به گزارش خبرگزاری فارس از شمال خوزستان، در قدیم، چند شب جلوتر از روز عاشورا مردم خود را به محل برگزاری مراسم می‌رساندند تا جایی برای خود در این مراسم پیدا کنند و تا صبح روز عاشورا منتظر می‌ماندند تا شبیه‌خوانی شروع شود.
این مراسم از ساعت 6 صبح آغاز می‌شد و تا غروب همان روز ادامه داشت.
همنشینی فرهنگ‌ها
متخصصان علوم اجتماعی بر این باورند که پدیده‌ای چون تعزیه که در ارتباط مستقیم مادی و معنوی با توده عوام است در سطحی کوچک‌تر در همنشینی با این فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های داخل کشور به مرور زمان فاکتورهایی از فرهنگ آن منطقه را در خود حل و فاکتورهایی نیز به آنها بخشیده است.
در مجموع در آمیزشی فرهنگی دچار تغییرات متفاوتی شده و در خروجی حاصل از این تعامل، فرم‌های متنوعی ایجاد کرده که رنگ و بوی آن منطقه را می‌توان به راحتی در آن حس کرد.
همچنین تعزیه‌ای که در بیت چریم و بیشتر شهرها و روستاهای شهرستان شوش دیده می‌شود، تعزیه‌ای کاملاً منطبق با فرهنگ مردم آنجا است. در خوزستان نیز مردم این استان همچون دیگر شیعیان کشورمان مراسم تعزیه‌خوانی را با زبانی منطبق با فرهنگ خودشان برگزار می‌کنند.
از حله تا بیت چریم
نخستین شبیه‌خوانی عربی کشورمان در بیت چریم (شهر حر) شکل گرفت. بیت چریم در شمال شرق شوش در حاشیه رودخانه دز قرار دارد. از آنجایی که اهالی این مردم عرب هستند، مراسم تعزیه را نیز به زبان عربی اجرا می‌کنند.
مراسم شبیه واقعه کربلا و عزاداری امام حسین (ع) در این منطقه ریشه تاریخی دارد. به گفته ریش سفیدان این محل ابتدا این مراسم توسط شیخ فرحان، شیخ غافل و شیخ فارس ابن شیخ سالم از قبیله آل کثیر تیره (بیت چریم) بر پا می‌شد.
اهالی قدیمی بیت چریم در رابطه با تاریخچه این مراسم می‌گویند: شیخ غافل سال (1224 هجری قمری مصادف با 1181 هجری خورشیدی) به همراهی شخصی روحانی به نام شیخ حسین به قصد زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرد و به شهر حله رسید. به این علت که زمان این سفر مصادف با ماه محرم‌الحرام بود، مراسم عزاداری شبیه یا تعزیه‌گردانی را در آن شهر دید و شیخ غافل تمایل خود را به برپایی این نوع تعزیه در منطقه به شیخ حسین ابراز کرد و از وی خواست نسبت به یادگیری و یادداشت شعرهای آن اقدام کند.
شیخ حسین نیز تمامی دیالوگ‌ها را مکتوب و تصاویر و نحوه برگزاری شبیه‌خوانی را به خاطر می‌سپارد. سال بعد شیخ غافل به همراهی شیخ حسین اقدام به برگزاری این مراسم در منطقه خود کردند. آوازه این عزاداری به سرعت منتشر شد و سال به سال برشهرت آن نیز افزوده می‌شد.
از آن پس قبیله‌های همجوار بیت چریم منتظر حلول ماه محرم الحرام می‌شدند تا در مراسم عزاداری شبیه‌خوانی شرکت کنند.
مردم آن مناطق می‌گویند: برخی از آنها از روز هفتم ماه محرم به روستا می‌آمدند و فرزندان روستا در این مدت میزبان آنان بودند.
مدتی شیخ علی که مردی متدین و نسبت به دینش متعهد بود رهبری این مراسم را به عهده داشت.
