به گزارش خبرگزاری فارس از شوشتر، ترافیک سنگین در محورهای منتهی به شهرستان شوشتر باعث شده است تا در سطح شهر و ورودی‌های این شهر تاریخی مملو از گردشگر باشد و تردد در خیابان‌های شهر شوشتر به سختی انجام شود.
پلیس راهور در روزهای نخست سال 91 در سطح شهرستان شوشتر تلاش بسیار زیادی برای روان کردن ترافیک انجام داده است و حضور پررنگ در محورهای منتهی به این کهن شهر تاریخی دارد.
*شوشتر؛ صاحب دهمین اثر ثبت جهانی یونسکو
شاید یکی از دلایل اصلی ترافیک سنگین در محورهای شوشتر وجود دهمین اثر ثبت جهانی یونسکو در این شهر باشد، آثاری که به نام سازه‌های آبی شوشتر معروف است.
مجموعه «آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر» از بی نظیر ترین نمونه‌هایی است که جهت استفاده بهینه از آب در ادوار کهن مورد بهره برداری قرار گرفته است.
این محوطه مجموعه ای از سد، تونل‌ها، کانال‌های فرعی و آسیاب‌های آبی است که به صورت یک مجموعه صنعتی-اقتصادی بوده و جزئی از مجموعه بزرگ «سازه های آبی شوشتر» می‌باشد که در کتب تاریخی مکرراً به آن اشاره گردیده است.
اساس کار مجموعه به این صورت است که «سد گرگر» مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می‌آورد. تونل‌های سه گانه آب را به مجموعه هدایت می‌کنند و به کانال‌های متعددی تقسیم می‌شوند که پس از گرداندن چرخ آسیاب‌ها، آب به صورت آبشارهایی به محوطه ای حوضچه مانند سرازیر می‌شود.
یکی از ویژگی‌های بسیار بارز «مجموعه آسیاب‌ها و آبشارها» مجاورت آن با بافت تاریخی شهر «شوشتر» است. این محوطه علاوه بر استفاده های صنعتی، در ایام کم آبی نیز، آب مورد نیاز ساکنین را تأمین می‌نمود.
یک ویژگی بسیار زیبا و منحصر به فرد بصری نیز که در این مجموعه وجود دارد و جلوه ای خاص به آن می‌بخشد این است که آب حاصل از پساب آسیاب‌ها به صورت آبشارهای مصنوعی زیبا به محوطه ای حوضچه مانند می‌ریزد که منظره ای چشم نواز و دل انگیز را در مقابل دیدگان هر بیننده بوجود می‌آورد. همچنین در محوطه پشت بند که محل آبگیری سه تونل معروف «سه کوره»، «دهانه شهر» و «بلیتی» است نیز چشم انداز زیبایی به چشم می‌خورد.
مجموعه «آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر» با توجه به زمان ساخت از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است. این شاهکار مهندسی هم در ایران و هم در جهان بی نظیر است.
بدون شک با توجه به اهمیت شهر «شوشتر» در برهه‌هایی از تاریخ و توجه ویژه به احداث تأسیسات آبی در این منطقه که از فنون مهندسی پیچیده ای سود می‌جوید، ما را در نتیجه نهایی مصمم می‌نماید که احداث آسیاب‌ها را متعلق به دوران کهن و حتی هم عصر با ساسانیان بدانیم. علاوه بر موارد ذکر شده، برخی پیچیدگی‌هایی که در طراحی تونل‌های آبرسانی وجود دارد، لزوماً جهت بهره برداری غیر از مصارفی همچون آبیاری اراضی بوده. تونل‌های سه گانه در پشت «پل بند گرگر»، وظیفه انتقال حجم معینی از آب را برای به حرکت در آوردن پره های آسیاب برعهده داشته‌اند.
مجموعه «آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر» در مسیر «رودخانه گرگر» که خود از شاهکارهای فنی و مهندسی اعصار کهن است بنا گردیده. رود گرگر کاملاً به صورت دستکند می‌باشد و احداث آن را به اردشیر بابکان، شاهنشاه ساسانی نسبت داده‌اند. لیکن در مطالعات باستان شناسی این تاریخ به عقب‌تر برده شده است.
