به گزارش فارس، فهمی هویدی تحلیلگر ارشد مسایل منطقه ای در مقاله ای در پایگاه خبری الجزیره به انتخابات ریاست جمهوری در مصر اشاره کرده و می نویسد: می توانیم این را بگوییم که باید غافلگیری ها در انتخابات ریاست جمهوری در مصر باز است، چرا که کمی تجربه ما در برگزاری انتخابات دموکراتیک باعث شده ما نتوانیم ادعا کنیم که احاطه کافی به نقشه مردم شناختی جامعه مصر و رویکردهای سیاسی و ترکیب اجتماعی و فرهنگی آن داریم، به این ترتیب است که باید گفت این اولویت های نخبه ها و تاثیرات رسانه های جمعی است که در این زمینه خود را به دیگران تحمیل می کند و منبع اصلی ما در شناخت نشانه های این نقشه است.
احزاب مصر غیر از اسلامگراها هیچ شانسی برای رقابت ندارند
حضور قوی سلفی ها در انتخابات پارلمانی یک غافلگیری به شمار می رود، از سوی دیگر باید توجه کنیم که نمادهای رژیم سابق یکی از ملاحظات بزرگ به انتخابات ریاست جمهوری هستند، همچنین مشخص است که سران رژیم سابق که در انتخابات قانون گذاری شکست خورده اند به دنبال احیای نقش و اعتبار خود در انتخابات ریاست جمهوری هستند و حتی شاید بتوان گفت که این آخرین شانس آنها برای بازگشت به میدان سیاسی است، قرائن زیادی نیز وجود دارد که نشان می دهد، آنها این انتخابات را مرگ و زندگی خود می دانند و اگر در آن شکست بخورند، تنها گزینه پیش روی آنها خروج از دنیای سیاسی است.
شاید مبالغه نباشد که بگوییم به استثنای احزاب اسلامی دیگر احزاب لیبرال و لائیک تاثیر قابل توجهی در عرصه سیاسی مصر ندارند، این موضوع البته بر حزب الوفد نیز منطبق است که بخشی از احزاب تاریخی است، نه سیاسی. حزب التجمع هم که تنها از طریق کشاندن پای برخی از رهبران خود به برنامه های تلویزیونی یا صفحات روزنامه ها خود را سر پا نگه داشته است و حزب الناصری نیز توجه دادن به گذشته خوب و ابراز نگرانی از اسلامگراها را بیش از ارائه کادر قوی و فعال در دستور کار خود قرار داده است.
اینها احزابی بودند که قبل از انقلاب در مصر به وجود آمد بودند و در تجربه مرگ سیاسی زندگی کرده بودند، اما به وجود آمدن احزاب جدید بعد از انقلاب نیز بزرگترین دلیل برای محدودیت حضور آنها در میان افکار عمومی مردم مصر در دوره کنونی است.
هویدی البته تاکید می کند که غیاب نقش جریان های لائیک و لیبرال در عرصه مانع از آن نیست که شخصیت های وابسته به این جریان ها در فضای عمومی نیز نقش آفرینی نکنند، این شخصیت ها تاثیر و نقش خود را به دو علت به ظهور گذاشته اند: اول از طریق انتشار در رسانه های دیداری و شنیداری که بزرگترین عرصه حضور سیاسی آنها در میدان شده است و دوم نیز عملکرد بد برخی جریان های اسلامی است که نگرانیهای برخی را ایجاد کرده و آنها را از ترس اسلامگراها و نه تمایل به احزاب مختلف به سمت لیبرال ها و لائیک ها کشانده است.
مصری ها از احتمال بازگشت عناصر مبارک به قدرت شوکه‌اند
بازگشتن مصری ها به سیاست پدیده ای که بعد از سقوط رژیم سابق این کشور رقم خورده است، به این ترتیب بود که شعار مصر برای تمام مصری هاست، خود را نشان داد و تبلیغات انتخاباتی در این کشور شاخصی از ورود مصری ها به عرصه سیاست را نشان می دهد، البته این موضوع نه تنها در گستردگی تبلیغات انتخاباتی از 18 ماه پیش تاکنون به چشم می خورد، بلکه به علت رقابت سختی است که بویژه میان گروه های اسلامگرا و کاندیداهای رژیم سابق وجود دارد.