در شبیه‌خوانی‌های قدیم بعضی از خانواده‌ها به صورت موروثی کار تعزیه‌خوانی را دنبال می‌کردند و گاه کل یک گروه تعزیه‌خوان از اعضای یک خانواده بودند.
در شبیه‌خوانی بیت چریم نیز چنین بود که بعد از شیخ علی مدیریت مراسم شبیه‌خوانی به فرزندش شیخ حیدر و پس از آن به شیخ خلف بن حیدر آل کثیر رسید.
سپس حمید حرمشاهی رهبری این شبیه‌خوانی را بر عهده می‌گیرد.
بعد از شیخ خلف بود که برگزاری مراسم شبیه‌خوانی از حالت موروثی خود خارج شد و به دست ستاد برگزاری شهر حر رسید. بعد از اینکه بین اعضای ستاد برگزاری شبیه‌خوانی شهر حر(بیت چریم) اختلاف پیش آمد برای جلوگیری از درگیری‌های احتمالی، این مراسم چهار سال پیاپی تعطیل شد.
در این مدت که مردم منطقه ارتباط معنوی خاصی با شبیه خوانی برقرار کرده بودند خلا مراسم را در ایام محرم احساس می‌کردند.
بدون وقفه در الهدامه
در همین موقع، کمی آن سوتر از بیت چریم شخصی با نام عزیز هلاکوپور که یکی از نوادگان شیخ حیدر بود در یکی از روستاهای مجاور که روستای سید محمد تفاخ (الهدامه) نام داشت به همت تعدادی از اهالی آن روستا تصمیم به برپایی مراسم شبیه‌خوانی در روستای خود گرفتند.
برپایی شبیه‌خوانی رفته رفته به روستا و شهرهای مجاور از جمله شوش، منطقه سرخه، چنانه، الوان، عبدالخان و... نیز رسید. حتی در شهر شوش نیز از همین افراد برای اجرای تئاتر خیابانی در شب‌های دهه اول محرم استفاده می‌شد.
هم اکنون شبیه‌خوانی در میدان قدیمی شهر حر و در روستای سید محمد تفاخ برپا می‌شود. جمعیت شرکت کننده در این مراسم حدود 7 الی 8 هزار نفر است. این مراسم در شهر حر و روستای سید محمد تفاخ به صورت شبیه‌خوانی حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در ظهر تاسوعا از ساعت 2 ظهر الی 6 عصر و شبیه‌خوانی شهادت امام‌حسین (ع) و یارانش در صبح عاشورا از ساعت 6 صبح شروع می‌شود و تا ساعت 3 ظهر ادامه دارد.
از ویژگی‌های این فعالیت هنری-مذهبی این است که تمام بازیگران این روستاها هیچ کدام پیشینه‌ای در کارهای هنری ندارند. حتی کودکان کم سن و سال هم در این مراسم نقش‌های مهمی ایفا می‌کنند و روبه‌روی چشم صدها و شاید هزاران نفر نقش خود را طوری اجرا می‌کنند که اشک را بر دیدگان تماشاگران جاری می‌کنند.
سرتیب هلاکوپور در رابطه با تأثیر این مراسم می‌گوید: اگر ما همین مراسم را با حمایت بیشتر ارگان‌ها حفظ کنیم، می‌توانیم از هر جای دنیا خصوصاً کشورهای عربی همسایه نیز جذب توریست و تبلیغ فرهنگ تشیع اسلامی را کنیم.
همانطور که گفته شد مراسم از ابتدای روز عاشورا آغاز می‌شود و ماجرای شهدای کربلا را به تصویر می‌کشد.بعد از آن و شب هنگام، اهالی روستای سید محمد تفاخ برای شام غریبان باز هم به میدان می‌روند و شمع‌های مرادشان را در تاریکی مطلق همچون روزنه‌ای رو به امید روشن می‌کنند.
------------------------
گزارش: قاسم منصور آل کثیر
انتهای پیام/2247/م/ژ1001
