان به علم‌آموزی، نوع آن را نیز مشخص کرده است، عنوان کرد: برخی همه این علم را فقه و اصول می‌دانند و کار حوزه‌ها نیز به اینجا رسید، اما امام راحل اخلاق را نیز وارد این حیطه کرد.
این مفسر بزرگ قرآن با اشاره به باز کردن دست و پای فقه در حوزه‌ها توسط امام خمینی(ره) بیان داشت: ایشان عقیده داشت، باید ولایت فقیه و سایر ابواب فقه سیاسی و حکومتی در حوزه‌ها مطرح شوند.
وی افزود: اقدامات امام هزینه‌های زیادی نیز برای ایشان داشت، چراکه او یک فرد آزاداندیش بود و همه ضررهایی که از جانب گروه‌ها و افراد مختلف به ایشان وارد می‌شد را تحمل می‌کرد تا بتواند مسائلی چون ولایت فقیه را زنده کند.
* امام خمینی(ره) دست و پای فقه شیعه را باز کرد
آیت‌الله جوادی آملی، جامعیت علمی و اجتماعی بنیان‌گذار کبیر انقلاب را مورد توجه قرار داد و گفت: او پاسدار دین و نگهبان شریعت بود و توانست دست و بال فقه را باز کند؛ ظهور فقه سیاسی و حکومتی خدمت بزرگ این مرد خدا به حوزه‌های علمیه و جامعه ایران بود.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به نظر امام خمینی(ره) مبنی بر تکلیف بودن ولایت فقیه بیان داشت: برخی از فقها این مسئله را نوعی حق می‌دانند، اما بنیان‌گذار انقلاب ولایت فقها را در زمان غیبت تکلیف آنان می‌داند.
وی یادآور شد: پایداری امام خمینی(ره) در بیان نظرات فقهی و علمی ستودنی است، چراکه ایشان اندیشه‌های خود را در هر شرایطی بیان می‌کردند.
* میراث امام خمینی(ره) موجب سرزندگی جامعه بین‌المللی شد
آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه نام امام خمینی(ره) امروز در همه کشورهای اسلامی برده می‌شود، ابراز داشت: میراث گرانبهای ایشان سرزندگی جامعه بین‌المللی را در پی داشت.
این مفسر بزرگ قرآن کریم تحریرالوسیله را موجب گشوده شدن دست و پای فقیه شیعه دانست و افزود: امام خمینی(ره) همزمان با فقه به تحقیق در عرفان و فلسفه می‌پرداخت و علاوه بر این، توانست فقیه سیاسی را در حوزه‌ها زنده کند.
* عزت و شرف امروز ایران نتیجه کار امام خمینی(ره) است
وی اذعان داشت: بنیان‌گذار کبیر انقلاب عزت و شرفی مثال‌زدنی برای ملت ایران به ارمغان آورد و امروز بر عهده همه ماست که این شرافت را حفظ کنیم و تا زمان ظهور بتوانیم امانت جمهوری اسلامی را به دست صاحب اصلی آن یعنی امام زمان(عج) برسانیم.
در ادامه حجت‌الاسلام محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) سخنرانی و اظهار کرد: کار امام خمینی(ره) در نگارش تحریرالوسیله اهمیت فراوانی دارد، چراکه این کتاب یک دوره کامل فقه به شمار می‌رود.
وی افزود: نویسنده برای نوشتن متون فقهی مانند تحریر باید احاطه کامل بر همه ابواب فقهی داشته باشد و این ویژگی در امام خمینی(ره) دیده می‌شود.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با بیان اینکه یکی از برجستگی‌های تحریرالوسیله تعبد به نصوص است، خاطرنشان کرد: امام خمینی(ره) در زمینه عدم تعدی از نصوص حساسیت ویژه‌ای داشت و محققان امروز حوزه‌های علمیه باید این روش را مدنظر قرار دهند.
وی ادامه داد: مشاهده می‌کنیم که اهل سنت به دلیل نبود تعبد به نصوص در فقه به مبانی حقوق بشری روی آورده‌اند، اما این مشکل در فقه شیعه وجود ندارد.
* شجاعت امام خمینی(ره) در مسئله امر به معروف
فاضل لنکرانی با بیان اینکه کتاب امر به معروف و نهی از منکر تحریرالوسیله قوی‌ترین بخش این اثر به شمار می‌رود، گفت: برخی علما خوف و هراس را عاملی برای ترک امر به معروف و نهی از منکر می‌دانند، اما بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی عقیده دارد با علم به عدم تأثیر نیز تکلیف در این زمینه ساقط نمی‌شود.