از مشخصه های این رقابت، شوکی بود که جامعه از کاندیدا شدن جایگزین های مبارک در این انتخابات به خود دید، این موضوعی بود که در ذهن مردم کابوس سالهای استبداد و فساد را ایجاد کرد.
عوام فریبی عناصر مبارک برای رسیدن مجدد به قدرت
بر کسی پوشیده نیست که خشونت هایی که مصر شاهد آن بود، قربانیان خود را از میان انقلابیون برگزید و ناامنی های متعدد در این کشور نیز از عواملی بود که مردم را به بازگشت آرامش و بهبود و ثبات امیدوار کرد، بویژه اینکه این اتفاقات خسارت هایی را به منافع مردم و زندگی آنها وارد کرد.
من مطمئن نیستم که تمام این مسایل برای آن ایجاد شده باشد که مردم را به این نتیجه برساند، اما شکی در این نکته وجود ندارد که احساس نگرانی موجود در مصر یک حقیقت است، نه توهم. حقیقتی که منسوبان به رژیم سابق بر آن در تبلیغات انتخاباتی خود تکیه کردند و سعی نمودند اینگونه وانمود کنند که کلیدهای امنیت و ثبات در دستان آنها قرار دارد، آنها مدعی شدند که در خونریزی هایی که این کشور در طول سالیان متمادی ایجاد شده است، تقصیری نداشته اند.
هویدی در ادامه این مقاله تاکید می کند که اگر به این موضوع تبعات قطب بندی که در مصر در میان گروه های اسلامگرا با وجود تمامی اختلاف ها و گروه های لائیک و لیبرال ها در طرف مقابل را اضافه کنیم، متوجه می شویم که این موضوعی است که میزان هوشیاری و آمادگی طرف ها در دایره جنجال سیاسی در این کشور را افزایش داده است، نتیجه این شده است که موضوع کاندیداهای ریاست جمهوری خود را بر هر گفتگویی و در هر مجلسی تحمیل کرده و صحبت کردن در رابطه با این موضوع در هر تاکسی یا مراسم یا قهوه خانه ای به امری عادی تبدیل شده است.
با این قطب بندی ها فرصت توافق درمیان گروه ها کاهش پیدا کرده و بحران بی اعتمادی در میان این کشورها بیشتر شده است، در این فضا اتفاق عجیبی نیست که روحیه میدان التحریر از بین برود، روحیه ای که بر اساس آن همه به صورت یک دست و یکپارچه خواسته های خود را مطرح می کردند، اما همه چیز تغییر کرده و انقلابیون میدان التحریر دیگر مانند گذشته نیستند و نتوانستند با ارتش به صورت یک دست باقی بمانند.
موضوع بعدی که هویدی در مقاله خود به آن اشاره می کند، این است که حتی جریان اسلامگرا نیز در بین گروه های مختلف خود نتوانسته است به صورت یک دست وارد عمل شود، چرا که وجود سه نماینده از میان این گروهها که همگی پایبند به شریعت اسلامی هستند، نشان از تفرقه در میان آنها دارد، از سوی دیگر اختلافات و تضادهایی که میان نامزدهای اخوان المسلمون و سلفی ها و حزب سازندگی و توسعه وجود دارد نیز نمونه دیگری از این تفرقه است، بیشتر از اینها، حتی این اختلاف را در میان خود سلفی ها نیز می توان دید، حزب النور به عنوان بخشی از سلفی ها به سوی یکی از نامزدها گرایش پیدا کرده در حالیکه دیگر سلفی ها نامزد دیگری را مورد حمایت خود قرار داده اند. حتی در رقابت ها می بینیم که هر کدام از این طرف ها به جدل لفظی با طرف مقابل می پردازد، به این ترتیب است که تضادهای موجود در مصر رو به افزایش گذاشته و تاثیرات منفی آن در پل های ارتباطی میان اخوانی ها و حزب النور نیز قابل مشاهده است.