یکی دیگر از آثار منحصر به فرد شوشتر قلعه سلاسل است که دژی مستحکم در زمان تاریخ ساسانیان در شوشتر به شمار می‌آید.
این قلعه در شمال غربی شوشتر و چندین متر بالاتر از پل بند شادروان قرار دارد و برطبق برخی از روایات مربوط به دوره ساسانی است. ولی بر طبق گفته راولینسون این قلعه همان قلعه باستانی مربوط به دوران ساسانی نیست چرا که چیزی از آن به جا نمانده است.
مادام دیولافوا باستانی بودن قلعه را مربوط به دوره ساسانی دانسته است. و چیز قابل قبولی که می‌توان گفت: این که قلعه بارها و بارها بازسازی شده و ویرانی‌هایی که در حال حاضر به چشم می‌خورد مربوط به قلعه دوران قاجار است.
این آثار تاریخی در سال1388 در ردیف آثار ثبت شده جهانی در یونسکو درج شده است و به نوعی این شهر را مهد مهندسی آب جهان کرده است.
*گردشگری مذهبی؛ جاذبه‌ای دیگر
شهرستان شوشتر دارای جاذبه‌های تاریخی بسیار زیادی است و جاذبه‌های مذهبی و مکان‌های تاریخی در این زمینه نیز کم‌ندارد به نوعی که این شهر را شهر چهل امام زاده نیز گفته‌اند.
در شهر باستانی شوشتر بعد از فتح مسلمانان و اسلام آوردن مردم واحد جدیدی به شهر افزوده شد که همان مسجد است، مهم‌ترین آنها مسجد جامع است که در سال 254 قمری در زمان سیزدهمین خلیفه عباسی المعتزبالله المتوکل که در زمان امام حسن عسکری (ع) خلافت می‌کرد، کار ساختمان آن را آغاز کردند. پس از او خلفای دیگری در این باب کوشیدند تا این که در زمان خلیفه بیست و نهم المسترشد بالله آن را به پایان رساند این که می‌گویند: امام حسن (ع) و یا امام رضا(ع) در این مسجد نماز گزارده درست نیست، زیرا در آن زمان مسجد بنا نشده بود. قبل از پوشش کنونی، سقف مسجد به وسیله شاه چوب هندی مسقف شده بود و بر طبق کتیبه موجود در مسجد که دارای تاریخ سال 1213، 1175، 933، 683 ،445 هجری قمری است معلوم می‌شود که مسجد جامع شوشتر در قرون بعد به کرات تعمیر و مرمت شده است. شبستان اصلی مسجد در طرف جنوب واقع شده، در شبستان منبر چوبی نفیسی قرار دارد که طبق کتیبه، نام (منصور ابواحارث) و تاریخ صفر سال445 هجری قمری بر روی آن حک گردیده است. بر دیواره شبستان مسجد کتیبه گچ بری با مضمون سوره یاسین حک شده.
(هرکدام از خلفای عباسی که در مسجد کارهایی را انجام داده است کتیبه ای از کار خود به یادگار گذاشته است. مسجد در گذشته دارای تعداد بیشتری کتیبه گچی و سنگی بوده که متأسفانه در تعمیرات دهه چهل و بعد از آن از بین رفته است).