* توجه ویژه امام راحل به حفظ اساس اسلام
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) بیان داشت: مقابله با طاغوت نیز مسئله‌ای است که بحث ضرر و حرج در آن وجود دارد و امام خمینی(ره) قواعد آن را در ابواب تکالیف شخصیه مجاز می‌شمرد، اما زمانی که اساس اسلام در خطر باشد این ضرر را قابل توجیه نمی‌داند.
وی اضافه کرد: حقی که امام راحل بر گردن نظام و ملت دارند، بسیار زیاد است، بنابراین اگر حوزه‌های علمیه دلسوز فقه هستند، باید مبانی ویژه ایشان را به منظور رشد فقه و چشیدن حقیقت واقعی آن مورد توجه قرار داده و ارتباطی عمیق میان تدریس و روش امام ایجاد کنند.
فاضل لنکرانی با اشاره به نکات دقیق و ظریف در نظرات فقهی امام خمینی(ره) گفت: شرح تحریرالوسیله نیز کار بزرگی بود و آیت‌الله فاضل لنکرانی در زمانی که اندیشه پیروزی انقلاب شکل نگرفته بود این کار را آغاز کرد و این امر را به عنوان وظیفه شاگرد در برابر استاد می‌دانست.
* تصمیم بر شرح تحریر بارقه‌ای الهی بر قلب آیت‌الله فاضل لنکرانی بود
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با تأکید بر ضرورت شناخت مبانی فکری و اصولی امام خمینی(ره) در نگارش شرح و تفسیر تحریرالوسیله عنوان کرد: تصمیم بر شرح تحریر بارقه‌ای الهی بود که بر قلب آیت‌الله فاضل لنکرانی تابیده بود.
وی ضمن تشکر از مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) به دلیل چاپ شرح و تعلیق تحریرالوسیله افزود: قسمت‌هایی از این کتاب توسط آیت‌الله فاضل لنکرانی تدریس شده بود و تفصیل بیشتری دارد، اما بعضی بخش‌ها نیز به صورت خلاصه نوشته شده‌اند.
فاضل لنکرانی با اشاره به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی آیت‌الله فاضل لنکرانی گفت: این مرجع تقلید در جلسات حوزه‌های علمیه مختلف از جمله حوزه‌های خواهران نیز شرکت می‌کرد و در عین حال کارهای علمی را نیز به بهترین نحو انجام می‌داد؛ شرح تحریر آیت‌الله فاضل لنکرانی امروز در حوزه‌های علمیه داخل و خارج تدریس می‌شود و این امر حاکی از جامعیت این کتاب دارد.
پس از آن، آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی از اساتید حوزه علمیه نجف و قم نیز سخنرانی کرد و با اشاره به نگارش تحریرالوسیله توسط امام خمینی(ره) در دوران تبعید اظهار کرد: ایشان حتی در سختی‌های ناشی از تبعید در کشورهای ترکیه و عراق کار علمی و پژوهشی را رها نمی‌کردند.
* استقبال گسترده مردم نجف از امام خمینی(ره)
وی افزود: امام راحل هنگامی که به همراه آقا مصطفی خمینی از ترکیه رهسپار عراق شدند، مردم نجف استقبال زیادی از ایشان به عمل آوردند و علما و مراجع خواستار شروع تدریس امام در حوزه شدند.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به شروع کلاس‌های درس حوزوی امام خمینی(ره) دو روز پس از ورود ایشان به نجف گفت: تحولی عظیم در حوزه این شهر نتیجه شروع تدریس امام بود و ایشان توانست، کتاب‌های فقهی مهمی همچون البیع را در این میان تألیف کند.
* کلاس درس امام خمینی(ره) در نجف بی‌نظیر بود
وی ادامه داد: بی‌نظیر بودن کلاس‌های درس مرحوم امام در نجف زبانزد خاص و عام بود و طلاب حوزه این شهر توانستند، بهره‌های فراوان علمی و اخلاقی از ایشان ببرند.
موسوی بجنوردی با اشاره به خاطراتی از دوران تبعید امام خمینی(ره) در عراق خاطرنشان کرد: برخی علما از ایشان خواستند کتاب الصلوة را شروع کند اما امام فرمودند که من تا آن زمان در عراق نخواهم بود و این پیش‌بینی به درستی تحقق یافت و امام به همراه فرزندش مجبور به ترک نجف و اقامت در پاریس شدند زیرا اجازه سخنرانی را از ایشان در عراق گرفته بودند.