سه نکته قابل توجه هویدی درمورد سلفی های مصر
هویدی در ادامه تاکید کرد که هنگامی که سلفی ها روی کار آمدند سه موضوع مهم برای او روشن شد: اول اینکه آنها نماینده گروهی هستند که باید در جامعه مصر بر اساس معادلات سیاسی جریان متبوع خود کار کنند، دوم اینکه آنها یک گروه نیستند و به مکاتب مختلف وابسته هستند که هیچ چارچوب سازمانی برای آن وجود ندارد، مگر دعوتهای سلفی که منجر به تشکیل حزب الدعوه شده است. مقر واقعی این حزب در اسکندریه قرار دارد اما در سایر استان های مصر نیز شعباتی دارد، اما سایر مجموعه های این جریان دور برخی از شیوخ سلفی جمع شده اند و هر کدام از آنها روشی دارند که ممکن است با طرف دیگر متفاوت باشد.
موضوع سوم در زمینه سلفی ها این است که روندی که به صورت رسانه ای همه آنها تعمیم داده شده، ظلم زیادی به آنها کرده و وجهه افراد معتدل و عقلا از میان آنها را نیز در پی اصرار بر تمرکز بر افراط گرایان تخریب کرده است.
هویدی در ادامه تاکید می کند که کسانی که به این جریان ها نزدیک می شوند، متوجه می شوند که در میان آنها عقلایی نیز وجود دارند که تفکرات خود را توسعه داده و با متغیرات اوضاع سیاسی کنونی تعامل می کنند، یک بار به من گفته شد که مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک موسسه الاهرام دوره ای آموزشی را برای اعضای مجلس ملی جدید ترتیب داده و نمایندگان سلفی ها و اعضای حزب توسعه و سازندگی منظم ترین اعضای این نشست ها بودند و تا آخرین روز در آنها شرکت کرده اند.
از سو ی دیگر سخنرانی های افرادی از حزب النور در یکی از کنفرانسی های انتخاباتی من را شگفت زده کرد، یکی از این افراد دکتر عماد عبدالغفور بود، آنها در سخنرانی های خود بر اهمیت استقرار عدالت در دوره کنونی تاکید کرده و روی آیات قرآن نیز تکیه می کردند، این سخنرانی ها نمونه هایی از گفتمان و روش عقلای سلفی ها است.
هویدی در ادامه می افزاید: من بعید نمی دانم که میزان شرکت کنندگان در این انتخابات افزایش یابد، البته رسیدن این آمار به میزان 90 درصد بر اساس اظهارات روزنامه الاهرام را نیز بعید می دانم، با این حال شور و هیجانی که در تمامی مناطق مصر وجود دارد، ضمن تاکید بر ضرورت احترام به نتایج انتخابات می تواند حامل برخی نگرانی ها در مورد مرحله بعد از انتخابات نیز باشد.
در این مورد نگرانی ها به احتمال بازگشت عناصر منتسب به مبارک و از بین رفتن پایبندی سیاسی آنها به قدرت باز می گردد، علاوه بر اینکه رسیدن اسلامگراها به قدرت نیز موضوع بی تجربگی سیاسی آنها را مطرح می کند.
مصر در دوره نقاهت از عمل جراحی بزرگ قرار دارد
من می دانم که رسانه ها نقش زیادی در تعمیم نگرانی ها نسبت به اسلامگرایان و مبالغه در آنها دارند، اما این نکته را نیز یادآور می شوم که عملکردهای بد آنها این زمینه را برای رسانه های متخاصم مهیا کرده است تا به این روند ادامه دهند. منظور من از اسلامگراها در این میان در درجه اول اخوان المسلمون و برخی از سلفی ها و منسوبان فکری آنها است، در این زمینه من بویژه موضع اخوانی ها در قبال دولت و ریاست جمهوری و کمیته قانونگذاری و موضع آقای حازم ابو اسماعیل و امثال آن را ذکر می کنم.
وی در پایان مقاله خود تاکید کرد که همچنان معتقد است که مصر عملیات جراحی سختی را انجام داده و باید دوره نقاهت خود را طی کند تا بتواند به سلامتی کامل برسد و موسسات دموکراتی خود را ایجاد کند، مرحله ای که ما در آن قرار داریم جزوی از همین دوره نقاهت است که از سستی و کندی در مسیر نیز بی بهره نخواهد بود، اما این سستی تا زمانی که ما در مسیر درست قدم بر می داریم مهم نیست.
انتهای پیام/++