مسجد در طرف شمال دوازده ردیف ستون و در طرف جنوب هشت ستون دارد که بلندی هرکدام از ستون‌ها در حدود پنج متر است. از مشاهده قوس طاق‌ها و ایوان رفیع و شبستان آن که به شیوه معماری دوره ساسانی ساخته شده است، قدمت بنا و تعلق آن به اوائل اسلام تا حدودی روشن می‌شود. مسجد دارای حیاط وسیع و ستون‌های قطور و بسیار محکمی می‌باشد به طوری که قطر هر ستون بیش از یک و نیم متر است و بنای آن بیشتر از سنگ و آجر است و دارای منبری قدیمی است که قدمت آن را 700 سال نوشته‌اند، در قسمت راست منبر نوشته‌هایی به خط کوفی از جنس تخته بریده شده است. ساختمان مناره مسجد را به دوران چوپانیان و شیخ اویس بن شیخ حسن چوپانی نسبت می‌دهند. (فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران، تألیف نصرالله مشکوتی، نشیه سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران، تهران1349) بنای مناره مسجد جامع در سال 822 هجری بوده است و چون کج شده بود در قرن دوازدهم قفسه‌اش را از ترس انهدام تا حد مقرنس برداشتند و در سنوات انقلاب مشروطیت که آن را در جنگ‌های محلی سنگر قرار داده بودند و قسمتی از طرف مشرق آن خراب گردید، در وسط آن میلی استوانه شکل از آجر ساخته شده که روی آن با کاشی زیبا مفروش است و بر تمامی آن کلمه الله اکبر نوشته شده است.
بلندی مناره ابتدا 26 متر بوده و قسمت بالای آن تخریب گردید، هم اکنون در حدود 18 متر است مسجد جامع روز جمعه میعادگاه عاشقان الله یعنی محل برگزاری نماز جمعه است. (عباس میریان، جغرافیای تاریخی خوزستان، چاپخامه بوذرجمهر، تهران ،1352)
مسجد جامع در گذشته دارای یک حوض بزرگ بوده که توسط قناتی که از نهر داریون آب می‌گرفته پر می‌شد. شکل ستون‌های جلوی مسجد در دهه 40 به بنا الحاق شده‌اند و در گذشته حمامی که در پشت مسجد قرار داشت در وقف مسجد بوده است.
از دیگر بناهای تاریخی و مذهبی شوشتر بقعه امامزاده عبدالله است که در جنوب شهر شوشتر بر فراز تپه ای واقع است، که مشرف به شهر و پل لشکر و باغ‌های اطراف است. نسب وی به امام سجاد(ع) می‌رسد.
این بنا مشتمل بر صحن، ایوان ورودی، رواق‌ها، حرم، گنبد گلدسته‌ها ضریح، تزئینات معماری و کتیبه‌ها است که در دوره های مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌اند با توجه به اسناد تاریخی بنای اولیه بقعه از آثار دوره المستنصربالله خلیفه عباسی است که در قرن هفتم هجری (629 هـ.ق) تجدید بنا گردیده است. ورودی اصلی بقعه در ضلع شمالی بنا قرار دارد و تزئینات داخلی بنا شامل کتیبه های سنگی و گچ‌بری‌هایی به سبک سلجوقی و صفوی است که نمونه زیبای آن گچ‌بری سر در و سقف ایوان ورودی می‌باشد. بقعه دارای گنبد دو پوش بوده که پوش بیرونی به صورت رک و پلکانی و پوش داخلی به شکل عرقچین است.این بقعه در قدیم دارای مهمانخانه، مدرس(مدرسه)، مطبخ، کتابخانه، منازل خدمه و طلبه، باغچه، طویله و اوقاف مفصل بوده است که به مرور زمان از میان رفته‌اند.
برطبق روایات بدن مبارک امامزاده عبدالله، در مکان دیگری موسوم به امامزاده عبدالله در ایذه دفن گردیده و در این مکان سر ایشان مدفون است.
این بنا به شماره 364 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
*نخستین شهید اسلام در ایران، در شوشتر است
بقعه برابن مالک انصاری(بر ابن مالک نظر بخار انصاری) در شمال شهر شوشتر و مقابل ویرانه های قلعه سلاسل واقع است. این بقعه، قدیمی‌ترین مقبره اسلامی در شوشتر و شاید در ایران باشد.
وی از شجاعان صحابه حضرت پیامبر (ص) بوده و هنگام فتح شوشتر در سال 17 یا 18 ه.ق به دست هرمزان، حاکم خوزستان کشته شده است.