* آثار فقهی مرحوم امام به جامعه علمی معرفی شود
استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر معرفی همه آثار علمی و فقهی امام خمینی(ره) به جامعه علمی و حوزوی ایران و سایر کشورها گفت: پیشنهاد می‌کنم همایشی در همین ابعاد برای کتاب البیع امام نیز برگزار شود، چراکه این مجموعه پنج جلدی دارای عمق زیادی در مسائل فقهی است.
حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی سخنران دیگر این همایش بود.
این استاد حوزه علمیه قم اظهار کرد: فقه فتوایی امام را می‌توان در دو مرحله پیش و پس از نگارش تحریرالوسیله بررسی کرد.
* مطرح شدن نکات اخلاقی در میان متن فقهی تحریرالوسیله
وی افزود: تحریر متنی فتوایی و فقهی بوده و در عین حال امام راحل توانسته‌اند، مطالب و نکات اخلاقی خاصی را در لابه لای متون این کتاب ارزشمند مطرح کنند.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به امتیازات فراوانی که امام خمینی(ره) در نگارش کتب فقهی داشتند، گفت: این ویژگی‌ها امروز برای طلاب و روحانیون راهشگا بوده و می‌تواند الگویی مناسب برای ایشان باشد.
* امام خمینی(ره) دارای زبانی خاص در بیان مسائل فقهی بود
وی ادامه داد: بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی به وسیله زبان و بیان خاصی که در فتاوای خود داشتند، اهل تحقیق را به پژوهش و سیراب شدن از منبع گرانبهای تحریرالوسیله وا می‌دارند.
سروش محلاتی حاشیه‌های اختصاصی امام خمینی(ره) بر نظرات فقهای گذشته را مورد توجه قرار داد و افزود: ایشان مصالح خاصی را نیز در ارائه نظراتشان مراعات می‌کردند.
* حساسیت ویژه امام راحل در خصوص حیله‌های شرعی
این استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه امام خمینی(ره) حساسیت ویژه‌ای در نگارش تحریرالوسیله از خود نشان داده است، گفت: بیشترین حساسیت‌های ایشان نیز زمانی دیده می‌شود که برخی افراد باب حیله‌های شرعی را باز می‌کردند.
وی ابراز کرد: امام خمینی(ره) دارای فتاوای مهم دیگری در هنگام و پس از نگارش تحریر بودند، اما بنا به مصالحی آنها را ذکر نکرده‌اند، بنابراین این کتاب سقف فقه ایشان به شمار نمی‌رود.
سروش محلاتی شرایط پیش و پس از انقلاب و مسائلی که در خصوص کتاب فلسفه حجاب شهید مطهری مطرح شد را مورد توجه قرار داد و افزود: از دیگر مواردی که بیان خاص امام کاربرد داشت، ابطال مصوبه مجلس در خصوص اراضی موات بود که با اتکا به نظرات فقهی ایشان صورت گرفت.
* برخی خواص هم ظرفیت همه آراء فقهی امام را نداشتند
این استاد حوزوی مشغله‌های حکومتی و اداره کشور را عاملی برای مطرح نشدن همه آراء فقهی امام راحل دانست و بیان داشت: علاوه بر این، برخی خواص هم ظرفیت این را نداشتند که آنچه امام می‌داند، مطرح کند.
وی ادامه داد: زندگی در عصر امام خمینی(ره) برای همه مردم به ویژه طلاب و روحانیون افتخاری بزرگ است، بنابراین باید سعی شود، نظرات فقهی و جامع امام به خوبی پیاده شده و ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار گیرد.
در پایان نیز از نرم‌افزار «تحریرالوسیله، شروح و تعلیقات» و دوره 28 جلدی تفضیل‌الشریعة (شرح و تفسیر تحریرالوسیله امام خمینی(ره)) که توسط مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی نوشته شده است، رونمایی شد.
نرم‌افزار تحریرالوسیله به همت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) و با همکاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تهیه شده و شامل چاپ‌های مختلف این کتاب، ترجمه‌های فارسی، تلخیص‌ها، تعلیقه‌ها و شروح عربی و فارسی تحریرالوسیله است.
امکانات این برنامه شامل جستجو، نمایش متن، دامنه، فهرست درختی، فهرست گزینشی، لغت‌نامه، کتب مرتبط، فهرست‌سازی، پژوهش فعال، کتاب‌شناسی، یادداشت‌برداری، چاپ، راهنما، امکانات پژوهشی و امکانات جانبی مانند صفحه کلید، قلم، تحقیقات و زبان است.
گفتنی است این نرم‌افزار در 31 عنوان و در 154 مجلد نخستین مجموعه فقهی امام خمینی(ره) براساس تحریرالوسیله به شمار می‌رود.
انتهای پیام/78004/ذ40/چ3000