بقعه برابن مالک انصاری از صدر اسلام تا دوره صفویه دارای گنبد و بارگاهی بوده(سابقاً دارای عمارت و گلدسته و از چهار طرف راه ورود و خروج برای زائرین داشته) ولی از این پس رو به ویرانی گذاشت تا اینکه مهدی قلی خان شاملو از جانب شاه عباس حاکم شوشتر شد و آن را(در سال 1003 تا 1006 ه.ق) بازسازی کرد، سپس در دوره قاجار در زمان محمدعلی میرزا دولت شاه حاکم شوشتر فرزند فتحعلی شاه(در سال 1230 ه.ق) بار دیگر تجدید بنا شد و علاوه بر آن سالیانه نیز یک‌صد تومان برای نگهداری آن مقرر شد.
پس از انقلاب مشروطه بودجه مذکور قطع شد و بقعه برای چندمین بار رو به ویرانی گذاشت تا اینکه در دوره پهلوی به دست شیخ مهدی شرف‌الدین و کمک اهالی بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت.
همچنین این بقعه در جنگ تحمیلی مورد اصابت بمب‌های دشمن واقع شد و دچار آسیب شد، این بقعه اکنون در حال مرمت و بازسازی است. همچنین کل مساحت آستانه 4 هزار و740 متر مربع است که همه ساله در روز عاشورا پذیرای دسته های سینه زنی و زنجیر زنی عزاداران حسینی است. این بنا به شماره 2 هزار و 447 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
*آمار بازدید از آثار تاریخی شوشتر در حال تدوین است
مدیر پایگاه جهانی سازه‌های آبی تاریخی شوشتر می‌گوید: در حال حاضر در حال تدوین آمار بازدید گردشگران داخلی و خارجی از آثار تاریخی شوشتر هستیم.
امین محمودزاده می‌افزاید: آمار دقیق بر اساس میزان بلیط فروشی سازه‌های آبی به ویژه آبشارهای شوشتر به دست می‌آید که در حال بررسی آمار موجود در چهار روز نخست سال در این سایت تاریخی هستیم.
وی تأکید می‌کند: سازه‌های آبی تاریخی شوشتر به دلیل جاذبه‌های بسیار زیادی که دارند همه ساله گردشگران زیادی را به سوی خود فرامی‌خوانند و در این باره نیز پیش‌بینی حضور بسیار زیادی در نوروز سال‌جاری شده بود.
محمودزاده با تأکید بر اینکه تلاش زیادی برای آماده‌سازی آثار تاریخی شوشتر در روزهای پیش از نوروز انجام شد، افزود: در روزهای قبل از نوروز قلعه سلاسل شوشتر پاکسازی شد و در این قلعه چهار چشمه سرویس بهداشتی نصب شده است.
وی درباره معرفی آثار تاریخی شوشتر می‌گوید: در ورودی‌های شوشتر بنرهایی برای گردشگران با عنوان نقشه گردشگری شوشتر نصب شده است تا به نوعی راهنمایی گردشگران نیز انجام شود.
*پارک‌های شوشتر مملو از گردشگر
شهردار شوشتر در این باره می‌گوید: پارک‌های شهرستان شوشتر در روزهای نخست سال مملو از گردشگر بوده است و برای خدمات‌رسانی به گردشگران تلاش بسیار زیادی کرده‌ایم.
آرش دُر با اشاره به اینکه خدمات‌رسانی در ایام نوروز بسیار گسترده و منظم بوده است، تأکید می‌کند: تلاش شده است تا به دلیل نوروز وقفه‌ای در خدمات رسانی شهرداری برای مردم شوشتر و گردشگران بوجود نیاید.
وی خاطر نشان می‌کند: شهرداری شوشتر در ایام نوروز جمع‌آوری زباله را در مناطق حساس شهر شوشتر روزی دو نوبت انجام می‌دهد و پارک‌های شوشتر نیز در اقداماتی ضربتی در پایان شب تا صبح نظافت می‌شوند.
وی می‌افزاید: تلاش شده است تا با نصب بنرهای معرفی شهر شوشتر و خوش‌آمدگویی به مهمانان نوروزی از سردرگمی مهمانان در سطح شهر شوشتر جلوگیری شود.
****************
گزارش: مجتبی نارنج پور
****************
انتهای پیام/س10/ژ1001
